00:29.0
Tulad sa nakalipas na taon, ang annual revenue ng Pilipinas ay nasa Php 3.5 Trillion.
00:34.0
Tapos gagastos ang ating gobyerno ng Php 5 Trillion.
00:38.0
Ang tawag dito ay budget deficit.
00:42.0
Kahit naitanong mo to sa kahit sinong tao, kahit sa isang bata,
00:45.0
alam nila hindi ka pwedeng gumastos ng pera na wala sayo.
00:49.0
At ang nakakalungkot dito ay meron tayong mga mama maya
00:52.0
na hindi marunong at mangmang sa simpleng pagbabadget.
00:56.0
At akala nyo na hindi problema ang patuloy na paggagastos ng gobyerno natin
01:00.0
higit sa kinikita nila?
01:02.0
Ang isang rason na lagi kong naririnig ay
01:05.0
lahat naman ng gobyerno ay may utang
01:07.0
at may iba dyan na mas malaki pa yung utang kumpara sa Pilipinas.
01:11.0
Unang-una, hindi ibig sabihin na dahil ginagawa ng lahat yan,
01:15.0
Pangalawa, alam mo ba kung bakit pataas ng pataas ang inflation sa buong mundo?
01:20.0
Dahil yan sa patuloy na pagutang ng mga iba't ibang gobyerno.
01:24.0
Ang inflation ay isa sa mga magnanakaw ng halaga ng pera natin.
01:28.0
Sa pag-uutang nila, ang ginagawa ng mga gobyerno na ito
01:31.0
ay dinadagdagan nila ang supply ng pera na umiikot.
01:35.0
Parang okay, di ba?
01:37.0
Mas maraming pera ang umiikot, mas okay.
01:39.0
Pero hindi ganung kasimple yan.
01:41.0
Pag lalong dumadame ang pera na umiikot,
01:43.0
tataas lalo ang presyo ng mga bilihin.
01:46.0
Yan ang dahilan kung bakit walang tigil na pataas ng pataas
01:49.0
ang presyo ng mga bilihin natin.
01:51.0
At ganyan tayong lahat nananakawan ng halaga ng ating pinaghirapan na ipon.
01:56.0
Alam mo ba na may tawag dyan sa ginagawa ng mga gobyerno na bawala at iligal?
02:00.0
Ito ay ang Ponzi Scheme.
02:02.0
Yung paggamit ng pera ng iba para mabayaran ng naunang nagbigay ng pera sa'yo.
02:08.0
Pero dahil sila ang gobyerno, hindi na bawal pag sila ang gumagawa nito.
02:12.0
At atong pag-uutang ay hindi pwedeng paikot-ikot lang na walang katapusan.
02:16.0
At darating na ang panahon.
02:19.0
At actually, andito na nga yung panahon na malala na yung epekto neto
02:23.0
sa araw-araw na buhay ng ordinaryong tao.
02:26.0
At nakikita na natin yung epekto neto ngayon
02:28.0
sa pagbagsak ng mga iba't ibang ekonomiya sa buong mundo.
02:31.0
Pag-isipan mo lang ito ah.
02:32.0
Ikaw ba gumagasos ka lampas sa kinikita mo?
02:35.0
At pag ginawa mo yun, ano sa tingin mo ang mangyayari sa'yo?
02:38.0
Mababaod ka sa utang.
02:40.0
At ito nga ang sitwasyon ng mga ibang tao na may credit card
02:43.0
at gamit lang sila ng gamit na hindi nila nababayaran ang credit card nila.
02:47.0
Nababaod sila sa utang.
02:48.0
Kausapin mo ang kahit sinong negosyante
02:50.0
at pare-pareho lang ang sasabihin nilang lahat sa'yo.
02:53.0
Ang negosyo, dapat kumikita.
02:55.0
At para kumita, dapat mas malaki yung pumapasok na pera, yun yung benta mo
02:59.0
kumpara sa lumalabas na pera, yun yung gastos mo.
03:03.0
So siguro ang isang tanong na meron nyo,
03:05.0
so kailan pwedeng umutang at kailan okay umutang?
03:08.0
Pwede naman umutang eh.
03:09.0
Pwede kang umutang at hindi naman masamang umutang
03:11.0
kung responsable ka sa pagbabadget ng pera mo.
