01:07.9
Ito ang kanyang kaligayahan at dito siya nalilibang.
01:11.9
Ang kanyang mga obra ang kadalasang hinahanap ng mga namimili.
01:16.5
Pero ni Minsan Serset ay hindi pa nakakapunta si Mahinhin sa bayan.
01:22.7
Ayaw na ayaw kasi niya makihalubilo sa ibang tao, lalo na kapag nasa bayan.
01:29.5
Ito ang mga kabataan.
01:30.0
Yun nga lang, isang araw, napilitan siyang bumaba ng bayan dahil hindi makauwi ang tatang Absalon niya ng araw na yon.
01:38.3
Dahil nga sa pag-aalala, bumaba itong si Mahinhin halos na sa kalahating araw ang paglalakad bago ito makarating.
01:47.6
At dahil hindi palalabas ng bahay, ay aakalain mong hindi isang katutubo si Mahinhin.
01:55.0
Maputi ito. Mahaba ang may itim at may kakulutang buhok.
01:60.0
Tila ba nangungusap ang mapupungay nitong mata?
02:05.6
Habang naglalakad sa daan ay talagang marami ang nakatingin kay Mahinhin, kung kaya't nakayukulamang ito sa paglalakad.
02:14.4
Pagdating nila sa pwesto kung saan ang lugar para sa mga katutubo, ay naroroon ang kanyang tatang Absalon.
02:22.4
Hindi ito nakauwi dahil walang bumili sa kanyang paninda kahit isa.
02:28.3
Napabuntong hininga na lamang ang dalaga.
02:30.0
O galing talaga nito ng kanyang ama.
02:34.6
Hindi ito uuwi hanggat walang madadala para sa pamilya.
02:40.2
Umupwang dalaga sa harap ng kanilang paninda.
02:43.9
Sa kauna-unahang pagkakataon, siyang magtitinda nun.
02:49.3
Dahil sa kanyang presensya, maraming namimili ang nagsilapitan.
02:55.5
Parabang nagsilbing pampaswerte si Mahinhin sa kanilang paninda.
02:60.0
Maraming nagsibili.
03:02.0
Karamihan mga kalalaki ang binata.
03:05.5
Napangiti na lamang ng malihim si Mahinhin dahil halata lamang na bumibili ang mga iyon para lamang makausap siya.
03:13.0
At kahit naihiya ay napilitan siyang makipag-usap sa mga ito.
03:18.2
Ang kanyang tatang naman ay naging abalanon.
03:21.2
At simula ng malaman ng mga tao na anak niya si Mahinhin,
03:24.8
hindi na ba gumanda ang pakikipag-usap ng mga tao sa kanya?
03:30.0
Naku Mahinhin, ikaw lang palang kailangan para maging mabili ang paninda natin.
03:37.1
Sa susunod, ikaw lang dadalhin ko para tumulong sa pagtitinda ha.
03:42.3
Napangiti na lamang si Mahinhin sa sinabi ng kanyang tatay.
03:47.3
Parabang wala na siya o manong mairarason pa para manatili na lamang sa bahay.
03:55.7
Sinabi niyang sasama siya sa mga susunod na araw.
03:58.0
Kagad namang lumiwanag ang mukha ng matanda noon dahil ngayon lamang niya ito narinig sa anak.
04:06.2
Wala namang nagawa ang dalaga kundi ang tumango.
04:09.7
At bago pa man sumapit ang paglubog ng araw,
04:14.0
ubus na ang kanilang paninda.
04:18.3
Dali-dali na silang ganda para umuwi noon.
04:21.7
Mahirap man dahil gabi na ay hindi na lamang yung inalintana ng mag-anak.
04:28.0
Sa kanilang paglalakad sa may daan,
04:30.8
ay nadaanan nila ang mga kalalakian na animoy mga mangaso sa gubat.
04:37.0
Nakasakay sa kalabaw na may kanga ang mga ito.
04:42.1
Mukhang mabait naman ang mga ito kung kahit sumakay sila hanggang sa makarating sa bukana ng gubat
04:47.3
na kanila namang aakitin pa uwi ng tribo.
04:52.4
Nagpasalamat sila sa kalalakian dahil sa pagpapasakay sa kanila sa kanga.
04:56.1
Napadali naman ang kanilang paglalakbay.
05:01.6
Walang anuman ho.
05:03.6
Ah, Binibini, pwede ko bang malaman yung pangalan mo?
05:09.3
Tanong ng isang lalaki kay Mainhin.
05:12.5
Dahil sadyang mayayay na hindi kagad nakasagot ang dalaga.
05:16.5
Kung kaya't ang kanyang ama na lamang ang nagsabi ng pangalan nito.
05:21.9
Ako si Absalon at siya naman si Mainhin ang panganay kong anak.
05:27.1
Ito naman si Udlom, si Malaya at Domi.
05:31.6
Pagpapakilala ni Tatang.
05:34.7
Ikinagagalak namin makilala kay Tatang.
