00:23.6
Kumanda ka na sa init at pag-tuyon!
00:28.7
Ako ang magwawagi sa laban na ito!
00:34.8
Yan na ba lahat ng kaya mo, ha?
00:39.4
Tatanggapin mo ang lakas at hagupit na dalawa!
00:47.3
Harapin mo ang bagyong mananalansa sa iyo!
00:50.5
Ako, si El Nino, ang paniguradong mananalo sa ating dalawa!
01:04.9
sa tala km sa western!
01:13.1
L gedan niya ng ba rito at isipin datang bahaya ng tap Japan na buna?
01:22.7
Mababait ang curtin na tao ng mga tatiyan na katurang tatayang tatuyo na unos Beit!
01:26.7
Huwag natin ng baza tanong tao ng aming kitlab at utuhanhahan namin sa kanila!
01:28.7
Oh, grabe! Ang init!
01:44.4
As you can see, medyo haggard ako ngayon.
01:51.0
Laki ilang baso na ako nitong kalamansi juice ko, oh!
02:09.4
Pati yung mga halaman ko!
02:14.1
Tuyo na rin, mga BFF!
02:17.1
Teka lang ha, diligan ko lang sila.
02:33.8
Mga BFF, bakit kaya may mga araw na sobrang init o kaya naman sobrang lamig?
02:42.8
Napaka-complicated naman, no?
02:45.8
Pero, don't worry!
02:49.1
Sasagutin natin yan sa eco-adventure natin ngayong araw!
03:06.5
Teka lang, BFF, ha!
03:26.8
BFF, ang init! Bakit nga ba?
03:30.6
Eto na nga, i-explain ko sa inyo.
03:33.2
May ipapakita ko sa inyong picture.
03:41.4
Ayan mga BFF, kung makikita nyo, dahil sa sobrang init,
03:47.6
nagkakaroon na ng pagbibitak ang lupa at naglalagas naman ang mga halaman.
03:52.8
Yan ang epekto ng El Niño, mga BFF.
03:57.8
Siguro napapatanong kayo,
03:59.9
Ati may may, ano po bang El Niño?
04:04.2
Yan ang panahon kung saan nangyayari ang matinding tag-init
04:08.9
dahil sa kakulangan ng ulan dito sa ating bansa.
04:12.7
Ang El Niño ay maaaring maganap isang beses, kada dalawa o pitong taon.
04:19.5
BFFs, meron namang pangyayari o fenomena
04:22.6
na kabaliktaran ng El Niño.
04:29.3
Ito ay ang panahon kung saan tayo ay nakakaranas ng matinding pagulan
04:35.4
na maaaring tumagal ng ilang buwan.
04:38.7
Maaaring rin itong maganap isang beses, kada dalawa o pitong taon.
04:45.0
Pero dahil sa lumala na yung climate change natin,
04:48.4
ang El Niño at La Niña ay nagiging
04:52.6
unpredictable na mga BFFs.
04:55.6
Wala silang regular at exact schedule kung kailan sila magaganap.
05:01.6
Mga BFFs, nakakalungkot, no?
05:06.6
Pero, meron tayong paraan para mapigilan ang mga ito.
05:18.6
Para tulungan tayong sagutin yan,
05:20.6
tawagan natin ang
05:21.6
kuya kong wonder explorer,
05:35.6
Hi, Ate Maymay at mga BFFs!
05:38.6
Kuya, ano nangyari?
05:41.6
Dito ako ngayon, Ate Maymay.
05:44.6
Chinecheck ko yung mga halaman na kasalukuyang naapektohan ng El Niño.
05:48.6
Hashtag ulit ako dyan, Kuya Elijah!
05:51.6
Yung mga plants nga rin namin dito sa labas,
05:53.6
pati na din dito sa loob.
05:55.6
Grabe ang pagka-dehydrate.
05:57.6
Yung iba nga nalalagas na.
06:01.6
Isa yan sa mga epekto ng El Niño, Ate Maymay.
06:04.6
Kaya dapat handa din tayo.
06:06.6
Dahil kapag nangyari ito,
06:07.6
natutuyot ang mga pananim na pinagkukuna natin ng pagkain.
06:10.6
Magkakaroon ng shortage dahil dito
06:13.6
at magiging dahilan ng pagtaas ng presyo ng mga bilihin
06:16.6
na magdudulot ng tag-gutom sa maraming tao.
06:19.6
Grabe naman yun, Kuya Elijah.
