01:30.0
Mas maging klaro at maaramdaman niyo ay parang Lolo ko mismo ang nagkikwento sa inyo.
01:36.6
Ibabahagi ko ito sa point of view niya.
01:45.8
Short for Domingo.
01:48.3
Tunay kong pangalan nito.
01:51.3
Panganay sa apat na magkakapatid.
01:55.2
Gusto kong ibahagi sa inyo ang karanasan ko patungkol sa mga kababalagan.
02:00.0
Ipinanganak ako sa lugar ng Mindanao.
02:03.9
Purong Espanyol ang aking mga magulang.
02:07.3
Mista ang apelido namin.
02:10.5
Lumipat lamang kami ng Leyte dahil sa ibang kadahilanan.
02:14.5
Siyempre, ibang kwento na iyon.
02:18.3
Bali noong lumipat kami sa Leyte ay dito na ako nagbinata at nakapag-asawa at nagkapamilya.
02:25.6
Bali yung kwento kong ito ay noong kabinataan ko pa.
02:28.2
Hindi pa nagaganap ang pangalawang digma ang pandaignig noon.
02:34.2
Subali, sobrang tagal na ng pangyayaring ito.
02:40.0
May mga kapatid ako.
02:42.1
Dalawa kaming lalaki at dalawang babae.
02:45.5
Tawagin na lamang natin ang isa kong kapatid na lalaki na si Esho.
02:49.7
At ang mga babae naman ay si Natina Atalia.
02:53.8
Mga tunay na palayaw nila ito.
02:57.0
Kaming magkakapatid.
02:58.2
At ang mga kapatid na nakatoka sa lahat ng gawain sa bahay.
03:01.6
Bawat isa ay may kanya-kanyang nakatokang gawain noon.
03:05.6
Ang mga babae ay nasa loob ng bahay.
03:08.2
At kami mga lalaki naman ay sa labas.
03:11.4
Mangunguha kami ng panggatong.
03:13.7
Mag-iigib ng tubig.
03:16.1
Lahat ng tibod o tapayan sa Tagalog ay kailangan naming punuin muna ng tubig bago pa man kami gumala.
03:23.9
Dapat ay matapos muna namin ang lahat ng nakatoka naming mga gawain.
03:28.2
Dahil kung hindiin ako,
03:30.3
Mabigat na parusa ang nakaabang sa amin.
03:34.1
Ganito ang batas ng mga Espanyol sa loob at labas man ang tahanan.
03:38.7
Sobrang higpit noon.
03:43.5
Dumaan sa bahay namin ang pinsan ko na tawagin na lamang nating si Julio.
03:48.6
Isa sa pinakamalapit kong pinsan at masasabi kong best friend in crime.
03:53.6
Halos lahat ng kalokohan eh, kasabat ko itong si Julio noon.
03:56.4
Magka-idaran lamang kami nito kaya magkasundong magkasundo talaga kami sa lahat ng aspeto.
04:04.1
Sinabi sa akin ni Julio,
04:07.4
Uy Ingo, may piyestahan.
04:11.5
Tawagin na lamang natin yung baryo na pupunta namin na...
04:17.5
Hindi ko pa pangalanan ang baryong ito sa pagrespeto na rin sa mga nakatera doon dahil
04:21.7
napakalaki na ng iniunlad ng lugar na ito ngayon.
04:26.4
Pero sakop pa rin ito ng bayan kung saan kami nakatira.
04:31.3
Baka gusto mong sumama, Ingo?
04:34.6
Anak ko, Julio. Maraming pa kaming gawain kailangan tapusin eh.
04:41.3
Hindi pa naman niya ngayon yung araw ng piyesta eh.
04:44.3
Sa isang araw pa, Ingo, naimbitan ako ng kaibigan ko.
04:50.4
Sama mo na rin yung mga kapatid mo para marami tayo.
04:56.4
Magpapaalam muna ako kila nanay at tatay, ha?
05:01.9
Dadaanan ko na lang kayo dito, ha?
05:09.1
Pagdating na mga magulang ko ng hapon,
05:12.2
galing sa bayan na mga ngayon,
05:14.7
magsasaka ang mga magulang ko at mananabon ang mga gulay.
05:19.2
May sarili kasi kaming sakahan na siyang kinukuha na namin ang pinagkakakitaan
05:22.9
dahil sa mga pananim na sari-saring gulay.
05:26.4
At yun din ang binibenta sa tabo nun.
05:29.8
Yung tabo po ay araw ng bintahan sa palengke
05:32.5
kung saan napakaraming tao ang dumadayo para mamili.
05:40.5
Ah, pwede ba kaming sumama kay Julio sa fistaan sa baryo ba ko?
05:45.1
Sasama ko na rin si Natina Atalia.
05:47.8
May sayawan daw bukas dun sa baryo eh.
05:51.7
Ha? Baryo ba ko, anak?
05:54.7
Di ba ay malayo-layo yung lugar na yun?
05:57.1
At saka wala tayong mga kamag-aanak dun ah.
06:00.2
Bakit kayo pupunta dun?
06:03.1
Inimbitahan po kasi si Julio ng isa niyang kaibigan na pumunta dun para makifesta.
06:08.8
Sa totoo lang, Sir Seth,
06:11.0
hindi pa nakakapunta doon ang mga magulang ko dahil
06:13.5
puro lamang sa bayan at saka ng kanilang pinupuntahan.
06:17.8
Kaya napaisip si tatay nun.
06:22.1
Pero kayo lang ba yung kasama?
06:24.8
Hindi ko alam, tay.
06:26.9
Basta sinabihan lang kami ni Julio na sumama sa kanya.
06:32.8
Siyempre, sa araw din po ng fiestahan.
06:36.0
Sige, kayo bahala.
06:38.6
Basta mag-iingat kayo dun ha.
06:40.4
Huwag basta-basta sasama ng kanin-kanino lang.
06:42.3
Baka may mga siruulong may hindi maganda yung pakay sa inyo.
06:46.1
Lalo na yung mga kapatid mo, mga babae pa naman yan.
06:50.0
Naku tay, ako na yung bahala.
06:52.4
Ilalan nyo naman si Julio, mapagkakatiwalaan naman siya, di ba?
06:56.4
kilala niya nang lubusan yung kaibigan niya.
07:00.7
Kinabukasan ng hapon,
07:03.0
pagkatapos ng gawaing bahay, ay dumating si Julio.
07:07.2
Kasama niya palang iba pa namin mga pinsan na magkapatid na tawagin na lamang nating si Pinang at Bining.
07:14.9
Masaya to. Marami tayo.
07:17.6
Tiyak na mag-i-enjoy tayo sa sayawan.
07:21.3
Dito na nagsimula na kaming maglakad dahil nung mga panahon ito,
07:24.4
hindi uso mga dimakinang sasakyan.
