9 Warning Signs ng Kanser sa Babae. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:40.6
Mas mataas pa tayo kaysa sa ibang bansa.
00:43.3
Hindi natin alam bakit maraming may breast cancer.
00:46.2
Baka sa kinakain, baka sa alat.
00:49.8
Pero ang pinaka-symptom niyan, basta meron ka nakapang bukol sa dibdib.
00:55.8
So, pag sa breast area, meron kayo nakapang bukol, maliit man, parang hollen, parang munggo.
01:04.3
Lalo na kung matigas, maganda pa check tayo sa surgeon.
01:08.8
Pwede pa check sa surgeon o sa OB-GYN, pero usually mas tama sa surgeon.
01:14.2
So, hindi naman lahat cancer agad.
01:16.7
Meron namang mga fibrocystic lang, parang mga cyst lang.
01:20.7
Pero parang makasigurado tayo maganda ma-check.
01:23.8
So, wala yan sa laki, sa liit.
01:26.4
Pero yung iba kasi nakikita ko talagang lumalaki na kasing laki ng golf ball.
01:31.8
Yung iba kasing laki ng tennis ball.
01:34.0
E pag nag-iba na yung itsura ng breast, malala na yun.
01:39.0
Other symptoms, syempre, baka din may kulani sa kilikili.
01:43.8
Binabantayan din natin yan.
01:47.0
Tapos kung may lahi kayo, kung may lahi kayo ng cancer sa pamilya,
01:51.1
lalo na, let's say yung nanay may breast cancer, pwedeng mamana ng anak.
01:56.6
Kadalasan painless ha, walang, hindi masakit.
02:01.2
Number two symptom ng possible cancer, yung namamayat.
02:05.9
Okay, basta hindi ka nagda-diet, namayat ka ng 10 pounds.
02:10.6
Bigla-bigla, hindi po normal yun.
02:13.7
Maraming possibility, pwedeng thyroid problem, pwedeng diabetes,
02:18.6
pwedeng may cancer na hindi natin alam saan ang gagaling.
02:21.7
So, hahanapin natin bakit losing weight.
02:25.8
Number three, warning sign, yung sobrang pagod lagi.
02:30.0
Okay, laging pagod, lupay-pay, walang lakas yung katawan.
02:34.8
Oo, pwedeng pagod lang, pwedeng init lang, pero minsan yung sobrang tiredness.
02:40.6
Lalo na, kung anemic ka pa, bakit nagiging anemic, bakit pagod, bakit namamayat,
02:47.5
kailangan magpa-check up. Merong mga cancer check up.
02:51.3
Number four, ito sa kababaihan.
02:53.6
Actually, more tailored to sa kababaihan.
02:55.6
Kababaihan itong video ko.
02:57.6
Yung nagbe-bleeding kahit hindi nila panahon ng regla.
03:03.2
So, may regla na, tapos meron pang bleeding sa gitna ng regla.
03:07.9
Or may vaginal discharge.
03:10.7
So, yung vaginal discharge, meron namang discharge na infection lang.
03:15.7
Merong maputing discharge na hindi naman delikado.
03:18.7
Pero pag yung discharge may amoy o may bleeding,
03:23.7
lalo na pag lumala yung mga cervical cancer, vaginal cancer, endometrial cancer,
03:31.0
pag yung mga stage 3, stage 4, talagang iba na talaga yung amoy nun.
03:36.6
Matindi na yung amoy nun.
03:37.9
Talagang parang basta masamang-masama yung amoy.
03:42.1
So, huwag na natin pa-abutin ng ganoon.
03:44.1
Kasi pag umabot ng late stage na, na malaki na yung cervical cancer o endometrial or uterus cancer,
03:51.7
hindi na natin makahabot.
03:53.7
Basta may bleeding, may discharge, lalo na may dugo.
03:59.7
Tapos parang malaki ang puson.
04:02.7
Parang puson mo medyo malaki, namamayat.
04:05.7
Masakit dito sa may puson.
04:07.7
Pag nagtatalik, masakit.
04:10.7
Parang may tinatamaan.
04:11.7
Pag nagtatalik o may dugo.
04:13.7
Pag nagtatalik, ibang usapan nyo.
04:15.7
Nagtalik, dumugo, pacheck tayo.
04:17.7
Kasi baka nga may bukol sa matres, either sa cervix o sa loob.
04:23.7
Kaya pag natatamaan, dumudugo siya.
04:29.7
Medyo malala na ito.
04:31.7
Back pain, namamagapaap pag kumakalat na yung cancer.
04:34.7
Dugo sa ihi, pwede rin yan.
04:37.7
Mahirap umihi, mahirap dumumi.
04:39.7
Medyo late stage na ito kung malaki na yung bukol.