06:21.6
Hindi lang pala environment ang naapektohan nito.
06:25.6
Pati ang pang-araw-araw natin na buhay,
06:32.6
paghandaan natin at alamin natin ang mga dapat gawin.
06:35.6
Mapael Niño man o La Niña man ito.
06:39.6
Agree ako dyan, Kuya Elijah.
06:44.6
paano ba nangyayari
06:45.6
ang El Niño at La Niña?
06:48.6
Ganito yan, Ate Maymay.
06:50.6
Kapag ang tubig-dagat sa isang lugar ay mainit,
06:53.6
mas maraming tubig-dagat ang umaakyat sa mga ulap
06:57.6
na nagre-resulta sa mas maraming unan.
07:02.6
Ito ang normal na climate
07:04.6
na mayroon sa mga bansang malapit sa kanlurang bahagi ng Pacific Ocean.
07:09.6
Kapag ang tubig-dagat naman ay malaming,
07:12.6
mas kaunti ang tubig na umaakyat
07:14.6
papunta sa mga ulap.
07:16.6
Kaya mas kaunti din ang pag-ulan.
07:19.6
Ito naman ang normal na climate na mayroon sa mga bansa
07:22.6
na malapit sa silangang bahagi ng Pacific Ocean.
07:26.6
At to answer your question, Ate Maymay and BFFs,
07:29.6
ito ang dahilan kung bakit nangyayari ang El Niño.
07:34.6
Kapag ang hangin na tumutulak sa mainit na tubig
07:37.6
papunta sa kanlurang bahagi ng mundo ay humihina,
07:41.6
nagiging sanhi ito ng pagdaloy ng mainit,
07:43.6
pagdaloy ng mainit na tubig papunta sa silangang bahagi ng mundo.
07:48.6
Nagre-resulta ito sa pagkakaroon ng komplikasyon sa takbo ng climate.
07:54.6
Nagkakaroon ng matinding tagtuyot sa mga bansa na malapit sa kanlurang bahagi ng Pacific Ocean.
08:00.6
At matinding pagpagyo sa mga bansang malapit sa silangang bahagi nito.
08:05.6
Ngayon, tignan naman natin kung bakit nangyayari ang La Niña.
08:09.6
Ang La Niña ay nangyayari kapag lumalakas ulit ang hangin na papuntang kanluran.
08:15.6
Dahil dito, ang mainit na tubig dagat ay mapupunta sa kanluran.
08:20.6
Ito ay magdadulot ng malakas na pagbagyo sa mga lugar na nakaranas ng matinding tagtuyot.
08:26.6
Samantala, ang mga bansa naman sa silangan na nakaranas ng matinding pagbagyo ay makakaranas ng matinding tagtuyot.
08:34.6
At ito ang dahilan kung bakit nagkakaroon ng El Niño at La Niña.
08:38.6
Sa madaling salita, parang itong isang boomerang.
08:44.6
Kapag papunta sa isang direksyon, hindi natin alam kung kailan na eksaktong babalik.
08:49.6
At kapag hindi tayo handa sa pagbalik nito, maaari tayong tamaan ng mas matindi.
08:55.6
Ganun po ba? Grabe naman pala Kuya Elijah.
09:01.6
Mga BFF, may mga bagay talaga na hindi natin kayang kontrolin.
09:08.6
Sa crush natin, hindi natin alam kung magugustuhan ba nila tayo o hindi.
09:16.6
Biro lang mga BFF ha. Study first ha. Love life later in life.
09:25.6
Ay Kuya Elijah, andyan ka pala.
09:28.6
Ikaw talaga Ate Maymay ha. Pero may point ka naman. May mga pangyayari talaga na hindi nating kontrolado.
09:35.6
But don't panic. May mga experts na nakaantabay sa mga fenomena na ito.
09:41.6
Ayan BFFs ha. Dapat talaga lagi tayong handa para masiguradong ligtas tayo sa mga ganitong kaganapan.
09:49.6
Correct kayo dyan Ate Maymay at BFFs.
09:52.6
Dahil kapag may tamang impormasyon at preparasyon, mas makaka-adapt tayo sa mga fenomenon gaya ng El Niño at La Niña.
10:00.6
Pero Kuya Elijah, paano naman lumala lang El Niño at La Niña?
10:06.6
Dahil ba yun sa tinatawag na global warming?