07:28.9
Kalabaw o kabayo ang sasakyan,
07:31.2
at talagang lakad lamang kung wala nang ibang paraan para makarating sa paruroonan.
07:38.2
Tatlong oras ang nilakbay namin bago namin marating ang barangay.
07:43.1
Dito na namin narinig ang tugtugan.
07:46.0
Napakarami na rin tao sa daanan.
07:49.1
Kaya naman sinabihan ko si Latina Atalia na huwag hihiwalay sakin kahit anong mangyari.
07:54.4
Sumagot naman itong si Pinang na,
07:58.2
Naku manong inggo, ginawa mo namang mga pastit yung mga kapatid mo.
08:03.2
E mga dalaga na yan, alam na nila kung anong gagawin.
08:07.4
Paano yan kung may manligaw e lagi ka namang nakabantay?
08:11.5
Sumagot naman si Julio,
08:13.8
Ay naku inggo, hayaan mo na.
08:16.8
Dito lang naman tayo sa loob ng sayawan e.
08:19.3
Hindi naman naalis yung mga kapatid mo.
08:22.1
Naku siyempre kailangan kong bantayin yung mga kapatid mo.
08:24.4
Pagkatid ko no, ipinagkatiwala sakin nila ita yan.
08:28.3
Oo siya sige, doon lang naman sila sa kabilang pwesto e.
08:33.9
Nung kapanahonan kasi Sir Seth,
08:37.0
Siguro sa mga tagapakinig na nakaabot nito,
08:40.4
Magkahiwalay ang pwesto ng mga lalaki at babae sa mga sayawan,
08:44.8
At sa kahit anong pagdarausan.
08:48.6
Maya-maya ay may tumawag na kay Julio.
08:51.2
Isa itong matangkad at may matipunong pangangatawan,
08:54.4
Katamtaman ang kulay ng lalaki, katamtaman ang kulay ng balat.
08:59.0
Masasabi ko talaga na may itsura ito.
09:01.9
Kaya nakaramdam ako ng pangliliit kahit maputi ako.
09:07.0
Iba talaga yung dating ng kaibigan ni Julio.
09:12.5
Nagsalita ito na,
09:14.9
O Julio, buti at dumating kayo.
09:18.8
Habang nakatitig dito kay Pinang,
09:21.1
May mga kasama pa kayo ah.
09:24.4
Ikaw pala yan, Berting.
09:27.1
Ito pala yung mga pinsan ko.
09:30.0
Tina, Talia, Bining at Pinang.
09:32.8
Pagpapakilala sa amin ni Julio.
09:35.8
Maganda yan at marami tayo.
09:38.1
Wika naman ni Berting nun.
09:40.4
Bukas ah, bumalik kayo.
09:42.0
Punta kayo sa bahay at marami kaming inihanda.
09:46.1
Masaya ako at may nakilala kaming bagong kaibigan.
09:49.9
Unang beses pa lamang namin makapunta sa lugar na yun,
09:52.3
Kaya in-enjoy namin ang gabi sa mga kaibigan.
09:54.4
May sayawan at may pakain pang baragay sa mismong sayawan na yun.
09:59.3
Kaya hindi kami nagutom at hindi naman ako naghinala sa kaibigan ni Julio na si Berting.
10:05.3
Na may kakaiba pala dito gawa ng magaling makisama eh.
10:10.1
Kaswal, masayahin, pala kwento.
10:13.9
Matinig din pagdating sa mga babae.
10:16.7
Ang nahahalata ko lang,
10:19.0
Parang nagkakagusto ito sa pinsan namin na si Pinang dahil
10:22.3
palagi itong nakatitig at tinatanong.
10:24.4
sa amin kung ano ang pagkatao ni Pinang nun.
10:27.7
Kung may nobyo na ba ito?
10:29.9
Kung ilang taon na ito?
10:32.7
Yung tipong kinakabisang pagkatao ni Pinang.
10:37.1
Kaya kami naman bilang mga binata ay alam naman namin at wala namang problema.
10:41.6
Dahil dalaga naman ito.
10:44.6
Hanggang sa itong si Berting,
10:46.7
palaging pinipilit ng sayaw si Pinang.
10:49.6
Mapasweet music man.
10:51.7
Na talagang nagpapahiwating ito na may gusto siya dito.
10:54.4
Kami naman bilang mga lalaki dahil nasa kabilang side kami at sa kabila naman ang mga babae.
11:01.4
Hindi ko alam kung anong kanilang pinapag-uusapan tuwing pinupulot ng sayaw si Pinang ni Berting.
11:07.4
Palagi silang nagkikwentuhan habang sumasayaw silang dalawa.
11:13.4
Hulyo, siguro nagustuhan ni Berting itong si Pinang, no?
11:18.4
Tingnan mo naman kung titigan at kausapin ni Berting, oh.
11:22.4
Habang nakatanaw sa kanila na sumasayaw nun.
11:26.4
Naku Ingo, tayo na lang yung wala kung mangyari yan na magkatuloyan sila.
11:34.4
Itong si Berting, matinig yan sa mga babae.
11:38.4
Tingnan mo naman ang lakas nang dating, oh.
11:41.4
Hulyo, wala pa yun sa isip ko.
11:44.4
Yung ligaw-ligaw na yan.
11:46.4
Saka na pag may sarili na akong bahay.
11:48.4
Sabay tawa ng malakas nun.
11:50.4
Sabagay, mas maigi na yung handa kesa magpadalas-dalas dahil mahirap na.
11:56.4
Nang matapos ang sayawan, magsisi-uwian na sana kami nang nagpahabol itong si Berting na.
12:04.4
Hulyo, Ingo, bumalik kayo bukas, ah.
12:08.4
Isama niyo ulit sila habang nakanguso kay Pinang nun.
12:18.4
parang kinikilig pa dahil may pahiya-hiya pang tumitingin kay Berting.
12:24.4
Umauna na ako sa inyo at marami pa akong gagawin sa amin.
12:30.4
Palalim na rin yung gabi.
12:34.4
Habang nasa daan naman ay nagsabi naman si Tina kay Pinang na parang nahulog na nga ito kay Berting.
12:42.4
Sabay tawa at hawak sa braso ni Pinang.
12:44.4
Tinanong ni Tina si Pinang kung anong pinag-uusapan nila ni Berting nun.
12:50.4
Matagal silang nagkausap.
12:53.4
Pero ang sinagot ni Pinang wala o mano.
12:56.4
Hindi mo nang nagsabi na manliligaw sayo?
12:59.4
Pangungulit ni Tina kay Pinang.
13:02.4
Ay naku Tina, wala nga.
13:05.4
Sagot naman ni Pinang habang kinikilig pa pero hindi pinapahala tayo.
