IGAN ARNOLD CLAVIO, MAY PAGDURUGO SA ULO. SAN NAKUHA AT PANO MAKAIWAS?
00:18.1
na kung saan kinuwento niya,
00:20.5
or nanghina yung parte ng katawan niya,
00:22.2
at nakita sa kanyang utak na merong maliit na pagdurugo.
00:25.9
Panoorin natin yung video.
00:30.0
So, kita natin dito, no?
00:32.6
Nasa, I think, emergency room, no?
00:35.9
And ito nakakabit sa kanyang dalire.
00:37.9
Ang tawag po dyan ay pulse oximeter.
00:40.2
Para malaman kung kamusta yung oxygen niya sa dugo,
00:43.4
and kamusta yung pulso niya.
00:44.7
Okay, meron tayong nurse na siguro kakabitan,
00:47.6
or kukunan ng sample ng dugo.
00:49.4
Of course, SOP naman yan sa mga na-admit,
00:52.1
or na dinadala sa emergency room.
00:54.0
Para malaman kung kamusta yung mga blood chemistry nyo.
00:57.2
By the way, may naalala po ako sa mga...
00:59.6
May isa kasing post sa TikTok na kung saan
01:01.3
nagtataka siya kung bakit yung mga nurses or mga doctors,
01:04.6
kapag mag-inject o kukuha ng dugo,
01:06.8
diba, ang usapan nila,
01:07.9
after 3 seconds, doon niya itutusok yung karayong.
01:11.1
Pero yung iba daw, no, una,
01:12.2
2 seconds pa lang or 1st second pa lang tinutusok na.
01:14.6
Ginagawa po kasi para hindi nyo
01:16.8
i-anticipate yung pain pagkapatong nung 3rd second.
01:21.0
usapan nyo 3 seconds, itutusok pa,
01:22.9
eh inaabangan mo.
01:24.1
Ang tendency nun, mas masakit sa pasyente.
01:26.1
Sabi sa post ni Sir Arnold Clavio,
01:29.6
sa St. Luke's Hospital.
01:31.2
Isang regular na araw daw,
01:32.7
tapos nag-gogolf siya sa may East Ridge,
01:35.2
I think sa Rizalto.
01:36.4
Tapos bigla siya nakaramdam
01:37.5
ng matinding pamamanhid
01:39.4
sa kanang braso at binte.
01:41.7
Tapos di na rin siya makaramdam
01:43.3
ng pag-apak doon sa sasakyan niya,
01:45.5
sa gas ng sasakyan niya.
01:47.0
Tapos uminto daw siya sa isang gas station
01:49.3
para mag-restroom,
01:50.4
kaso hindi siya makalakad,
01:51.7
kailangan niya may mahawakan.
01:53.1
Chinig din daw niya yung mukha niya
01:54.3
kung mayroong tumatabingi
01:55.6
o namamagayong mata,
01:57.2
pero hindi naman daw.
01:58.0
Again, kapag nagkakastroke po kasi,
01:59.4
isa yun sa mga senyales ng stroke
02:01.6
kapag tumatabingi yung mukha.
02:03.2
Minsan nangingiwi,
02:04.1
o minsan naglalaway,
02:05.3
o minsan nabubulol sa pagsasaritan.
02:08.7
brain hemorrhage.
02:11.5
yung white po na lumalabas.
02:14.6
Nag-undergo ng CT scan si Idol Egan
02:17.0
and ito yung CT scan.
02:18.6
Yan, so kung makikita natin,
02:19.8
ito yung CT scan,
02:20.8
yan po yung brain
02:23.6
Tapos ito pong puti sa labas,
02:26.3
Kulay puti yan sa CT scan.
02:28.0
Itong puti na ito,
02:29.4
na nasa kaliwang parte ng brain
02:32.7
pero nasa kanang parte siya ng screen,
02:34.3
pero kaliwang parte po yung brain ng pasyente.
02:36.5
Pag durugo po yan,
02:37.5
dugo po yan sa loob ng brain.
02:39.2
Hindi po yan normal
02:39.8
kasi kung titignan nyo itong kabila,
02:42.7
counterpart sa kabilang side,
02:44.8
Very evident na dapat walang ganyang
02:48.3
Isa sa mga nagsisignify ng puti
02:50.8
ay blood or dugo.
02:52.8
Kasi hindi po normal yung may,
02:54.8
hindi sa kabila po wala.
02:56.1
Tama, hindi yan normal.
02:58.0
Tama, parehas kami sinabi ni Doc.
02:59.5
And kung mapansin nyo,
03:00.3
itong dalawang black na ito,
03:01.9
na parang ganyan,
03:06.4
yung black na po yan,
03:09.0
Mga ano po yan eh,
03:11.4
sa loob ng brain.