03:14.0
Ang ibig sabihin yun ay
03:16.0
alam mo na mas malaki yung kita mo kumpara sa gastos mo.
03:19.0
At pwedeng umutang kung yung utang mo
03:21.0
ay para sa mga pangangailangan mo na makakatulong sa'yo
03:24.0
para mas maging productive ka pa.
03:26.0
At para lalo pa lumaki yung kita mo.
03:28.0
Siguro ngayon iniisip mo na paano kaya babayaran
03:31.0
ng gobyerno natin ang utang nila.
03:34.0
O, ito ang mga iba't ibang paraan para mabayaran yun.
03:37.0
Unang-unang ginagawa nila
03:39.0
ay umuutang pa sila para mabayaran yung utang nila.
03:43.0
Ito yung unang iniisip na solusyon
03:45.0
ng mga iba't ibang gobyerno.
03:47.0
Utang na lang tayo ng utang.
03:49.0
Sa totoo lang, dapat last resort nito,
03:51.0
hindi first option.
03:53.0
So ano ba dapat ang ginagawa ng ating gobyerno
03:55.0
at ano ba yung mga tamang solusyon
03:57.0
para mabawasan ang utang?
03:59.0
Number one, spend less.
04:01.0
Importante na magkaroon ng budget surplus
04:04.0
imbis na budget deficit
04:06.0
para mabawasan yung utang natin.
04:08.0
In other words, kailangan mas malaki yung kinikita ng gobyerno
04:12.0
at yung natitirang pera pwede lang gamitin
04:14.0
para magbayad ng utang.
04:16.0
Pangalawa, kailangan ng gobyerno gumawa ng environment
04:19.0
na lalo pang lalaki ang mga negosyo
04:21.0
at lalo pang kikita ang mga negosyo.
04:23.0
Kailangan din palakihan ng ating export industry
04:25.0
kasi pag tumaas ang export industry natin
04:28.0
at dumami pa ang mga negosyo,
04:30.0
lalong dadami yung papasok na pera
04:32.0
sa iba't ibang bansa papuntang Pilipinas
04:34.0
at dahil dito lalaki yung tax base ng gobyerno.
04:38.0
Pangatlo, pwede lang ibenta yung mga assets nila.
04:41.0
Maraming assets ang gobyerno, maraming mga lupa sila
04:44.0
na pwede lang ibenta sa pribadong sektor.
04:46.0
Ang pangapat na solusyon ay medyo masakit.
04:49.0
Ito ang pag-increase ng revenue ng ating gobyerno.
04:52.0
Nai-increase yan by increasing taxes.
04:55.0
Tataasan ang buwis nyo.
04:56.0
Sa pagtaas ng buwis, magkakaroon sila ng pera
04:59.0
para mabayaran yung mga utang nila
05:01.0
at mapapondohan pa nila yung national budget.
05:04.0
Ngayon, kung wala ang gagawin ng ating gobyerno
05:06.0
at hindi nila susundan yung mga kailangan gawin
05:08.0
para maaresto itong irresponsabling paggagaso sila,
05:12.0
makakahabol din yan sa kanila.
05:14.0
At sino magbabayad yan?
05:17.0
Magbabayad tayo sa paraan ng high inflation
05:20.0
or worse, hyperinflation.
05:23.0
Ito ang nangyayari ngayon sa maraming bansa
05:25.0
tulad ng Venezuela, Nigeria, Sri Lanka,
05:28.0
Lebanon, Argentina, Iran, at mas marami pang susunod dito.
05:32.0
At yan ang katotohanan.
05:34.0
Sana may natutunan kayo dito sa video na ito
05:36.0
at huwag nating bibigyan ng kulay ang aking mga sinasabi.
05:39.0
Lahat tayo ay biktima na patuloy na maling pamamalakad ng ating gobyerno
05:43.0
at kailangan natin magkaroon ng sariling isip
05:46.0
at matutong suriin ang impormasyon
05:48.0
para hindi na tayo maging mangmang
05:50.0
at hindi na tayo mabubudol ng mga pangakong walang laman.
05:54.0
At gusto ko rin i-congratulate kayong lahat na natapos yung itong video na ito.
05:58.0
Sa patuloy mong pagnunood ng mga video na tulad na ito,
06:01.0
lalong lumalawak ang inyong kalaman at pag-iisip.
06:04.0
Natapos si Kristan, magkita tayo muli sa aking susunod na video.