13:10.4
Kung sakaling manligaw yang si Berting sayo,
13:13.4
talagang napakaswerte mo.
13:16.4
Mabait na at makisig pa.
13:18.4
Habang kinukurot-kurot pa ni Tina si Pinang sa tagiliran.
13:23.4
Ligaw agad eh, kakilala pa nga lang sa tao ligaw agad, sabi ni Pinang.
13:28.4
Naku Pinang, nasa tamang edad ka naman kaya magpaligaw ka na.
13:34.4
O paano pala bukas?
13:38.4
Sa sobrang layo ba naman ang lugar nila, Berting? Dapat maaga tayo para hindi masyadong mainit eh.
13:43.4
Sige, dadaanan ko kayo ulit bukas ah, alas 7 na umaga.
13:49.4
Sumunod na araw ay tinanong ko si Tatay nun, kung may lakad sila ni Inay.
13:55.4
Meron naman nung at pupunta sila sa may sakahan at maglalagay sila ng mga pataba sa gabi nun.
14:00.4
Bakit mo natanong anak?
14:03.4
Eh, naimbitahan po ulit kami na pumunta sa fiesta mamaya sa kaibigan ni Julio.
14:08.4
Oh, eh di ba galing na kayo dun kagabi?
14:11.4
Opo tay, disperas palang kahapon. Sasayawan kami pumunta. Ngayon po yung fiesta.
14:19.4
Tapusin niyo muna yung mga gawaing bahay bago kayo magsilayas ah.
14:23.4
Magluto muna kayo ng pananghalian at uuwi kami mamaya ng nanay niyo.
14:30.4
Sobrang tua naman ito mga kapatid ko dahil nga makakapunta ulit kami sa festahan.
14:35.4
Maya maya ay dumating itong si Julio.
14:38.4
Nakapamada pa talaga ang buhok.
14:41.4
Kasama nito si Pinang pero hindi na kasama si Binning dahil hindi raw pinayagan ng magulang. May trabaho pa ito sa bukid nun.
14:52.4
Nung magsimula na kaming maglakad, marami kaming mga tanong kay Julio patungkol kay Berting.
15:00.4
Kung saan niya ito nakilala? Kung palagian ba itong pumupunta doon sa lugar nila Berting?
15:07.4
Sumagot naman itong si Julio na
15:09.4
nagkakilala sila ni Berting sa panggagapas ng palay sa kabilang baryo.
15:14.4
Palagyo muna itong si Berting na nakikiano ng palay kung may mga anihan at kahit doon sa may sakahan ay nakikianid nito. Kaya doon sila nagkakilala.
15:26.4
Mabaito muna si Berting. Mabilis na kapagpalagay ng loob sila ni Julio dahil makuwento ito at magaling makaisalamuha sa mga tao. Kaya naging kaibigan niya rin.
15:37.4
Pero ni Minsan o Manoa ay hindi pa siya nakakapunta sa bahay nito.
15:43.4
Alam niya lang kung saan ang lugar at una pa lamang din siyang nakapunta sa lugar nila kagabi doon sa sayawan na iyon.
15:54.4
Nakala ko alam mo yung bahay nila eh. So paano natin mahanap yung bahay nila Berting? Hindi ka pala nakakapunta sa kanila.
16:02.4
Hayaan mo, ipagtatanong na lang natin sa mga tagalogar.
16:07.4
Nakakaya na mamias na tayo pero hindi pa lalo yung bahay. E di sana tinanong natin kagabi no?
16:13.4
Sagot naman ni Julio ay nakalimutan niyang itanong kay Berting iyon. Nawalao man na sa isipan niya.
16:21.4
Nang dumating na kami sa barrio Bako, nagtanong si Julio sa bahay na malapit sa may sayawan kung kilala ba nila si Berting tapos ay sinabi nito ang apelido.
16:34.4
May isang lalaki na lumingon doon.
16:37.4
Mga siguro ay nasa kwarenta ng edad.
16:41.4
Bakit edoy? Kaano-ano niyo ba si Berting?
16:45.4
Edoy po yung tawag ng mga nakakatanda sa mga nakababatang lalaki.
16:51.4
Sumagot naman si Julio na kaibigan niya nga ito at iniimbitahan kami sa may fiesta.
16:58.4
Hindi pa kasi ako nakakapunta po sa bahay nila eh.
17:02.4
Naku! Sigurado po kayo na doon ang punta niyo.
17:07.4
Tanong ng malaking mama kay Julio.
17:10.4
Naimik lamang kami noon at nasa gilid lamang ng bakod at sobrang nahihiyana.
17:17.4
Opo, doon po talaga kami pupunta.
17:21.4
Hmm, mag-iingat kayo ha. Hindi niyo pa ata kilala na yung kaibigan niyong si Berting eh. Lalo na yung pamilya niya.
17:31.4
Ay, kilala ko po si Berting. Mabait naman po ito makitungo sa amin.
17:38.4
Ganun ba? O kayo ang bahala. Basta mag-iingat na lang kayo ha.
17:44.4
Magmasid-masid kayo sa mga ihahain sa inyo.
17:48.4
Pabulong pa rin na sinasabi nito. Pero dinig naman namin kung ano ang sinasabi ng mama kay Julio.
17:55.4
Nakikita inyong sangang daan na yan.
17:58.4
Sa may dulo ng simbahan, may isangang daan doon.
18:03.4
Kung maliwa kayo doon, doon sa liblib ay may tatlong kabahayan. Magkakalapit yun.
18:10.4
Yung nasa kaliwang bahay na makikita niyo, nandun yung bahay ni Berting.
18:16.4
Basta mag-iingat kayo ha. Pahabol na sabi ng mama sa amin noon.
18:24.4
Sige po, maraming salamat po.
18:28.4
O siya, sige. May gagawin pa ako.
18:32.4
O, nga pala, pasok muna kayo at kumain.
18:35.4
Nakangiti na sabi naman ng mama sa amin.
18:38.4
Kami naman sumagot ng nahihiya.
18:41.4
Maraming salamat po pero kailangan na namin pumunta sa bahay ni Berting eh.
18:48.4
Bago ito tumalikod sa amin, nagsabi pa ito na,
18:53.4
Kung may kakaiba kayong mapansin sa kapaligiran niyo ha,
18:56.4
Huwag kayong magdalawang isip na lumabas agad ng bahay at tumalis.
19:00.4
Huwag kayong basta-basta kakain ang mga ihahain sa inyo.
19:04.4
Lalo na kung hindi nyo ganun kakabisado yung mga karne ha.
19:08.4
Huwag kayong iinom ng nakakalasing o kahit anong iaalok sa inyo.
19:14.4
Magmasid muna kayo. Tandaan nyo yung mga paalala ko sa inyo.