03:12.7
So may mga daluyan tayo dyan.
03:14.6
Dyan po nakalagay
03:15.6
or dyan dumadaloy yung
03:17.1
CSF or Cerebro Spinal Fluid.
03:19.8
Ang function po nun sa brain
03:20.8
para maproteksyonan
03:22.1
yung ating brain.
03:23.0
Para hindi siya masyadong maalog
03:24.3
and para magkaroon ng
03:25.5
nutrients yung brain natin.
03:29.2
hindi ko masabing onte,
03:30.2
hindi ko rin masabing
03:33.7
gantong amount eh
03:34.6
sa mga nakikita kong pasyente.
03:36.3
meron talaga mas marami.
03:37.6
Talagang kumakalat dito
03:38.7
sa black dito sa ventricles.
03:40.0
Pumapasok dyan yung pagdurugo.
03:41.4
Pwede yun mangyari.
03:43.0
medyo severe na talaga
03:44.5
Itong kay Idol Egan,
03:45.9
meron din kasing mga
03:46.9
mas onting pagdurugo pa.
03:48.4
Talagang tuldok lang.
03:49.5
Pero yung sa kanya,
03:53.0
Nasa average yung amount.
03:54.7
Kung maaga pa rin nga yun?
03:59.4
kapag ganito yung amount
04:01.5
ang nakakapag-determine talaga
04:05.0
o dapat nang operahan,
04:06.6
buksan yung brain
04:07.4
para tanggalin yung pagdurugo.
04:08.7
Ang nakakaalam nun,
04:09.5
yung mga neurologist.
04:10.9
So, sila po yung mga eksperto dyan.
04:12.4
Sila yung nagdedetermine na,
04:15.1
bigyan lang muna natin
04:16.1
ng gamot yung pasyente,
04:17.2
padaanin natin sa ugat
04:18.7
or i-refer na natin
04:23.5
Talagang physically tatanggalin
04:24.9
yung pagdurugo sa brain.
04:26.4
Sabi rin sa post ni Idol Igan,
04:28.5
ititigil ako sa unang ospital
04:31.1
Kapag meron tayo naramdaman na
04:33.0
ito, panghihinan ng katawan,
04:35.1
talagang hindi na siya
04:36.1
makapag-function ng maganda
04:38.0
or hindi na siya makapag-function well,
04:39.7
dapat talaga dumaan na
04:40.9
or pumunta na agad
04:41.9
sa pinakamalapit ng ospital
04:43.1
para makita po kayo ng doktor.
04:44.5
Para mapigilan po yung pag-worsen
04:46.9
kung meron man kayong stroke
04:48.1
or pagdurugo sa otak,
04:49.2
mapigilan yung pag-worsen
04:50.4
or pag-pogress ng pagdurugo.
04:52.2
Very important po kasi yung timing.
04:54.1
ilang segundo lang
04:55.0
or ilang minuto lang
04:57.2
na hindi ka nagpupunta sa ospital,
04:59.2
pwede pong maging irreversible
05:00.8
or pwedeng maging
05:01.8
hindi na mabalik sa normal
05:03.3
yung ating brain.
05:05.8
yung BP daw niya dito,
05:09.2
Napakataas po niyan.
05:10.3
Kapag ganyan ang BP
05:11.6
ng aking pasyente,
05:15.3
Kasi matas na matas po yan,
05:17.0
pwede po talagang magkos
05:17.9
ng pagdurugo sa otak.
05:19.1
And ang blood sugar
05:19.9
ni Idol Egan ay 270.
05:21.7
So, I think diabetic din siya.
05:23.2
Kapag po kasi mataas
05:25.8
hypertensive tayo,
05:27.7
binibigyan tayo ng gamot.
05:29.2
Kaso nakakalimutan natin
05:30.3
uminom ng maintenance
05:31.1
or minsan hindi sumusunod
05:32.8
sa payo ng doktor,
05:34.5
And kapag mataas po ang BP,
05:39.1
mga marilit na ugat
05:40.6
Yung mga ugat po kasi natin
05:43.5
medyo madali siyang masira eh.
05:45.2
Sa onting taas lang ng BP,
05:46.7
madali siyang pumutok
05:48.4
Kapag napunit yun,
05:49.2
kakalat sa paligid ng brain.
05:50.8
Kapag kumalit sa paligid ng brain,
05:52.9
Eh, itong otak natin
05:55.1
Nakainclosed yan sa bungo.
05:56.2
So, kapag namagayan,
05:57.8
hindi siya makapag-expand
05:58.9
since yung bungo natin
06:00.7
Ipit na ipit siya.