10:10.6
Oo Ate Maymay. Mas lumala lang El Niño at La Niña dahil sa mga epekto ng global warming.
10:17.6
Tulad ng 2015, kung saan nakaranas ang ating bansa ng matinding tagtuyot at mga bagyong hindi normalang lakas na tumagal ng labing walong buwan.
10:27.6
Pagkatapos ng pagtama ng bagyong mundoy, naghanda ang ating gobyerno sa posibleng pangyayari ng La Niña para hindi na maulad ito.
10:35.6
Ang patuloy na pagtaas ng level ng tubig ng ating mga karagatan ay makakaring magdulot ng pagkaapo nito tuwing may malakas na bagyong.
10:44.6
Kapag nangyari ito, magdadulot ito ng matinding pagbaha na ikasisira ng mga pananim at palaisdaan.
10:51.6
Grabe pala ang epekto ng mga fenomena na iyan Kuya Elijah. Ibig sabihin ba, maging ang tubig na iniinom natin mag-iiba din?
11:01.6
Tama ka dyan Ate Maymay.
11:02.6
Dahil kapag ang tubig-baha ay humalo sa mga pinagkukuna natin ng malinis na tubig katulad ng mga dam, maaaring umapaw ito.
11:11.6
Muwawalan tayo ng mapagkukuna ng malinis na tubig at mauuwi ito sa pagkakaroon ng iba't ibang sakit.
11:17.6
Oh no! Kawawa naman si Mother Nature, Kuya Elijah! Dahil sa climate change at sa ating mga tao na nagpapalalaan ito.
11:26.6
Kaya nga eh. Pero gaya nga ng lagi kong paalala, don't panic!
11:32.6
May magagawa pa tayo para bawasan ang epekto ng climate change.
11:36.6
Talaga po Kuya Elijah? Sa paanong paraan po?
11:40.6
BFFs, ito ang ilang paraan para ma-reduce o mabawasan ang greenhouse gas emissions sa ating atmosphere.
11:48.6
Una, ang pagbabawas sa paggamit ng kuryente o pagkonsumo sa petrolyo.
11:54.6
Ang pagtitipid natin sa paggamit ng kuryente at petrolyo ay makakatulong ng malaki sa pagbawas ng greenhouse gases.
12:01.6
Dahil isa ang mga ito sa pinakmalaki na nag-proproduce ng mga mapanganib na kemikal sa kapaligiran.
12:08.6
Ikalawa, ang paggamit ng renewable energy gaya ng solar energy, wind turbines at hydropower.
12:16.6
Ikatlo, ang pagbabawas sa food waste.
12:20.6
Ang pagbawas ng food waste at pagtitipid ng pagkain ay makatutulong din sa pagbawas ng greenhouse gases.
12:27.6
Dahil mababawasan ng energy at gasolina na ginagamit sa pagproduce ng mga ito.
12:32.6
Ikaapat, ang paglalakad at paggamit ng pampublikong transportasyon.
12:37.6
Sa pamamagitan nito, mababawasan ang mga sasakyan sa kalsada na naglalabas ng mga mapanganib na usok sa ating kapaligiran.
12:46.6
Mababawasan din ang ating personal carbon footprint na makatutulong kay Mother Nature.
12:52.6
At ikalima, ang pagtatanim ng mga akmang puno through forest restoration activities.
12:57.6
Gaya ng ginagawa dito sa Masungi at iba pang kagubatan sa Pilipinas.
13:03.6
Sa mga ganitong initiatives, mababawasan ang carbon dioxide sa ating hangin dahil ito ay inaabsorb ng mga puno.
13:11.6
At kapalit nito ay ang pagre-release ng oxygen na mahalaga sa living things.
13:17.6
Wow! Ang galing Kuya Elijah!
13:21.6
Hep hep hep! Bukod dyan, may tinatawag din tayo na adaptation ate may maya at mga BFFs.
13:27.6
Ito yung proseso kung saan mas nagiging angkop tayo sa mga bagay at pagbabago sa kapaligiran.
13:33.6
At narito ang ilang mga paraan para tayong maka-adapt at makatulong sa ating kalikasan.
13:39.6
Una, ang pagkakaroon ng early warning systems para malinaw ang pagbabantay at maagapan ng aksyon kapag may mga kalamidad na paparating.
13:49.6
Ikalawa, pag-aayos ng mga infrastruktura.
13:53.6
Ang pag-aayos ng mga bahay, water sources, kanal at tapunan ng basura ay makakatulong sa katatagan natin at abilidad na malampasan ang mga sakuna.