19:19.4
Pabulong pa rin na sabi sa amin ng mama noon.
19:22.4
Habang paalis kami ay nakita ko pa na nakatingin ang mama sa amin na para bang nag-aalala ito.
19:31.4
Kaya naman nakaramdam ako ng hindi maganda sa pupuntahan namin noon.
19:36.4
Kitang-kita ko naman kay Pinang na Masay eto, excited na naglalakad papunta sa bahay nila Berting.
19:44.4
Habang patungo kami sa bahay nila, binulungan ko si Isyo na huwag agad-agad kakain.
19:52.4
Sa kung anumang ihahain nila Berting, na makiramdam muna kami sa paligid.
19:59.4
Hindi ko naman napagsabihan si Latina at Talia dahil nasa una nito, nakasunod kay Pinang at Julio.
20:06.4
Nang malapit na kami sa bahay nila, nakita na namin si Berting haba nasa daan pa lang kami.
20:13.4
May bitbit itong palangga ng stainless na malaki at tila punong-puno ito ng laman na hindi ko pa nakikita kung ano.
20:21.4
Dahil medyo malayo pa kami noon.
20:25.4
Biglang sumipol si Julio kay Berting. Lumingon naman ito sa amin agad-agad.
20:32.4
Namakita namin ng malapitan.
20:35.4
Aba, wala pa itong pangitaas na damit at may mga dugo pa sa katawan na aakalain mong naligo sa dugo noon.
20:44.4
Napahinto naman kami ni Isyo.
20:47.4
Tinignan ko sa mata ang kapatid ko.
20:49.4
Tila naman naiintindihan ni Isyo ang ibig kong sabihin.
20:55.4
Nang makalapit na kami kay Berting at mumisi ito sa amin ng napakatamis na, parabang nananabik na makita kami ulit.
21:04.4
Sumimpleng titig ito kay Pinang na namumula naman na hindi ko alam kung sahaba lang ba ng aming lakaran noon.
21:12.4
O sadyang kinikilig ito na makita si Berting.
21:15.4
Uy pare, puti naman at pumunta kayo. Sobrang saya ko at pumunta kayo dito ah.
21:22.4
Halika kayo, may mga luto na kaming mga ulam. Teka lang at tatawagin kayong mga magulang ko.
21:29.4
Nay, tay, ito pala yung mga kaibigan ko na taga kabilang baryo. Si Julio. Nakilala ko naman siya nung nagagapas ako ng mga palay.
21:39.4
Ito si Pinang, pinsa nila. Si Ingo, Tina, Talia at Isyo naman magkakapatid.
21:45.4
Nakilala ko sila kagabi lang dun sa may sayawan.
21:49.4
Inimbitahan ko sila na pumunta dito sa bahay para kahit papano makilala niyo yung mga bago kong kaibigan.
21:55.4
Pahayag ni Berting sa mga magulang niya na hindi naman mawala-wala ang mga ngiti sa kanilang mga labi habang tinitingnan kami isa-isa.
22:07.4
Salamat naman at pinaunlakan niyo ang imbita ng anak ko.
22:12.4
Sabi ng nanay ni Berting,
22:15.4
Habang ang tatay naman ay nakangisi pa rin na nakatingin sa amin.
22:22.4
Yung Uswag po ay salitang waray-waray nang ibig sabihin ay paso kayo sa tahanan.
22:27.4
Nagpasalamat naman kami sa mga magulang ni Berting nun.
22:32.4
Bungalos tayo lang bahay nila Berting pero nakaiwalay ang kusina.
22:38.4
Nasa may likod ito ng kanilang tahanan.
22:41.4
At ang palikuran naman ay nakadugtong sa may kusina sa labas.
22:45.4
Ang loob naman ay may sala at parang kusina pero lamesa lamang ang laman.
22:51.4
Ang mga kagamitan sa kusina, nasa likod.
22:55.4
Kumbaga lahat ng kagamitan ay nasa may dirty kitchen.
22:59.4
Tapos medyo nakaangat ang kanilang kwarto at may silong ito.
23:03.4
Tapos doon sa parang kusina nila, may taas doon na parang lagay ng mga gamit na hindi ko alam kung ano.
23:11.4
Hindi ko kasi makita dahil para itong kisame.
23:13.4
Pero kawayan lamang ang saignon.
23:19.4
Dito ko napansin na medyo malansa ang loob ng bahay.
23:23.4
Hindi naman sa pag-iinarti pero isa ko sa mga tao na ayaw ng maamoy ang loob ng bahay.
23:31.4
Tinuruan kasi kami ng mga magulang ko sa kalinisan, mapakatawanman o kapaligiran kaya medyo napag-isip-isip ko na
23:39.4
ano ba itong pamilya ni Berting?
23:41.4
Hindi ba malunong maglinis?
23:45.4
Yun ang tumatakbo sa isip ko.
23:48.4
Pero napapaisip din ako na baka sa mga karne lamang na inihahanda nila.
23:55.4
Pero iba talagang nalalangap kong amoy nun.
23:58.4
Malansa na malambot na mabantot na ewan.
24:02.4
Basta masangsang sa ilong.
24:06.4
Maya-maya ay naghahain na si Berting ng mga ulam at kanin.
24:09.4
Ako naman ay hindi ko muna pinansin ang mga inihain na ulam at ang una kong ginawa ay nagtanong muna ako kay Berting kung nasaan ba ang kanilang hugasan gawa ng maghuhugas muna ako ng kamay.
24:23.4
Sabi naman ito ay nasa likod sa kusina.
24:27.4
Diretso lang daw ako at makikita ko agad yung pagpasok ko.
24:31.4
Bago ako magtungo sa may likuran,
24:35.4
tinanong ko muna ang mga kasama ko kung sino ang sasama sa aking maghugas ng kamay para makakain na kami.
24:42.4
Sumama silang lahat, maliban lamang kay Pinang, na parang may gustong sabihin kay Berting kaya iniwan na lamang namin silang dalawa.
24:54.4
Nung makapasok kami sa kusina, nagulat pa kami at nakakita kami ng sobrang napakalaking mga kaldero.
25:02.4
Mga kawa na punong-puno po talaga ng mga handa nila.
25:07.4
May pansit, dinuguan, minudo at kung ano-ano pa.
25:14.4
Sabi ko pa nga marami silang kinatay siguro kasi sobrang dami ng mga ulam na nasa lutuan eh.
25:22.4
Nang makarating kami sa may hugasan, napansin namin na may kortina sa gilid nun. Parang may isang silid pa dun.
25:32.4
Iniisip ko na palikuran siguro kaya sinilip ko muna dahil hindi kami kasya sa may lababo kung magsasabay-sabay kaming maghugas ng kamay.