06:01.6
Doon na magkakaroon
06:02.3
ng pamamanid ng katawan,
06:04.6
minsan nawawalan ng malay.
06:10.7
So, may mga nakakabit po
06:12.6
kumbaga monitoring device, no?
06:14.6
Tapos may nagmumonitor na nurse.
06:16.8
Tama po yan, SOP yan.
06:18.0
Ito yung mga nakakabit sa kanya.
06:19.3
Of course, para malaman
06:20.5
kung kamusta yung status ng heart
06:22.6
or status ng katawan niya idol
06:24.0
para habang in transit,
06:26.3
malalaman natin kung tumataas ba ulit
06:28.4
nagiging irregular
06:29.4
yung tibok ng puso,
06:35.2
yung pakiramdam ni idol.
06:36.6
Makangiti na siya.
06:38.5
nakasama ko na to
06:39.9
sa isang interview
06:40.9
sa radio station.
06:42.3
And doon nakita ko siya,
06:43.2
very fit yung katawan ni idol eh.
06:45.5
Talagang hindi siya
06:47.6
hindi siya mataba tingnan.
06:49.3
Very healthy yung katawan niya.
06:50.7
Talagang tindig na tindig.
06:51.9
Hindi mo mapagkakamal
06:52.8
ang high blood or diabetic.
06:54.3
Ang ibig ko pong iparating,
06:55.6
kahit na healthy kasi
06:59.6
ay, ang ganda ng katawan,
07:00.8
pero meron siyang high blood
07:02.7
Dapat po nababantayan pa rin
07:07.2
ng pagmomonitor ng BP
07:09.8
Yung iba po kasi medyo
07:11.6
pagmomonitor ng BP.
07:12.8
Dapat po talaga regular yan.
07:14.3
Kahit nagtitake tayo
07:15.2
ng ating mga maintenance,
07:16.4
dapat chinecheck natin siya
07:20.0
Kasi anytime na biglang
07:22.1
nanggaling sa party,
07:23.3
napakain ng marami,
07:24.4
nagkaroon ng emotional changes
07:27.6
ang nakakalungkot
07:29.7
nang sobrang init ng panahon,
07:32.6
pwede po mag-cause
07:33.8
pagdurugo sa utak.
07:35.5
pagbabara ng ugat sa utak.
07:40.8
para nababantayan natin
07:44.4
Kasi kapag pataas po yan,
07:45.8
baka kailangan i-adjust
07:47.5
na binibigay ng doktor.
07:49.1
Yan, sabi rin na Idol,
07:50.2
ang aral daw dito,
07:52.0
does not mean you are okay.
07:54.2
does not mean we are good.
07:55.8
This entire body,
07:57.3
ang hypertension.
08:00.5
Sa mga followers ko po
08:02.1
or sa mga subscribers ko
08:03.4
na talagang diagnosed
08:04.5
with hypertension,
08:09.3
Meron naman yung mga
08:11.0
pipindutin mo lang,
08:12.0
siya na yung mag-BP
08:14.0
Pwede rin naman yun,
08:14.8
wala pong pinagkaiba yun
08:17.2
yung pinipisa pa,
08:18.2
okay lang rin yun
08:18.9
kung merong marunong sa bahay.
08:20.5
Hindi po sapat yung
08:21.5
pag may nakita tayong
08:23.6
tsaka lang tayong magpapabP.
08:25.8
Or nurse, pabP naman!
08:29.7
Pag napapapunta lang
08:31.2
Maganda na gawin natin
08:32.2
yung responsibility natin
08:35.0
yung sarili nating katawan.
08:37.2
hemorrhagic stroke po,
08:38.3
yung nangyari kay Idol Egan.
08:41.4
so left na parte ng brain
08:42.8
yung nagkaroon sa kanya.
08:43.9
So ang manghihinang
08:47.7
ang mga risk factors po yan,
08:49.2
matagal ko na rin
08:50.9
sinasabi sa inyo.
08:51.9
Unang-una dyan kapag
08:54.7
hypertension na hindi
08:56.4
Kapag tayo ay malakas,
08:58.7
Kapag yung diabetes natin
09:00.8
ay hindi rin nababantayan.
09:02.5
Kung may history sa family
09:03.9
na nagkakaroon ng stroke,
09:05.4
pwede rin po yan mamana
09:06.6
or magkaroon kayo ng risk.
09:07.9
And kung sa mga bata man,
09:09.3
yung sinatawag nating stroke
09:11.3
medyo nauuso po yan.
09:12.5
Nangyari rin kadalasan
09:13.5
kapag may mga abnormality
09:15.1
sa mga ugat nila.