14:05.6
Ikatlo, pag-aayos ng agrikultura.
14:09.6
Sa pag-aayos ng agrikultura, matutulungan nito ang ating mga magsasaka na protektahan ang kanilang mga tanim laban sa mga sakuna na maaaring dumating at nang maiwasan din ang pagkukulang sa pagkain.
14:21.6
Recap muna tayo ate may Mayan BFFs!
14:25.6
Ang mga paraan para maka-adapt tayo sa climate change ay ang pagkakaroon ng early warning systems, pag-aayos ng infrastruktura at pagpapabuti sa agrikultura.
14:37.6
Ngayon, tignan pa natin ang ibang paraan sa ating listahan.
14:40.6
Ikaapat, pagprotekta sa mga mangrove.
14:44.6
Ang mga mangrove ay tumutulong sa pagharang sa lakas ng tama ng mga bagyo at alon sa mga lugar na malapit sa dagat.
14:51.6
Mababawasan ang pagkasira ng mga bahay at komunidad sa tulong ng mga mangrove.
14:57.6
At ikalima, ang paggawa ng mas maraming pagkukuna ng malinas na tubig.
15:03.6
Pag mas maraming pagkukuha na ng malinas na tubig, mas maliit ang tsansa na magkaroon ng pagkukulang nito kahit pa tayo ay matamaan ng matinding sakuna.
15:14.6
Ang galing mo talaga Kuya Elijah! Sobrang nakaka-inspire malaman ang mga ito.
15:19.6
Kaya mga BFF, lagi natin ito tatandaan ha para kahit sa munting paraan makakatulong tayo sa paglaban sa climate change.
15:31.6
Approve ako dyan ate may may at BFFs. Kaya, handa na ba kayong tumulong para maging mas maayos, mas malinis at punong-puno ng buhay ang ating kapaligiran?
15:42.6
Yes po Kuya Elijah. Alam mo ba, readyng ready na ako. Hindi lang ako, pati ang mga BFFs natin.
15:52.6
Kaya Kuya Elijah, maraming maraming thank you sa pagsama sa amin ngayong araw sa aming Echo Adventure!
16:01.6
Walang ano man ate may may. Lagi akong handang tumulong basta para sa inyo ng BFFs natin.
16:07.6
Ingat ka dyan at uminom ng maraming tubig para malabanan natin ng init.
16:12.6
Salamat sa paalala ate may may at BFFs. Bye!
16:19.6
BFFs, mahalaga talaga ang pagiging informed and ready.
16:26.6
Kapag aware tayo sa ating paligid, alam natin kung ano ang dapat gawin para manatiling ligtas.
16:32.6
Handa rin tayo sa kahit anumang mangyari o sakuna.
16:37.6
Kaya naman, kahit sa mga munting paraan lang, tumutulong tayo sa ating kapaligiran para kung El Niño o La Niña man ang dumating, hindi malalang epekto nito sa atin.
16:49.6
May mga bagay na hindi na natin kontrolado.
16:53.6
Ang tanging magandang bagay na ating mga gawa ay maging handa at maging matatag para malampasan natin nito.
17:05.6
Mga BFF! Marami ba kayo natutunan today?
17:09.6
Ako nga rin eh, natuto at na-encourage ako na mas lalo pang halagaan natin ang kapaligiran.
17:16.6
Sana kayo rin mga BFF!
17:18.6
Again, ako ito si Ate Maymay nandito para i-remind kayo na bawal ang hate.
17:25.6
Let's love of love and protect mother nature!
17:28.6
Hanggang sa susunod nating Echo Adventure!
17:48.6
For those次 na tayo makita nating mabuhay, mag- fotos mong video 분들.
17:54.6
Astagfirullah mga Ohs!
17:56.5
Mabab tututunan earlier ng paglét niyo ng Ita Naman!
18:01.6
Chal expressions!
18:04.4
Ate Maymay rin sila matataga kong meronlow mereka healthcare at protective плох and is the takt actions tayong kapaligiran,
18:09.6
o magamit yung caning katinaryang tatlo.
18:12.6
Mga lapang yan, talyang masorong isaw at hisabi ng anak na le еÑÑ‚ÑŒ.
18:16.6
Ang kikita o talikot na ito!
18:17.6
Thank you for watching!
18:47.6
Thank you for watching!
19:17.6
Thank you for watching!