25:41.4
Nung sinilip ko ito, nagtaka ko kung bakit napakaraming mga tinalian silang mga pusa sa loob nun. Lahat magkakakulay. Puro itim.
25:55.4
Kahit papano ay nanindig ang mga balahibo ko nang tumingin ng mga ito sa akin dahil
26:02.4
hindi sila nag-iingay. Diba dapat numingiyaw yung mga pusa na yon? Pero wala silang kaingay-ingay. Kaya dito na ako kinabahan nun.
26:15.4
Tinawag ko si Julio at Esho at pinakita ko sa kanila ang mga nakita ko sa loob ng silid na yon.
26:24.4
Julio, natural lang ba yan sa mga pusa na itinali?
26:29.4
Napatawa naman si Julio sa tanong ko. Sabi niya baka tinalian para hindi manggulo. Siyempre kakainin naman ngayon yung mga ulam.
26:40.4
Pero, pero bakit walang ingay Julio? Abay malay ko!
26:47.4
Julio, masama yung inala ko sa pamilya ng kaibigan mo ha. Ni isang santo wala sila sa loob ng bahay. Tapos hindi pa maganda yung amoy.
26:56.4
Hindi ko alam kung dugyot lang sila o baka sa mga kinatay nila.
27:01.4
Uy inggo, anahimik ka at baka marinig ka ng pamilya ni Berting. Nakakahiya oh!
27:09.4
Teka, bakit parang tayo lang ata yung bisita ni Berting? Parang wala akong ibang napapansin ng mga tao maliban sa kabilang bahaya.
27:19.4
May mga tao na doon. Marami sa labas na nakaupo, nakaskwat pa. Puro mga kalalaki yan na walang mga damit.
27:26.4
Nakasampay lang sa balikat.
27:29.4
Ang isa pa kasi sa ipinagtataka ko Sir Seth, yung mga lalaking walang damit na iyon.
27:36.4
Napansin ko lang na nakatingin dito sa bahay ni Berting simula nang dumating kami.
27:45.4
Sabi naman ni Julio, napakarami ko umanong napapansin.
27:51.4
Tara na, nagugutom na talaga ako. Tanghali na oh!
27:56.4
Kaya naman bumalik na kami doon sa loob at umupo sa may lamesa.
28:01.4
Sila Pinang naman at Berting ay magkatabi ng nakaupo at may nakahain na pagkain sa plata ni Pinang.
28:08.4
Sumusubo na itong si Pinang nang makita namin kaya naman nagsandok na rin kami ng pagkain nun.
28:15.4
Nung maglalagay na ako ng dinuguan, napansin ko na sobrang pula pa ng sabaw at medyo malabnaw.
28:24.4
Parang presko pang dugo nun.
28:28.4
Nang makita ko ito ay nanlaki ang mga mata ko.
28:31.4
Tinignan ko ang mga kapatid ko at si Julio para ipaalam sa kanilang napansin ko nun.
28:38.4
Maya-maya ay sinabi ni Berting na kukuha lamang siya ng maiinom at tumayo na ito.
28:44.4
Nung makita kong nakalabas na si Berting ay bumulong ako kay Tina na siyang katabi ko.
28:51.4
Kung may napapansin ba din sila na parang hindi paluto ang dinuguan.
28:57.4
Bumulong naman ito pabalik sakin at sabi niya nasusuka na daw siya dahil naaamoy niya ang ulam na malansa nun.
29:06.4
Sinenyasan ko naman ang iba na huwag kumain pero itong si Pinang ay nakakain na at napahinto nang mapansin na nagbubulungan kami nun.
29:16.4
Tinanong niya kami ng pabulong kung bakit at ano ang problema.
29:22.4
Itinuro naman ni Talia kay Pinang ang ulam.
29:26.4
O bakit? Wala namang kakaiba. Masarap nga eh.
29:32.4
Dito kami nagtaka kay Pinang.
29:35.4
Tanong namin na may pagtataka kung bakit kami lamang ang nakakakita at nakakaamoy sa mga putaheng na kahain sa amin nun.
29:44.4
Siniko naman ako ni Tinang nun at sinabi na umalis na kami sa bahay na iyon. Masama na umano ang pakiramdam niya.
29:55.4
Sinabi ko kay Julio na umalis na lamang kami. Hindi pa nga ako natatapos magsalita. May nahulog na isang hilaw na karne galing sa taas nun.
30:09.4
Diba sabi ko may parang kisamin na kawayan sa taas ng kusina niya?
30:14.4
Noong tinitigan namin kung anong karne ang nalaglag galing sa taas nun, nanlaki ang mga mata namin nang makita na daliri ito.
30:28.4
Maputlang-maputla na ang kulay ng daliri.
30:32.4
Dito kami nagulat at muntik nang masuka. Kahit si Pinang na kumakain ay sobrang gulat na gulat at namutla nang makita ang daliri na nalaglag.
30:44.4
Sabay-sabay kaming nagsitayuan. Mabilis na lumabas ng bahay. Walang paalam sa may hari ng bahay at kahit kay Berting ay hindi na rin kami nakapagpaalam. Takot na takot na kami nun.
31:02.4
Itong si Berting ay pasigaw na tinatanong kami kung saan kami papunta. Kahit si Julio na matalik na kaibigan ay hindi niya ito sinagot.
31:12.4
Dire-diretsyo na kaming tumakbo palabas sa lugar nila.
31:17.4
Napapamura na lamang itong si Esho at sinabi na mga aswang pala talaga yung pamilya ni Berting.
31:25.4
Ang buong akala namin ay mabait ang mga iyon. Pakitang tao lamang pala.
31:31.4
Baka mamaya pag nakakain tayo at makapag-inom, tayo naman yung gawing pagkain ng mga iyan.
31:39.4
Si Pinang naman na nakakain ay namumunti.
31:42.4
Boutla na ito, para masusuka na. Ang masama, nakakain ito ng mga handaan nila.
31:50.4
Nung makalabas na kami sa lugar nila, Berting ay pinaupo pa namin itong si Pinang sa tabi ng kalsada.
31:57.4
Tinatanong kung kaya pa ba nitong maglakad kasi kung hindi pwede namang magpahinga muna kami at mataas pa naman ang araw.
32:06.4
Katangiliang tapat iyon.
32:08.4
Pangiliang tapat yun.
32:10.3
Yung gutom namin na wala lahat ng matuklasan namin ng mga aswang palang pamilya ni Berting.
32:17.6
Buti na lang talaga hindi tayo nakakain.
32:20.7
Ano Pinang? Kamusta yung pakiramdam mo?
32:24.0
Kung gusto mong sumuka, isuka mo yan.
32:26.8
Kung pwede, dukutin mo yung lalamunan mo para mailabas mo lahat ng kinain mo eh.
32:32.4
Sinubukan mo yung sumuka ni Pinang.