04:42.7
Pero yung early stage,
04:44.7
para maganda, magpa-check up tayo.
04:47.7
May pap smear naman eh.
04:48.7
So mga babae, kailangan magpapapap smear.
04:51.7
Number five, warning sign.
04:54.7
Masakit ang puson.
04:56.7
Pwedeng masakit ang puson.
04:58.7
Pwedeng masakit ang likod.
05:00.7
Ibat-ibang mga bukol.
05:02.7
Pwede yan sa likod, sa puson.
05:04.7
Pero ang isang common,
05:06.7
since itong video, tailored sa kababaihan,
05:09.7
binabantayan natin more ang ovarian cancer.
05:16.7
Kanina cervix, diba?
05:18.7
Tapos kanina uterus.
05:20.7
Ngayon naman, ito ovary.
05:22.7
Meron din nagkakaroon ng ovarian cancer.
05:25.7
Pag ovarian cancer, may bukol sa puson,
05:30.7
pero usually one side lang eh.
05:32.7
So pag tinignan nyo ang puson nyo,
05:35.7
parang mas matambok yung kaliwa o yung kanan.
05:39.7
Pwedeng masakit yan sa may puson,
05:42.7
bloated sa may puson, namamayat.
05:45.7
Pag nag-twist yan, masakit yan.
05:49.7
Pag chineck up ng doktor, may nakikita.
05:52.7
Tapos yung regla, nagloloko.
05:54.7
Menstrual disorder.
05:58.7
Parang dito sa pelvis masakit.
06:02.7
Ultrasound ng lower abdomen o vaginal ultrasound.
06:06.7
Pwede makita yan.
06:08.7
Papacheck tayo sa OB-GYN eh.
06:13.7
Pagbabago sa tiyan.
06:18.7
Colon cancer, marami sa lalaki, marami sa babae.
06:23.7
Top three cancer to eh. Number three.
06:28.7
May dugo sa dumi.
06:35.7
Nagbago ang dumi.
06:36.7
Minsan lumiliit ang dumi.
06:38.7
Parang pencil na lang lumalabas.
06:41.7
Parang iba pa kira dumi.
06:42.7
Kung iba pa kiramdam mo, pwedeng masakit ang tiyan.
06:44.7
Kaya lang, yung colon cancer, pag stage one, stage one, stage two.
06:50.7
Minsan wala nito lahat eh.
06:52.7
Minsan wala nito.
06:54.7
Kaya dapat iwas na lang talaga tayo.
06:56.7
Kain na lang ng healthy. Iwas sigarilyo.
06:59.7
Kasi minsan yung early, early stage, hindi mo mauhuli.
07:02.7
Lalo na kung maliit siya.
07:04.7
Kailangan kasi malaki na yung colon cancer bago magbabara.
07:08.7
Eh kung kasing laki lang siya ng kalamansi eh.
07:11.7
Hindi mo pa mauhuli yun.
07:13.7
Number seven, ito.
07:17.7
Yan, common din tong cancer sa babae at lalaki.
07:20.7
Yung una-una, baka may bukol.
07:23.7
Or pag lunok mo, hindi ka makalunok.
07:27.7
Or parang nangangasim.
07:29.7
O parang may problema dito sa leeg.
07:31.7
Ayan, hindi siya makalunok.
07:33.7
So ano possibility nito?
07:36.7
Thyroid cancer, pwede.
07:40.7
Pero meron din throat cancer.
07:42.7
Yung cancer sa loob.
07:45.7
Pag throat cancer, sigarilyo yan.
07:52.7
Yung lalamunan natin.
07:54.7
Anong mangyayari?
07:58.7
Hindi naman singer.
07:59.7
Hindi naman naninigaw.
08:03.7
Pag tingin ng doktor, mabuti.
08:05.7
Kung singer ka, may vocal cord nodule lang.
08:08.7
Eh paano kung cancer?
08:10.7
Sigarilyo na usukan ito.
08:12.7
Alak na lubog din ito sa alak.
08:16.7
Nagbago yung boses.
08:17.7
Masakit ang leeg.
08:20.7
Pag hindi na makalunok, nakabara na yung bukol dito.
08:23.7
Tapos may kulani.
08:25.7
May kulani sa tabi ng leeg.
08:27.7
So throat cancer, isang possibility.
08:30.7
Pag hindi makalunok.
08:31.7
Pero another cancer, nababanta yan din.
08:34.7
Pag hirap lumunok at may bukol,
08:37.7
pwede rin thyroid cancer.
08:40.7
Actually, itong throat cancer, marami ito sa lalaki eh.
08:44.7
Pero pwede rin babae.
08:45.7
Thyroid cancer, lalaki at babae pareho meron.
08:49.7
Ito, may nakakapakambukol dito sa labas.