05:38.0
Ako po si Makisig.
05:40.0
Sila naman si Naigiba na Taslob.
05:43.1
Pagpapakilala ng binata sa dalawa niyang kasama.
05:49.3
Pagdating sa bundok ay inalok sila ng tatlong binata na ihatid na sa kung saan naninirahan pero
05:54.0
hindi na pumayag.
05:56.1
Nagpa si Tatang Absalon.
05:59.2
Salamat sa pag-aalala niyo mga ginoo.
06:02.2
May mga kasama naman kami mga binata kaya hindi na ako nag-aalala.
06:08.5
Hindi na nagpumilit pa ang tatlong ginoo.
06:11.9
Pinaaalalahan na na lamang sila ng mga ito na mag-ingat.
06:16.3
Maraming salamat sa paalala mga ginoo.
06:20.8
Mag-ingat din dito sa bundok dahil maraming mababangis na hayop na gumagala sa gabi.
06:26.1
Salamat po Tatang.
06:31.2
Pagpapaalam ni Makisig sabay-sabi ng
06:38.9
Doon lamang tumango si Mainhin at ngumiti sa binata.
06:44.0
Ikinagalak naman ito ng binata noon.
06:47.4
Nagkanya-kanya na sila ng lakad.
06:50.1
Binilisan na nila Mainhin ang paglalaka dahil sadyang ginabi na talaga sila sa araw na yon.
06:56.1
Muling inulit ni Mainhin na sa susunod ay sasama na siya sa kanyang tatang sa pagtitinda.
07:03.4
Sinangayunan naman ito ng kanyang ama.
07:06.2
Gawa ng marami ang nabibigahan ni dito sa anak niya.
07:09.9
Kung kaya't paniguradong mauubos ka agad ang paninda nila noon.
07:16.4
Anak, dapat matuto ka ng magbasa at magsulat.
07:20.8
Nang sa ganun ay kahit ikaw na lamang ang magtinda sa hinaharap.
07:24.5
Wika ni Tatang Absolon.
07:26.1
Susubukan ko hutang.
07:30.4
Sagot na lamang ng mahiyain na talaga noon.
07:34.0
Naging seryoso na sa kanilang paglalakad pa uwi.
07:38.7
Habang nasa daan,
07:40.7
ay may narinig silang
07:41.8
ingay ng kung anong hayop noon.
07:47.4
Ito na naman sila.
07:49.6
Nagsimula na namang magbalaganap ng kademonyuhan.
07:53.5
Wika ni Tatang Absolon.
07:56.1
Ano ba yung uni na yan, Tang?
07:58.9
Tanong naman ni Amihan.
08:03.2
E di yung mga hayop sa laman ng mga demonyong gumagala dito sa gubat?
08:10.3
Bilis-bilis na na natin ang paglalakad at medyo
08:12.5
malapit naman na tayo sa sityo.
08:16.4
Wika naman ni Tatang noon.
08:19.4
Hindi naman sila nababahala kahit may naririnig pa silang huni dahil
08:23.4
meron silang mga puder at sabulag na ginawa ni Tatang.
08:28.9
Eh sana lang, hindi nila makita mga kabinataang nagmagandang loob sa ating kanina pa uwi.
08:40.0
Sagot naman na iba habang naglalakad noon.
08:44.1
Makalipas sa mayigit kalahating oras ay nakarating na sila sa sityo kung saan sila nakatira.
08:50.2
Naroroon na rin ang kanilang mga kasamahan na naghihintay sa kanila.
08:56.1
At kung sila nito may kanya-kanyang bit-bit,
08:58.5
ay ganun na lamang ang saya ng tribo.
09:01.6
Kumain na lamang sila ng gabi nyon at napag-usapan nilang sa umaga na lamang nila iluluto ang kanilang pinamili
09:10.9
Kagad naman silang nagpahinga pagkatapos nila maghaponan.
09:15.5
Papapikit na mga mata ni Tatang Absolon
09:17.7
nang may narinig siyang sumisigaw
09:20.8
at humihingi ng saklolo.
09:24.6
Tila ba pamilyar sila?
09:26.1
Kaya sa kanya ang boses na kanyang naririnig nun.
09:29.8
Dali-dali siyang bumangon at sinindihan ang sulo.
09:33.2
Kagad na lumabas ng bahay.
09:36.4
Sa paglabas niya ng kubo ay kaagad niyang nakita si makisig na tumatakbo
09:41.0
habang pasa nito sa likuran ang isa niyang kaibigan na sugatan.
09:47.2
Kagad naman itong sinaklolohan ni Tatang.
09:50.4
Pinapasok niya ito sa kubo.
09:52.7
Kagad nilang nilapatan ng halamang gamot ang mga sugat ni Aslo.
09:56.1
Animo'y bakasyon ng matatalas at mahahabang mga kuko.
10:03.1
Teka, kayo ang tumulong sa akin kanina.