32:33.9
Pinang, kahit dinukot sa loob ang lalamunan, ay parabang ayaw pa rin ito makasuka.
32:41.1
Kaya napagdesisyonan na lamang namin na umuwi na.
32:45.6
Kamutulong napapaisip itong si Julio kung bakit hindi man lamang niya napansin na may kakaiba dito kay Berting.
32:53.0
Kaya pala, hindi nakikita pag nakikipag-inuman kami pagkatapos ng inihan.
32:58.4
Hindi pala makakain ng pagkain normal yung haayop na yan.
33:02.5
Niminsan hindi ko pinag-isipan ng mga...
33:03.9
Masama si Berting dahil nga maayos talagang makitungo eh.
33:09.5
Naimbitahan pa talaga tayo sa fiesta sa kanila.
33:13.3
Nang makarating kami sa aming barangay, doon na lang kami kumain kinahulyo.
33:18.9
Dahil may dala ang mga magulang niya galing palengke na isdang kilawin.
33:23.0
At para kahit papano ay magkaroon ng laman ng aming sikmura.
33:27.5
Si Pinang naman ay dumerecho na ito nung uwi sa bahay.
33:31.3
Nanlalambot na manuang katawan niya.
33:33.9
Siguro sa takot at pagod sa kakatakpo at lakad pa uwi sa amin nun.
33:40.1
Sinabihan ko naman si Latina at Talia na ihatid sa kanilang bahay si Pinang.
33:45.4
Dumerecho naman nung uwi ito mga kapatid ko ng mga babae.
33:48.8
Dahil marami pa silang gagawin sa bahay.
33:52.0
Kaya kami ay nagpag-iwan na lamang ni Esho nun.
33:55.6
Mabuti na lang at manuno ba itong tiwing ko na aman naman ni Julio.
34:00.9
Hinaya kami na mag-inuman na lamang sa kanila.
34:03.9
May pulutan na mano-mano na isda nun.
34:07.3
Kaya hindi na kami nagpatumpik-tumpik pa na makipag-inuman.
34:12.0
Sumapit ang gabi.
34:13.9
Dumaan si Itay at siguro nasabi na rin ni Latina na naroon-roon nga kami kila Julio.
34:20.7
Pumunta si Tatay doon para silipin kami ni Esho.
34:24.1
Humalis naman kagad ito.
34:26.3
Pagkatapos sinumin ang isang tagay.
34:30.1
Pagkatapos nun dyan Ingo, Esho ha, umuwi na kayo.
34:36.2
Siguro ay alas otso na rin ng gabi nun.
34:39.3
Medyo lasing na rin kami ng
34:40.6
may marinig kaming huni ng ibon.
34:47.7
Ewan ko ba at anong pumasok sa isipan ng kapatid ko.
34:51.7
Sinabihan ba naman ang humuhuni.
34:54.6
Huwag ka maiingay dyan.
34:56.6
Bad trip kami ngayon ha.
34:58.3
Hindi na nga kami nakakain na maayos sa pestahan eh.
35:01.4
Wala pang bringong.
35:03.9
Mamaya ikaw yung gawin naming pulutan eh.
35:07.5
Hoy Esho, tumigil ka dyan.
35:10.8
Mamaya aswang yan eh.
35:14.4
Sumagot naman si Julio na huwag lang talagang subukan
35:17.0
dahil tatadta rin niya umano ito ng itak na nasa tagiliran lamang ng dingding nun.
35:23.0
Bagong hasa pa naman umano yun.
35:26.6
Sabay kaming nagtawanan
35:28.0
nang biglang may nalaglag sa bubungan nila Julio.
35:33.9
At ang akala pa namin ay may nalaglag na bunga ng niyog
35:37.4
dahil sa likod ng bahay nila Julio ay may puno ng niyog dun
35:41.1
na tinutubaan ng tiyo.
35:44.8
Pero nagtataka ang tiyuhin ko
35:46.7
kung bakit may malalaglag gawa ng
35:49.2
nakadistansya naman ito sa bahay.
35:53.2
Kaya naman sa sobrang pagtataka
35:55.5
at para malaman na rin namin kung ano ang nalaglag sa may bubunga
36:00.5
lumabas kaming tatlo.
36:04.5
si Julio na may dala pang itak
36:07.2
at ako na may dala namang ilawan.
36:11.7
Nang marating namin ang likuran nila Julio
36:15.6
may nakita kaming isang sako dun.
36:20.3
Nagtanong naman ang tiyuhin ko kung paano napunta dun ang sako
36:23.2
at ano ang laman nito.
36:26.6
Nang sinilip namin ang laman nito
36:28.9
napasigaw na lamang kami at napamura.
36:33.9
Dahil isang buong hita yun
36:40.5
Buong hita talaga yun.
36:43.8
Ibinuhos ito ng tiyuhin ko
36:45.2
para makita namin ang kabuhan.
36:49.0
At dahil sa nilika naming ingay
36:50.7
ay lumabas na rin si Esho
36:52.1
at asawa ng tiyuhin ko.
36:55.5
Natataranta itong nagtatanong kung ano ang nangyari.
36:59.8
Sinigawan ito ng tiyuhin ko na huwag titingnan
37:02.2
at pumasok na lamang ng bahay.
37:03.9
Itong si Esho naman
37:06.5
gawa nang dahil sa kalasingan o takot
37:09.4
hindi na malayang napaihin na ito sa kanyang pantalon.
37:14.4
Ang ginawa namin nila Julio at tiyuhin
37:17.0
ay inilibing na lamang ang hita ng tao na yun kasi
37:20.0
baka mapagbintangan pa kami na nakapatay
37:23.1
kung malaman ito ng mga kapitbahay.
37:27.5
Nilagyan ito ng abo ni tiyuhin
37:30.7
kasama ang sako na pinaglagyan
37:32.9
ng mga kapitbahay.
37:36.9
Pagkatapos ng pangyayaring yun
37:38.4
ay hindi kami nakauwi.
37:40.9
Doon na muna kami nagpalipas ng gabi
37:42.6
sa bahay nila Julio
37:43.6
at itinigil na rin namin ang inuman.
37:48.1
Ikinuwento din namin sa tiyuhin namin
37:49.8
ang naranasan namin nung pumunta kami sa fyestahan
37:52.3
dito sa kaibigan ni Julio.
37:56.5
sinabi ng tiyuhin ko na
37:59.0
bakit doon pa kayo pumunta?
38:03.9
Pagdugan pa naman na marami dung naninira
38:09.1
Kung nalaman ko lang kung saan kayo pupunta
38:10.8
hindi sana naabisuhan ko kayo.
38:13.5
Ito naman kasing si Julio.
38:15.2
Hindi nagpapaalam kung saan-saan nakakaabot ah.
38:20.5
Simula ngayon magtanda ka na ah.