09:16.2
Yung mga arteriovenous
09:18.3
mga cavernous malformation,
09:21.0
Medyo weak po kasi
09:21.8
or mahina yung foundation
09:24.8
Dok, ano yung mga senyales
09:26.4
na baka nagkakaroon na ng stroke?
09:27.8
Again, yung FAST.
09:28.8
Alam nyo na rin po ito,
09:30.8
F, kung merong facial asymmetry,
09:33.0
tabingin yung muka,
09:33.8
hindi makapagsarita,
09:37.3
Kung hindi maitaas
09:38.4
yung isang kamay,
09:39.4
hindi makapag-grip
09:40.3
or hindi makalakad
09:42.3
S, for speech difficulty.
09:44.3
Yun nga, nabubulol,
09:45.4
hindi makapagsarita.
09:46.8
kapag nakita nyo yung mga yun,
09:48.0
it's time to go to the hospital.
09:50.1
So, Dok, ano yung mga chances
09:51.6
na magsusurvive yung pasyente
09:53.5
after niya magkaroon ng hemorrhagic stroke?
09:55.5
Again, sabi ko kanina,
09:56.3
depende po yun sa amount
09:57.5
ng pagdurugo sa brain nila.
09:58.8
Kung sobrang tuldok lang,
10:00.1
sobrang lit lang,
10:01.0
napakataas po ng chance
10:02.1
na mag-survive siya
10:03.2
and mabuhay ng normal.
10:04.6
Pero kung napakalaki
10:05.4
and naiipit na po yung brain,
10:07.1
medyo napakalit ng chance
10:08.4
na tumagal pa po yung survival niya.
10:10.6
Dok, ilang taon pa po
10:11.7
or gano pa po kahaba
10:13.1
yung buhay na itatagal
10:15.1
yung nagkaroon ng hemorrhagic stroke?
10:16.8
Again, depende po yun sa severity.
10:18.1
Wala tayong specific na sagot dyan.
10:20.2
Pero according to this study,
10:23.0
epidemiology, risk factors,
10:24.7
and clinical features
10:25.7
of intracerebral hemorrhage.
10:27.5
So, sabi sa kanilang results,
10:29.9
only 12 to 39 percent of survivors
10:32.9
can achieve long-term functional independence.
10:38.3
sa loob ng 100 na tao na na-stroke
10:40.6
pwede pang mabuhay independently
10:42.2
na hindi kailangan ng assistance
10:43.8
sa mga caregivers
10:44.7
or sa mga relatives nila sa buhay.
10:46.3
Na para silang normal
10:48.4
in a day-to-day basis
10:49.9
na hindi na kailangan-kailangan
10:51.1
ng dependence sa ibang tao.
10:53.7
hindi po specific tong numbers na to.
10:55.5
Depende pa rin yan sa severity
10:57.2
and sa amount noong pagdurugo.
10:59.0
And most importantly,
11:00.6
Kung anong oras siya nakarating sa ospital
11:02.3
and naka-receive ng management
11:03.9
galing sa mga doktor.
11:05.2
Dok, paano po makaiwas dito
11:06.3
sa hemorrhagic stroke?
11:07.3
Again, hindi po natin
11:08.5
pwedeng i-prevent yan
11:09.8
absolutely 100 percent.
11:11.8
Kasi nga, mayroong mga namamanan,
11:13.1
weak yung kanilang ugat
11:14.5
o sa mga bata yun.
11:16.2
talagang walang risk factors
11:17.4
biglang nagkakaroon.
11:18.3
Pero may mga ways po tayo
11:19.6
para ma-lessen yung chances
11:21.3
na magkaroon tayo ng stroke.
11:23.8
dapat siyempre tigilan yung
11:25.8
Number one, risk factor po yan.
11:27.4
Kapag kasi nainigarilyo tayo,
11:29.0
pumapangit yung mga ugat natin sa katawan,
11:31.5
mas madaling pumutok.
11:32.7
Of course, dapat normal
11:34.0
ang ating timbang.
11:35.0
Huwag po tayo masyado
11:35.9
magkakaroon ng overweight
11:37.9
o huwag naman masyado rin
11:40.0
Magkaroon ng regular physical activity
11:41.9
para healthy ang puso,
11:44.7
Magkaroon ng balance na diet,
11:46.4
iwasan yung mga processed food
11:48.6
regular check-up sa mga doktor.
11:50.6
Kung meron kayo talagang comment down below
11:51.9
and kung nag-benefit ka sa video na ito,
11:53.8
please follow my social media pages.
11:57.9
sana po ay tuloy-tuloy
11:58.9
ng inyong paglakas ng katawan
12:00.7
at ang inyong recovery.
12:02.4
Maraming salamat po
12:03.1
sa pag-share ng story niya.