10:08.9
Tanong ni Tatang sa lalaking nagpasan sa kaibigan nito.
10:12.9
Opo, kami putang.
10:17.1
Magpahinga ka muna.
10:19.3
Mataling, bigyan mo ng tubig na may inom ang panauhin.
10:23.5
Pag-uutos ni Tatang Aslo bisasawa.
10:26.1
At gagad namang tumalima si Mataling at binigyan niya ng may iinom ang dalawang binata noon.
10:33.1
Teka, tatlo kayo kanina.
10:36.3
Nasaan ang isa ninyong kasamahan?
10:39.4
Sige ba no? Hindi na namin siya mahanap, Tang.
10:43.2
Kanina pa kami naghanap sa kanya sa bundok.
10:45.7
Bigla po siyang nawala sa tabi namin.
10:49.1
Bali naririnig namin siya.
10:51.4
Sinunda namin pero mali po'y napunta namin lugar.
10:56.1
Mas lalo kami. Mas lalo kaming napalayo nang nasugatan na itong kasamahan kong si Aslob.
11:02.4
Hindi na po namin alam kung ano ang nangyari sa kasamahan namin, Tatang.
11:06.8
Pigil ang takot na wika ni Makisig.
11:10.5
Yan ang dahilan kung bakit hindi kami gumagala tuwing gabi.
11:14.6
Dahil may mga demonyo gumagala sa gubat.
11:18.5
Sana, Tang, mahanap pa namin siya bukas.
11:21.7
Huwag ka magalala, kaibigan.
11:23.6
Tutulong kami sa paghanap sa kasamahan ninyo.
11:28.4
Maraming salamat, kaibigan.
11:31.3
Nagising naman si Mayinhin sa boses ng mga naguusap kung kaya't lumabas ito ng silid niya.
11:37.9
Nakita niya si Makisig nun.
11:40.4
May pagtataka siyang napatingin dito.
11:43.8
Sa bangko ay nakita niyang nakayga si Aslob na sugatan kung kaya't may pag-aalala siyang napatanong kung ano ang nangyari.
11:53.2
Dito ay nagkwento na si Makisig nun.
11:56.1
Nag-aalala namang napatingin si Mayinhin kay Makisig at napatanong na,
12:01.3
Ikaw, kamusta ka? Nasugatan ka ba?
12:06.3
Gumiti sa kanya si Makisig sabay sagot ng,
12:09.7
Wala akong sugat, maayos lang ako.
12:13.7
Bigla namang naiya si Mayinhin sa inasal niya.
12:17.1
Kagad naman itong napayoko at nagpaalam na babalik niya sa pagtulog.
12:23.1
Napangiti na lamang si Tatang Absalon sa ikinilos ng anak.
12:26.1
Hindi kasi ito basta-basta nagpapakita ng pag-aalala sa tao.
12:32.1
Bihira ito kung magsalita.
12:34.6
Pero ngayon, nakipag-usap ito sa dayo doon pa sa kanilang lugar.
12:43.1
Aba, Makisig, ikaw lang ang kauna-unahang tao na nakapagsalita sa anak ko ah.
12:51.2
Napangiti na lamang din si Makisig sa tinuran ng madanda.
12:56.1
Kinabukasan, hindi pa man sumikat ang araw.
13:00.9
Kasalukuyan ng ginagalugad ng mga katutubo ang bundok para hanapin ang nawawalang si Igiban.
13:07.5
Humingi kasi ng tulong si Tatang Absalon sa mga kasama nila sa sityo para hanapin ang binata.
13:14.9
Si Udlo matang isa pa nilang kasama sa sityo ang nakakita sa damit ni Igiban na malapit sa mataas na talon.
13:22.8
Tanging damit na lamang nito ang kanilang nakita.
13:26.8
Punong-puno ng dugo iyon.
13:29.9
Kung kaya't naisip nilang tuluyan na itong nabiktima ng kung anumang nilarang.
13:36.9
May nakita din silang mga patak ng dugo sa damuhan.
13:40.8
Sinundan nila ito.
13:43.1
Doon ito huminto sa bukana ng kuweba, sa bandang ibaba ng talon.
13:50.0
Kaagad silang bumalik.
13:52.1
Tinawag sila Tatang Absalon at Makisig nun.
13:54.9
Dali-dali nalang.
13:56.1
Hindi naman pumunta mga ito.
13:58.7
Laking panlulumo na lamang nila ng pagsiyasat nila sa paligid ng kuweba.
14:05.2
Bumulaga sa kanila ang wakwak na tiyan.
14:08.8
Nang kawawang si Igiban.
14:12.3
May lasog-lasog na parte na mga kamay at paan ito.
14:17.3
Nalumo naman silang inipon iyon para bigyan ng disenting libing.
14:22.0
Dinasalan muna ito at binindisyonan kahit papano ni Tatang Absalon.
14:26.7
Bago nila ito inilibing sa hukay na ginawa nila Udlom at Domi.