38:23.4
Hindi mo alam kung sino-sino lang yung kinakaibigan mo.
38:26.9
Sermon ni tiyuhin sa kanyang anak nun.
38:30.6
Kinaumagahan ay dito na kami nakauwi ni Esho.
38:33.9
Nagalitan kami ni tatay
38:35.0
kung bakit daw hindi kami umuwi kagabi.
38:38.3
Hindi yung man makatulog si nanay
38:39.9
kakahintay sa amin nun.
38:43.0
Pasensya na po tay.
38:44.7
Di na kami pinauwi ni tiyo.
38:47.8
Doon na lang daw kami magpalipas ng gabi sa kanila.
38:51.5
Naku yan talagang si Tomas.
38:54.0
Pag nakahanap ng kainuman
38:55.2
halos wala nang bukas kong makipag-inuman.
38:57.9
Kahit abuti ng umaga
38:58.9
ay walang pakialam.
39:01.8
huwag na kayong makikipag-inuman sa ibang bahay.
39:03.9
Kung pwede dito na lang sa bahay
39:06.0
at kahit pa paano eh.
39:07.5
Alam namin ng nanay ko
39:08.4
kung anong ginagawa niyo.
39:10.8
Mamaya mapahama pa kayo
39:11.9
kung saan-saan kayo makarating.
39:15.6
Simula ng pangyayaring yun.
39:18.1
Niminsan na hindi na kami dumadayo ng pestahan
39:20.4
at hindi rin namin ito'y kinikwento
39:22.9
sa mga magulang ko dahil
39:24.1
siguradong mapaparasahan naman kami
39:26.7
ng mga kapatid ko.
39:28.7
Kaya inilihim ko na lamang ito.
39:31.8
Kahit hanggang sa pumanaw na lamang
39:33.3
ang mga magulang ko.
39:33.3
At hindi rin namin ito'y kinikwento sa mga magulang ko.
39:33.4
At hindi rin namin ito'y kinikwento sa mga magulang ko.
39:35.5
Pero magpaganon pa man ay
39:37.2
pinapaalala ko sa mga anak at mga apo ko na
39:40.1
huwag basta-bastang magtitiwala
39:44.8
Lalo na pag hindi pa kilalang lubusan.
39:48.2
Kailangang maging mapagmatiyag
39:50.2
kung may kahinahinala ba
39:52.5
ang mga taong nakakasalamuha.
39:57.4
So bali yun po yung kwento ni Lolo Sir Seth.
40:01.1
Sa mga magtatanong naman
40:02.7
kung anong nangyari kay Pinang.
40:04.9
Ayon naman kay Lolo Ingo.
40:07.2
Nung tanongin namin
40:08.3
kung anong nga ang nangyari sa pinsa niya.
40:11.6
Pagkatapos makakain
40:12.6
ang handa sa may festahan
40:15.7
Ayon kay Lolo Ingo.
40:18.1
Noong nahihatid ito nila Tina at Talia
40:22.2
Sinabi itong ni Pinang na magpapahinga na siya
40:24.3
at sobrang nanlalatao mano siya noon.
40:28.6
ay hindi na nila nakitang lumabas pa
40:30.4
ng bahay si Pinang.
40:32.7
Pag tinatanong naman nila
40:33.9
mga magulang ni Pinang
40:34.9
na tiyahin ng Lolo Ingo
40:36.8
sinasabi lagi na nasa loob lamang
40:39.7
ng kwarto at ayo lumabas.
40:42.4
Lalo na umano kapag araw noon.
40:45.5
Palagi itong nangihina.
40:47.7
Kahit ipatingin sa doktor
40:49.0
ay wala namang nakikitang sakit.
40:52.3
Iuuwi na lamang nila ito sa bahay
40:54.0
na palaging nakatalokbong
40:56.4
ng tela sa muka kasi
40:57.7
dinadahilan itong
40:59.5
nasisilaw daw siya sa araw.
41:06.0
Pagkalipas ng ilang linggo
41:07.5
dito na sinabi nila Lolo Ingo
41:10.3
sa mga magulang ni Pinang
41:11.5
kung anong nangyari.
41:13.9
Noong una ay ayaw pa sana nilang ikwento
41:15.8
dahil ayaw nilang masisi
41:17.6
gawa nang silang kasama ni Pinang
41:22.8
Naglakas loob lamang sila
41:23.9
dahil sa sobra na ring pag-aalala
41:26.8
Kaya ipinagtapat nila ito
41:28.3
sa mga magulang ni Pinang.
41:30.9
Itong sibining naman na nakakatatakot
41:32.7
sa handa ni Pinang
41:33.4
ay hindi rin naman naman na nagkwento
41:35.5
dahil wala naman itong alam
41:37.4
sa buong pangyari.
41:39.3
Hindi naman kasi ito nakasama.
41:44.8
na baka nga nayanggaw itong si Pinang
41:47.7
dahil siya lang naman
41:49.3
ang nakakain ng handa nila berting.
41:52.3
Dahil sa mga nalaman
41:53.6
ng mga magulang ni Pinang
41:54.9
dali-dali itong naghanap
41:57.1
ng magaling na mga gamot
41:58.4
para patingnan ng anak nila
42:00.2
kung ano talagang nangyari sa kanya.
42:02.7
Simula nang may dumating
42:05.8
ng mga gamot sa bahay nila Pinang
42:07.5
ilang araw lang ay lumipat
42:10.2
na sila ng tirahan.
42:13.6
sa baryo nila Lolo Ingo.
42:16.4
Niminsan ay hindi rin
42:17.5
ikinikwento ng mga magulang ni Pinang
42:19.4
kung anong resulta
42:20.9
ng pagpapatingin sa mga gamot
42:22.6
dahil bigla na lamang
42:24.7
nag-alsabalutan na mga yon.
42:28.0
Ultimong yung sakahan nila Pinang
42:29.6
ay iniwan na lamang
42:31.2
ng hindi alamang dalilan.
42:35.2
ay hindi na ninanalaman
42:36.5
kung ano ang nangyari kay Pinang.
42:39.7
Makalipas sa maraming taon
42:41.3
nagulat sila Lolo Ingo
42:43.8
pati na rin ang pamilya
42:47.7
Bigla na lang bumalik si Pinang
42:49.2
sa barangay nila.
42:51.4
May mga anak na itong dalawa
42:52.9
pero wala silang nakita
42:55.1
na may kasama itong asawa.
42:58.5
Nung makita ni Lolo Ingo
42:59.8
ang mga anak ni Pinang
43:00.8
may mga anak na itong dalawa
43:02.7
ay pagkahawig ito kay Berting.
43:05.5
Kaya napag-isip-isip
43:07.2
nila Lolo Ingo na
43:08.3
baka nga niyanggaw itong si Pinang
43:11.2
para magkatuluyan sila.