08:52.7
Titignan mo pag gumunong ka.
08:54.7
So parang may bilog.
08:56.7
Pwede rin thyroid cyst.
08:59.7
Pwede rin cyst lang yan eh.
09:00.7
Kung cyst, di maganda.
09:02.7
Pwede rin magbago yung boses.
09:04.7
Hindi rin makalunok.
09:07.7
Minsan walang sintomas.
09:09.7
Ang maganda lang sa thyroid cancer,
09:12.7
Ito, mas masisave pa.
09:14.7
Kaya kung meron kayo nakitang abnormal dyan,
09:16.7
punta tayo sa surgeon or sa ENT.
09:20.7
ENT doctor or surgeon.
09:22.7
Pag may bukol sa leeg.
09:24.7
Tingnan natin, baka hindi naman cancer.
09:26.7
Number 8 out of 9 warning signs for cancer.
09:30.7
Inuubo na may dugo.
09:33.7
Alam nyo naman yan.
09:34.7
Pag umubo na may dugo,
09:40.7
Laging may infection.
09:43.7
More common sa lalaki ang lung cancer.
09:45.7
Kasi mas maraming smoker na lalaki.
09:48.7
Pero meron ding lung cancer ng hindi smoker.
09:52.7
Merong lung cancer na hindi nakukuha sa smoking eh.
09:55.7
Yun mas nakikita yun sa babae.
09:58.7
So yung baga, binabantayan.
10:00.7
Usually sa x-ray,
10:01.7
posible na makita.
10:05.7
Last na possible symptom ng cancer.
10:09.7
Yung pinapawisan.
10:10.7
Nilalagnat sa gabi.
10:12.7
Pag nilalagnat sa gabi, usually,
10:14.7
iisipin natin tuberculosis.
10:18.7
Pero yung laging nilalagnat.
10:22.7
Mahina immune system.
10:24.7
Hindi po normal yan.
10:25.7
Basta may sinat-sinat for 2 weeks.
10:28.7
May sinat pa rin.
10:29.7
Tingnan mo kung may kulani sa leeg.
10:33.7
Maraming cause yung kulani.
10:34.7
Pwede infection sa bibig.
10:40.7
Pero pag kulani, nilalagnat.
10:42.7
Pwedeng lymphoma.
10:44.7
Lymphoma, cancer ng lymph nodes eh.
10:47.7
Cancer ng kulani.
10:51.7
May kulani sa leeg.
10:54.7
Namamaga yung muka.
10:57.7
Maraming na rin ako nakikita may lymphoma.
11:00.7
Misan hindi natin alam anong cause.
11:03.7
Finally, paano makaiwas sa cancer?
11:10.7
Magagalit kayo kay Doc Willie.
11:12.7
Wala tayo magagawa.
11:15.7
Nakakataba din yan eh.
11:16.7
Sasabihin nyo, konti.
11:20.7
Takot din tayo eh.
11:22.7
Huwag na natin subukan.
11:26.7
Gipit na tayo sa pera ngayon eh.
11:28.7
Mahal na magkasakit.
11:30.7
Hindi ka gumasto sa sigarido.
11:32.7
Hindi ka gumasto sa alak.
11:34.7
Gusto mo mabawasan yung soft drinks?
11:36.7
Pero ang soft drinks naman di naman nakaka-cause ng cancer.
11:41.7
Physically active.
11:44.7
Healthy diet talaga.
11:45.7
Kung kaya mo vegetarian.
11:50.7
Dapat malinis yung pagkain.
11:52.7
Pag madumi yung pagkain.
11:54.7
Lagi tayo nagtatae.
11:56.7
Maraming bakteriya.
12:03.7
Iwas sa pollution.
12:06.7
Huwag din masyadong sobrang araw.
12:07.7
Meron ding skin cancer.
12:11.7
May dalawang bakuna pwede pang cancer.
12:13.7
Hepatitis B vaccine.
12:16.7
Hepatitis B vaccine.
12:17.7
Lahat ng sanggol binibigyan nito.
12:20.7
Kasi pag na-control tong Hepa B.
12:22.7
Bawas liver cancer.
12:26.7
Mga cervical cancer.
12:27.7
Meron na rin ngayon.
12:28.7
May tulong naman konti.
12:31.7
Yung check-up napakahalaga.
12:33.7
Saan po nakatulong itong video?
12:35.7
Para mabawasan ang cancer risk.
12:38.7
Share natin sa mga kababaihan.
12:40.7
Kasi ang daming babae.
12:42.7
Ito ang pinaka nagiging sakit.
12:44.7
Ano ang top sa babae?
12:48.7
Yan yung pinaka common.
12:50.7
Plus itong mga colon cancer.
12:52.7
Marami din sa kababaihan.