14:33.3
Naging kaibigan din namin si Igiban kahit sa maiklim pagkakataon lang.
14:38.4
Ikinalulungkot namin yung pagkawala nito.
14:41.6
Ganun lang talaga kadali ang buhay.
14:44.8
Huwi ka ng dalawang katutubo.
14:48.1
Maging ako man ay nalungkot sa pangyayari.
14:51.7
Aminado ako may kakulangan din tayo dahil hindi natin sila pinagbawalang mga aso sa ganitong pangyayari.
15:01.3
Hindi pa ngayon yung pigulutom na mga aswang?
15:06.9
Bakit may nang biktima na?
15:11.8
Yan ang hindi ko may paliwanag si Domi.
15:14.9
Unang beses lang nangyari ito.
15:19.0
Si Makisig naman ay hindi alam kung ano ang sasabihin.
15:22.9
Hindi niya alam kung paano ipapaliwanag sa pamilya ni Igiban.
15:26.1
Igi ba nang nangyari
15:31.4
Ang luha sa nasaksiyan
15:32.7
Sa tanang buhay niya sa bundok
15:35.6
Ay unang beses niyang
15:38.9
Na nilapan ang halimaw
15:40.2
Pagkatapos nilang
15:43.2
Maylibing ang bangkay
15:44.1
Laglag ang balikat
15:46.4
Na nagpaalam si Makisig
15:48.0
Pumalik na sa kanilang lugar nun
15:50.4
Tila ba wala naman
15:52.9
Sa loob na lumapit itong
15:54.0
Si Mayni kay Makisig at
15:55.4
Agad itong niyakap
15:57.0
Nagulat ang lahat na naroon
16:00.6
Hindi ugali ni Mayni
16:03.2
Nang basta-basta na lamang
16:05.3
Pero dito kay Makisig
16:09.3
Kung gayat mapamaang
16:11.7
Ang mga nasa paligid nila
16:13.0
Kasama na si Tatang Absalon
16:15.9
Tikhim na matanda
16:21.3
Tila ba natauhan naman
16:23.7
Si Mayni na kagad na bumitaw
16:25.2
Sa pagkakayakap kay Makisig
16:26.8
Nakaramdam ito ng pagkapahiya
16:29.9
Yumukuhito at nagsimula
16:32.2
Nasaan ang maglakad
16:34.3
Pinigilan ito ni Makisig
16:37.3
Hinawakan ito sa baba
16:39.9
At bumulong ng pasasalamat
16:42.2
Kagad din naman siyang
16:45.3
Binitawan ng lalaki
16:49.5
Naglakad na si Makisig at Aslob
16:52.5
Para bumalik na sa kapatagan
16:55.2
At dahil may sugat pa si Aslob
16:56.8
Ay hinatid na sila ng mga katutubo nun
16:58.7
Samantalang si Mayni naman
17:01.7
Ay tahimik na nanonood sa bintana
17:03.6
Tinatanong nito mga kalalakiyan
17:06.6
Habang naglalakad paalis
17:08.0
Pagbalik ng Tatang Absalon
17:12.2
Kagad itong nag-anunsyo
17:14.5
Na kailangan na nilang gumawa
17:15.8
Ng bakod ng kanilang komunidad
17:17.4
Dahil kung hindi siya nagkakamali
17:20.3
Ang nangyari kaigiban
17:26.2
O babala sa kanila nun
17:28.6
Kung kaya't hindi sila pwedeng
17:31.7
Magpakampante na sa paligid
17:33.4
Dahil doon kapag nagaanap sila
17:36.5
Na makakain sa gubat
17:37.6
Hindi pwedeng tatlong tao lamang
17:40.3
Madalas ay apat o lima silang
17:43.4
Umaalis kapag nangangaso
17:44.9
Maging ang kababaihan
17:47.8
Ay hindi na pwedeng mananim
17:49.1
Nang walang kasamang kalalakihan
17:50.8
Kailangan na may nagbabantay sa kanila
17:55.2
Hindi lang din basta-basta bantay
17:56.7
Nagsasanay ang mga ito
17:59.2
Ng mga lihim na aral
18:00.4
Pagdating sa pagpupuder
18:02.4
At pagpapatalas ng kanilang pandinig
18:04.5
Paningin at pakiramdam
18:06.4
Nang sa ganon ay mabilis nilang malaman
18:09.4
Kung may ibang nila lang sa paligid
18:11.1
Maliban sa kanila
18:13.1
Maging si Maynine
18:15.7
Nag-aral ng lihim na karunungan
18:17.6
Mabilis niya itong natutunan
18:20.1
Dahil paulit-ulit siyang nag-uusal
18:22.3
Habang humahabi ng tela
18:26.7
Pumapasok sa isipan niya si Makisig
18:29.6
At kung ano na ang nangyari dito
18:31.3
Hindi umano maintindihan ng dalaga yun dahil
18:35.2
Noon pa lamang ito nangyari sa kanya
18:37.7
Ilang sandali pang nakaraan
18:41.6
May lumapit sa mga kalalakihan
18:44.5