43:14.1
Hindi naman matanong nila
43:15.6
Lolo Ingo si Pinang
43:16.6
kung sino ang kanyang napangasawa
43:18.2
dahil nahihiya nga sila noon.
43:21.7
At noong mga panahon na yon
43:24.8
ay may sarili na rin mga pamilya.
43:28.8
Nung makausap nila si Pinang
43:30.6
ay maayos naman daw nila itong
43:34.4
Normal magsalita kahit sa mga kilos nito.
43:37.5
Kaya wala sa hinala ni Lolo
43:39.1
kung ano talagang nangyari kay Pinang.
43:42.8
Alam niyo ba Sir Seth?
43:46.0
namatay itong si Pinang.
43:50.0
Sobrang tanda na talaga.
43:52.5
Mahigit isang daang taon
43:53.8
ng edad nito noong pumanaw.
43:56.6
Nauna pa si Lolo Ingo
43:57.9
na pumanaw sa edad na siyam naput dalawa.
44:00.9
At nauna namang namatay si Lolo
44:05.7
At yung kapatid ni Ingo na si Lolo Isyo
44:07.9
pumanaw ito ng medyo maaga-aga
44:10.5
dahil inatake ito sa puso.
44:14.5
Bali naging American citizen itong si Lolo Isyo
44:16.7
dahil inampun ito ng mga Amerikano
44:18.4
nung ginawa itong espiya
44:20.2
sa ikalawang digmahan.
44:23.0
Ang akala nga nila Lolo Ingo
44:24.4
ay napatay itong si Lolo Isyo
44:25.9
nung ikalawang digmahan pero
44:27.7
noong ikasyam na taon
44:30.1
ng pagpapadasal nila kay Lolo
44:31.7
bigla na lamang itong umuwi ng Pilipinas
44:34.8
at bumalik sa lugar nila Lolo
44:37.0
kaya nagkaiyakan sila
44:39.0
at nagpasalamat sa Panginoon.
44:42.7
Pagkalipas nga ng ilang taon
44:43.9
nagkaasawa din naman itong si Lolo Isyo
44:48.2
pero inatake ito sa puso at namatay.
44:53.6
sa kanilang magkakapatid at magpipinsan
44:57.0
itong si Pinang Lang
44:59.2
ang napakahaba ng buhay.
45:01.7
Akalain mong may higit isang daan taon
45:04.3
ang inabot ng buhay niya.
45:08.0
nung makita ko itong si Lola Pinang
45:10.5
ay parang hindi nalata na isang daang taon na
45:13.0
dahil nakakapamalengke pa itong mag-isa.
45:17.4
Isang beses nga nung nagbubuntis ako
45:19.0
sa panganay ko nung 2011
45:20.5
nakasabayain ko pa ito sa tricycle
45:25.6
Bumiyay ako papunta sa lugar nila Mama.
45:28.8
Fyestahan kasi nun.
45:30.6
Kung di ako nagkakamalikas
45:33.4
kaya hindi ko talaga makakalimutan.
45:37.0
Nung makasakayin ko itong si Lola
45:39.1
nagmano ako sa kanya at kinamusta.
45:43.7
ang sagot ba naman sa akin Sir Seth?
45:52.2
mabangu-umano ako.
45:55.9
Napakunot naman ang noo ko
45:57.0
kasabay sa tanong na
46:00.4
Hindi nga ako nagpababalik
46:03.9
Maselan kasi ako nung
46:04.9
magbubuntis ako nun Sir Seth
46:06.4
at isa sa mga ayaw ko ay pabangu.
46:09.7
Kahit anong pabangu ay sumusukaw
46:11.5
talaga ako pag nakakaamoy.
46:14.2
Kaya nagtaka talaga ako
46:15.5
kung ano ang ibig sabihin ni Lola Pinang
46:17.6
na mabangu daw ako nun.
46:20.6
Panaysipat pa ito sa tiyan ko
46:21.9
habang nasa biyahe kami dahil
46:23.4
nakaupo ako sa harapan ng tricycle
46:25.9
at sa likuran naman siya.
46:31.5
halos dukwangin na lamang ako
46:33.6
para lang talaga makadikit sa akin nun.
46:39.5
Dito pa talaga na kumperma
46:40.8
na aswang nga itong si Lola.
46:43.6
Lung pagkahapon ay bigla na lamang
46:45.4
itong pumunta sa bahay nila Lolo Ingo.
46:48.8
Wala na si Lolo nun.
46:52.2
Silang magkakapatid na lamang
46:53.7
ang nakatira dun.
46:55.4
Si Mama at ang bunso niyang kapatid.
46:58.2
Kaya nagulat kaming lahat
46:59.5
nang pumunta doon si Lola Pinang
47:01.5
at nakangiting nangungumusta sa amin
47:04.2
niminsan ay hindi ito pumunta doon
47:07.1
sa bahay nila Lolo Ingo
47:08.3
kahit nabubuhay pa
47:10.7
si na Lolo at Lola ko.
47:14.1
Tinanong ito ng Mama ko na
47:15.7
O inay Pinang, napasyal ka?
47:21.3
Gusto ko lang makapaglakad-lakad.
47:24.6
nakatitig pa rin ito sa tiyan ko
47:27.6
at paulit-ulit na lumulunok
47:31.5
Nung napansin ang Mama ko
47:34.2
na sa akin nakatitig itong si Lola Pinang.
47:37.7
Inutusan ni Mama ang isa niyang
47:39.1
pamangki na lalaki na magsiga
47:40.7
doon sa balkonahin ng kamangyan.
47:43.6
Dali-dali naman itong sumunod.
47:47.3
Pagkasindi pa lang ng pinsan ko
47:48.7
sa baga na nilagyan ng kamangyan nun.
47:52.5
Halos mapatalo nitong si Lola Pinang
47:54.3
sabay nagpaalam na uuwi na daw siya.
47:58.8
Kaya naman napasabi na lamang
48:01.5
ha, alam namin na aswang ka.
48:04.7
Huwag na huwag mo talagang
48:05.6
pagtatangkaan yung anak ko ha
48:07.0
dahil ako'y mga kalaban mo.
48:10.8
Sa mga magtatanong naman
48:12.3
kung bakit hindi ako nakakaramdam
48:13.9
ng pananakit ng tiyan
48:15.1
kahit may aswang sa paligid nun.
48:18.6
Dahil ito sabak na nakasabit
48:21.9
Gawa ito ng Lola ko,
48:23.5
nanay ng aking ama
48:24.5
na isang magaling na manggagamot.
48:27.8
Kaya naman hindi ako tinatablan
48:29.5
ng mga masasamang nila lang sa paligid nun.
48:31.5
Thank you for watching!