Na gumagawa ng bakod sa kanilang paligid
18:46.8
Dalawang lalaki ito
18:49.5
Hindi nila kilala ang mga taong yun dahil
18:53.0
Doon lamang nila yun nakita
18:55.2
Naging alisto ang mga gumagawa ng bako
18:59.0
Dahil may kakaibang amoy
19:00.3
Ang dalawang nila lang na yun
19:01.7
At alam nilang hindi ito ang amoy
19:05.0
Nang mabubuting nila lang
19:07.1
Kung kaya't naging alerto sila
19:10.4
Pero ngumisi lamang ang mga ito
19:13.6
Maya-maya ay lumabas ang tatang Absalon
19:17.5
Kung kaya't napawi ang pagngisi ng mga ito
19:20.9
Ani mo'y napalitan nyo ng takot at pagkabalisa
19:31.6
Hindi naman na sumagot pa mga ito
19:33.1
At unti-unti nang matras palayo
19:35.1
Kagad namang nilapitan ni tatang Absalon
19:39.5
Isa-isang hinawakan sa bunbunan ng mga ito
19:44.9
Nagtataka mga gumagawa sa ginawa ni tatang
19:47.5
Sinabi nito na ang kanyang ginagawa
19:50.5
Ay para sa kanilang proteksyon
19:52.0
Nagpasalamat naman ng mga ito
19:53.3
Pagkatapos ay tumulong naman ang tatang
19:58.7
Sa pagpapatulis ng mga kawayan na gawa sa bolo
20:01.4
Ito ang klase ng kawayan na kinatatakutan ng mga aswang
20:06.3
Kung kaya't ito ang kanilang ginamit
20:09.3
Ang bolo ay ori ng kaway na may manipis na balat
20:13.9
Wala itong tinik pero
20:17.4
Napakatalas nito at maapti kapag nasugatan ka sa balat
20:23.3
Pagkatapos ang gabi ay natapos din nila ang pagbabakod sa buong komunidad.
20:28.3
Mabilis ang gawain dahil nagtutulungan.
20:31.6
Nung hapo na yon,
20:33.5
saka pa lamang nagluto ang mga kababaihan
20:35.6
ng mga nabili nila tatang absalon sa patag.
20:40.5
Naging maayos na lumipas ang gabi ng araw na yon.
20:44.5
Naging produktibo naman ang araw nila kahit may hindi magandang nangyari ng nakaraang gabi.
20:48.8
Kung ginakailangan ay isang beses na lamang sa isang linggo tayo bababa ng patag,
20:56.7
sumangay naman ang lahat sa sinabi nyo ni tatang.
21:01.2
Habang nagpapahinga sila sa gabi,
21:04.7
may kakaibang tinig na naman silang naririnig na hindi nila narinig nun.
21:11.6
at nakakapanimdig balahibo mano ang ingay na ginagawa
21:15.6
ng mga nila lang.
21:18.8
Pero hindi na lamang nila pinapansin yon dahil
21:21.6
sinabihan na sila ni tatang absalon na protektado ang loob ng kanilang komunidad.
21:31.5
nakita nilang may kung anong bagay ang nangyari sa likuran ng kanilang komunidad.
21:37.2
Parang may bakas ng pinaglabanan dun.
21:40.9
Kung kaya't kaagad nilang pinuntahan para tingnan kung ano ang nangyari sa lugar na yon.
21:47.7
Pagdating nila sa pagkakataon,
21:50.4
nakita nilang isang uniforme.
21:53.2
Parang pag-aari ito ng isang sundalo.
21:59.9
may nakita din silang kulay pula na kasama ng kung anong uniforme na yon na naiwan.
22:06.4
Kung kaya't alam nilang hindi totoong sundalo ang nagmamayari o nila pa ng mga nila lang,
22:12.1
kundi isang tulisan.
22:15.5
May mga mansyapa ng dugo sa lugar
22:18.7
Para katatakutan nyo ng mga kabataan.
22:22.6
Muli ay nagbigay ng babala si Tatang Absalon sa mga ito.
22:28.3
Mabilis na lumipas sa mga araw.
22:31.5
Gabi-gabi silang nakakarinig ng hindi kaaya-aya ang mga tunog.
22:36.2
Hindi na lamang nila pinapansin yon.
22:43.4
kailangan nilang buhuban ang bundok dahil magtitinda sila ng mga hinabi nilang iba't ibang produkto.
22:48.7
Naggawa sa native na materyales.
22:52.6
Gawa ito sa ratan at ang mga tela ay gawa sa abaka.
22:57.0
Muling sumama si Mayinhin sa pagbaba sa bundok.
23:01.4
Sabado ng hapon sila bumaba para makabalik sila
23:04.0
bago pa ang hapon na kinabukasan.
23:08.7
Hindi nila inaasana sa kanilang pababa.
23:12.0
Kagad nila makikita sila makisig at aslob nun
23:14.4
na tila ba sila ang inaabangan ng mga ito.
23:18.7
Kagad silang binati ng dalawa.
23:22.4
Nagmaano na rin kay Tateng Absalon.
23:24.9
Nanon ay tila ba natutuwa sa pinapakitang pagiging seryoso ng dalawa.
23:30.5
Sinamaan sila ng mga ito sa lugar na kanilang pagtitindahan.
23:35.6
Nagulat sila ng pagkarating sa lugar.
23:38.5
Magandang pwesto nila dito.
23:41.1
Meron pa itong maliit na silid kung saan maaari nilang matulugan pagsapit ng gabi.
23:47.5
Pagpasensya nyo natang.
23:49.6
At ganito lang yung aming nakayanang gawin.
23:53.0
Bika ni makisig nun.
23:56.1
Napakalaking bagay na ito, iho.
23:59.7
Maagiging maayos ang aming pagtitinda at hindi kami basta-basta maglalatag lamang sa lupa.
24:06.0
Si Mayin hinatamihan ang pinakamasaya ng araw na yon.
24:09.9
Dahil magiging komportable sila sa kanilang pagtitinda.
24:14.8
Nasa alas otso na ng gabi nang matapos nilang mayayos ang kanilang mga pagtitinda.
24:18.7
Kinabukasan, naroon pa rin si Makisig at Taslov.
24:25.7
Tinanong sila ni Tatang Absalon kung ano na ang nangyari sa pamilya ni Igiban.
24:31.1
Sinabi naman ang mga ito na tila hindi nila maintindihan ang pamilya ng kaibigan.
24:36.5
Para bang walang mga pakialam ang mga ito sa sinasabi nila.
24:41.5
At madalas din na nawawala ang mga mag-anak sa lugar na yon.
24:45.2
At animoy hindi nila maintindihan.
24:47.9
ang mga kinikilos at amoy na mga ito.
24:52.9
Doon na nagduda si Tatang Absalon.
24:56.8
Kung pagbabasayan ko ang sinabi mo makisig,
25:01.4
parang may ibang katangian ng mga magulang ni Igiban.
25:05.7
Hindi lang yung mga magulang niya, Tang.
25:08.5
Ganon din yung kapatid nilang kasama sa pag-uwi ng dumageti ng mga magulang ni Igiban.
25:13.8
Isang buwan nang nakalipas yun.
25:17.9
sabay-sabay po na nagkasakit ang mga yun.
25:22.7
hindi na sila magkakasundo na mag-anak.
25:27.7
sa bahay namin nananatili si Igiban bago pa man kami umakit ng bundok eh.
25:32.4
Pagtatapat ni makisig.
25:34.8
Nang biglang natigil ang kanilang pag-uusap,
25:38.3
nang may marinig silang tunog ng hayop na
25:40.4
madalas nilang marinig sa labas ng kanilang komunidad.
25:46.5
Hindi yata tama ito.
25:47.9
Habang lumilipas ang oras,
25:51.9
mas tumitindi at humihina ang mga tunog na kanilang naririnig nun.
25:57.9
Animo'y nanggagaling ito sa dalawa o higit pang nila lang.
26:05.9
may anino na biglang dumaan sa harapan ng kanilang sinisilungan.
26:10.9
Tila ba imahe o mano ito ng isang malaking hayop,
26:16.9
Na nahahawig sa isang aso?
26:20.9
Dali-dali na sinundan niyo ng paningin na makisig at aslob.
26:24.9
Samantalang si Tata Absalon naman,
26:27.9
ay meron pang isang nila lang na nararamdaman.
26:32.9
Maliban sa dumaan sa kanilang harapan,
26:35.9
ay tila ba may nakatago pa sa likod nun?
26:41.9
may dumapo sa puno na nasa tabi ng kanilang pwesto.
26:46.9
Narinig nila ang napasigaw ang mag-asawang kumuha ng lugar doon,
26:50.9
para ipwesto ang kanilang paninda.
26:54.9
Kagaditong nilabas ni Tatang Absalon at makisig,
26:57.9
at doon nila nakita ang napakalaking ibon na
27:01.9
nakadapo sa sanga ng puno,
27:04.9
habang nakatingin sa buntis na babae sa kabilang pwesto.
27:11.9
may buntis pala dito,
27:14.9
kaya naaakit ang mga demonyong yan.
27:18.9
Kumuha itong si Tatang ng kanyang latigo na gawa sa makabuhay.
27:23.9
Kinuha din ito ang mga halamang gamot na dinala niya galing bundok.
27:28.9
Nagsiga ito at nilagyan niya ng maraming dahon na dinampot niya sa paligid.
27:34.9
Nilagyan niya ng mga halamang ugat na nakuha niya sa bundok nun.
27:38.9
Nagbuga yun ng kakaibang amoy.
27:41.9
Sa ilong ng ordinaryong tao,
27:43.9
ay tila ba hindi ito ganun katapang?
27:47.9
Pero naging sani ito ng matinis na paghunay ng mga hayop
27:51.9
at unti-unting lumalayo mga iyon.
27:55.9
Pagkatapos nun ay nalapitan niya ang munting kubo na mag-asawa.
27:59.9
Tinanong ko maayos lamang ba ang mga ito?
28:03.9
Sumagot naman ng lalaki na unti-unti nang nawawala ang pananakit ng tiyan ng kanyang misis nun.
28:10.9
Binigyan ang mga ito ni Tatang ng langis na kanyang ginawa.
28:13.9
Sinabihan niya ang lalaki na idaan muna sa itaas ng apoy ang bote ng laking spara.
28:18.9
Sigurado ang visa nito.
28:21.9
Nagpasalamat naman ang mag-asawa.
28:24.9
Kagad na yung kinuha.
28:26.9
May naririnig pa rin silang huni pero nasa malayo na iyon.
28:31.9
Halatang nanggigigil ang mga ito.
28:34.9
Hindi tumigil ang huni hanggang sa mag-umagana.
28:38.9
Hindi man nakapagpahinga ng maayos ay kaagad na nilang inayos ang kanina.
28:42.9
Natuwa naman silang mainhin ng dinagsa ng mga mamimili ang kanilang pwesto.
28:49.9
Meron pang nagkompra ng kanilang mga paninda.
28:52.9
At nagsabi pa ito ng gusto nitong mamili ng marami sa susunod dahil ititinda din ito sa ibang lugar.
28:59.9
Pumayag naman si mainhin nun sa kondisyon ng kanilang suki.
29:04.9
Maya-maya ay dumating si Makisig at Aslob na may daladalang pagkain.
29:09.9
Niyaya nila itong kumain muna bago magsimulan.
29:11.9
Maglakad pabalik ng bundok.
29:13.9
Kumain na din muna sila.
29:16.9
At doon na nagpaalam si Makisig kay Tatang Absalon na kung pwede ba silang umakit ng ligaw.
29:22.9
Siya kay Mahinin at si Aslob naman ay kay Amihan.
29:27.9
Napangiti naman si Tatang Absalon sa pagpapaalam na iyon ni Makisig.
29:33.9
Aba, ang buha kala ko.
29:38.9
Hanggang sa pagtulong at pakita ng kabutihan ka nalang Makisig.
29:43.9
Hindi ka pala torpe.
29:45.9
Nangingiting uwi ka ni Tatang Absalon.
29:49.9
Nakayoko ito habang nakangiti na lamang si mainhin nang marinig iyon.
29:53.9
Si Amihan naman ay halatang lumiwanag ang mukha na para bang may pagtingin din kay Aslob.
30:00.9
Pero itinatago lamang nito ang nararamdaman sa binata noon.
30:04.9
Kagaya din ang nararamdaman ni mainhin kay Makisig.
30:07.9
Ano sa inyo mga dilag? Maniligaw daw sa inyo ang mga magiting na binatang ito.
30:14.9
Sila po yung bahala, Tang. Kung makakayanan ba nilang umakit ng baba ng bundok?
30:20.9
Tanong ni mainhin na narinig naman ni Makisig noon.
30:25.9
Kakayani naman namin iyon mainhin. Hindi iyan problema.
30:30.9
Noong mismong araw na iyon ay sumama si Makisig at Aslob kinamainhin pakit ng bundok.
30:36.9
Hindi na muna umuwi ng gabing iyon si na Makisig.
30:40.9
Doon sila na natilis sa komunidad at sa kauna-unahang pagkakataon ay nakasalamuha nila ang mga katutubo.
30:49.9
Kalaliman ng gabi, meron silang narinig na tila agresibo na namang ingay ng hayop sa labas ng bakod ng komunidad.
31:00.9
Tinignan nila ito. Hindi naman sila natatakot gawa ng,
31:05.9
meron naman silang pangontra doon at nagsiga din sila sa paligid.
31:10.9
Pero anima'y gigil na gigil ang mga ito doon sa mismong komunidad na iyon.
31:16.9
Nang tigiwahanon.
31:18.9
Idalawa tayong buntis dito. Baka sila yung mga puntiryan ng mga nilalang na ito.
31:25.9
Nang marinig iyon ni Tatang Absalon ay nanggit-ngit ito sa galit.
31:30.9
Kagad na itong lumabas para kaharapin ang mga nilalang.
31:34.9
Binigyan ito ng sinyale sa mga kalalakihan kung paano nila harapin ang mga nilalang na iyon.
31:40.9
Sinunod naman ang mga kalalakihan ang alituntuni ni Tatang.
31:45.9
Bit-bit ang kawayan na bolo at pinatulis ang dulo.
31:49.9
Inabangan nila sa iba't ibang daanan ang mga nilalang na iyon.
31:54.9
Nakipagbuno ang mga ito sa kanila.
31:58.9
Sadyang napakalakas na mga ito.
32:01.9
Hanggang sa naggaroon ng pagkakatapos.
32:03.9
Pagkakataon si Makisig at kaagad niyang sinunggaba ng isa gamit ang pinatulis na kawayang bolo.
32:10.9
Tinamaan niya sa tagiliran ng nilalang.
32:16.9
Sa laking gulat ni Makisig noon ay bigla na lamang nagsalita ang isa sa mga nilalang.
32:22.9
Hayop ka Makisig!
32:24.9
Huwag mong patay ng asawa ko!
32:27.9
Sigaw ng nilalang nito, sabay sugod sa kanya.
32:31.9
Pero bago pa man ito nakarating sa kinaro, roonan niya ay naging isa itong malaking baboy ramo.
32:38.9
Malakasan naman itong sinalubong ni Tatang Absalon nang hawak-hawak nitong latigo.
32:45.9
Iwinasiwas ang latigo sa ere.
32:48.9
Tinamaan ang nilalang na iyon.
32:51.9
Bumagsak ito sa lupa.
32:53.9
Kasabay nito ang mabilisang pagpalit ng anyu ng nilalang sa isang babae.
32:59.9
Nakita naman ito ng lalaki na kinakaharap ni Makisig noon.
33:04.9
Sasalakain sana nito si Makisig pero,
33:08.9
bigla namang humarang si Aslob.
33:11.9
Sabay tawag nito sa pangalan ng aswang.
33:14.9
Doon nila nakilala ang mga nilalang.
33:18.9
Tama sila ng kanilang hinala.
33:21.9
Ito ang ama't ina ni Igiban.
33:24.9
Hindi na napigilan ni Makisig ang maiyak sabay tinanong ang isang babae.
33:26.9
Hindi na napigilan ni Makisig ang maiyak sabay tinanong ang isang babae.
33:27.9
Hindi na napigilan ni Makisig ang maiyak sabay tinanong ang isang babae.
33:29.9
Hindi na napigilan ni Makisig ang mga ito kung ano ang ginawa nila sa kanilang kaibigan.
33:34.9
Hindi naman idinitali pa na mga nilalang ang ginawa dito.
33:39.9
Baggos, sinabi ng mga ito na nasa bahay nila ang bangkay ni Igiban.
33:44.9
Pinipreserba o mano para sa pagbibisita ng kanilang pinuno.
33:51.9
Rinig ko man na iyon ni Tatang Absalon.
33:56.9
Tapos niya nang hinampas ang lalaking ng latigo na gawa sa makabuhay.
34:03.1
Sinasabayan niya ito ng usal na naging sanhinang panghihina ng lalaking yun at maging nang babae.
34:11.0
Nawala ng malay ang mga ito.
34:13.6
Dali-dali nila itong tinalian at dinala sa gubat.
34:18.0
Tinali nila ang mga ito sa isang tuyong puno ng kahoy at hinanap ang isa pang nila lang,
34:23.3
ang anak ng mag-asawa.
34:26.9
Pero wala na silang nakita pa sa paligid nun.
34:30.9
Malamang sa malamang ay tumakas na ito.
34:34.3
Ang mag-asawang aswang ay sinunog nila ng walang kahirap-hirap.
34:40.8
Sumunod na araw, sumama si Tatang Absalon at iba pang kalalakyan sa patag para
34:46.1
hanapin ang isang aswang na nakatakas pero hindi na nila nakita ito.
34:53.3
Pinunta nila ang bahay nila igiban
34:55.2
at doon ay may nakita silang banga na may lamang kung anong nabubulok na karne.
35:02.7
Dahil sa amoy ay hindi na nila sinilip ang laman nun.
35:07.2
Kagad na lamang nila itong isinilid sa sako at dali-daling inilibing.
35:13.0
Tuluyan nang nawala sa lugar ang natirang kaisa-isa ang kapatid ni Igiban kung kaya't hindi na nila ito hinanap pa.
35:20.9
Nagpalipas na lamang sila ng gabi sa patag.
35:23.8
At nung sumunod na araw,
35:25.1
ay sumama nang muli sa bundok.
35:28.7
Dahil sa ulilang lubos na ang magkaibigang Aslob at Makisigay,
35:33.0
tuluyan na silang nakipag-isa sa mga Tiguanon.
35:39.1
naging asawa ni Mainhin at Tamihan ang dalawa.
35:43.0
Ang mga anak ng mga ito,
35:45.0
nang lumaki ay nakipagsapalaran sa Manila para magtrabaho.
35:49.8
Nagsipag-asawa din ang mga ito dito.
35:53.2
Ako po ang apo ni Mainhin sa tuho.
35:55.1
At ang karanasan ng kanilang angkan
35:58.4
ay isinalaysay na lamang sa amin ng aking Lola Mahing
36:02.9
o mas kilala sa tawag na
