01:11.4
Nagbakasyon kami noon ang mga magulang ko, kasama ng kapatid ko.
01:17.4
Paparating kasi noon ang mahal na araw at nais ng tatay ko na doon muna kami sa Mindoro.
01:24.3
Sa lugar kung saan dito nakatira mga abuelo ko sa side ng tatay ko.
01:30.0
Ang mga magulang ko ay itago na lamang natin sa mga pangalang Nanay Remly na Tatay Basho.
01:36.9
Habang ang kapatid ko naman na mas nakakatanda sa akin ng ilang mga taon.
01:44.6
Bugoy na lang kasi may pagkabarumbado itong si kuya.
01:49.5
Hindi ko alam kung saan niya nakuha ang ugali niya.
01:52.9
Maagalante naman ang mga magulang namin noon.
01:57.6
Patay na ang mga abuelo ko.
02:00.0
Bale ang totoong sadya talaga namin, makapagsindi ng kandila sa puntod nila.
02:05.9
Kahit isang beses sa isang taon.
02:08.7
Kahit papanay madalaw dahil nga nasa summer kami at malayo noon.
02:13.7
Hindi naman kasi kami nakakapagbakasyon ng Nobyembre.
02:17.9
Maikling panahon lamang kasi ang walang klase.
02:21.2
Hindi din pwede sa Desyembre kasi nga doon kami sa side ng Nanay ko nagbabakasyon sa Desyembre.
02:27.0
Ito na yung nakagawian namin taon-taon.
02:30.9
Itong bahay na kumon na ito.
02:35.3
Dalawang palapag.
02:37.8
Asyendero itong mga abuelo ko noong kapanahonan pa nila.
02:42.0
Tapos ang nangalaga sa bahay at lupa.
02:44.7
Ito namang tiyakorason ko na hindi pa nakapag-asawa kahit may edad na.
02:50.2
Magandang tiyakorason.
02:52.4
Bagay na napaka-imposible na walaman lamang nanligaw sa kanya noon.
02:58.4
Hanggang sa nalaman ko kay Tatay,
02:59.8
Tatay na si Tia Umano ay may trauma sa mga lalaki.
03:04.0
Minsan na itong nagkaroon ng pag-ibig noong kabataan pa pero hiniwala yan ng Tia.
03:10.5
Tapos ay may sumunod naman ng lalaki pero pinaiyak din siya nito.
03:16.4
Napabuntisan itong si Tia pero pagdating ng kabuanan, pagkasilang ng bata ay patay na.
03:24.4
Masaya naman kahit papano habang naroon kami na babakasyon.
03:27.5
Hanggang sa may natuklasan ako.
03:32.3
Patungkol ito kay Tia Sir Seth.
03:35.8
Doon ko nalaman na isa pala itong manggagamot.
03:40.3
Maging si Tatay noon gulat na gulat.
03:43.5
Tahimik lamang kasi si Tia.
03:46.0
Nakikibag-banding ito pero kapansin-pansin ang pagiging tahimik na tao.
03:51.5
Pero kahit papano, sobrang bait pa rin.
03:56.4
Noong pag-ibig na ito, si Tatay ay mag-abay.
03:56.4
At sa pag-ibig na ito, si Tatay ay mag-abay.
03:56.5
At sa pag-ibig na ito, si Tatay ay mag-abay.
03:56.5
At sa pag-ibig na ito, si Tatay ay mag-abay.
03:56.6
Noong ikalimang araw, o mag-iisang linggo na sa pananatili namin sa lugar na iyon,
04:03.5
may pumunta sa bahay na dalawang tao.
04:08.6
Tapos ang bumungad pa sa kanila ay si Nanay Remilin.
04:13.2
Hinahanap umano na mga ito si Tia noon.
04:17.0
Kasalukuyang nasa bayan noon ang Tia ko.
04:20.2
Kasama niya ang kapatid ko kasi nga may pinamili doon.
04:23.8
Pang-konsumo at ilang mga magagamit sa bahay.
04:26.6
Nagtanong naman si Nanay kung anong sadya sa Tia.
04:32.2
At noon ay sinabi ng isang babae na magpapasalamat lamang umano
04:36.8
dahil nagamot umano ng Tia ang kaanak nila.
04:42.5
Ang Tatay ko naman noon ay narinig ang sinabi nito kung kaya kagad lumapit iyon.
04:48.3
Maging ako, Sir Seth, ay nakiusisa din.
04:52.4
Pakiramdam ko parang may mali.
04:56.6
Kasi nga, totoo nga pala talagang magagamot ang Tia.
05:01.9
Sabi pa ng babae, si Tia Corazon daw ay dumadalaw sa mga pasyente niya.
05:08.6
Kadalasan ay hindi isinasagawa sa bahay ang gamutan.
05:13.3
Ayaw ni Tia ang magpakatanyag kung kaya palihim lamang nitong sinasabihan ng pasyente
05:18.2
na si Tia na lamang umano ang dadalaw noon.
05:23.6
Sigurado ba kayo? Manggagamot si Corazon?
05:26.6
Opo, Sir. Naparito kami para ipagbigay alam sa kanya na yung ginagamot niya ngayon.
05:33.8
Gumaling na po. Katunayan may iabot sana kaming pera.
05:39.0
Ano namang sakit ng sinasabi niyong ginamot niya?
05:42.8
Tanong ni Tatay Basho noon.
05:45.3
Ay naman sa babae, malakas na kula mumanoh.
05:50.1
Naagnas ang isang paa at hinala ay diabetes noon.
05:54.8
Pero dahil sa hindi mataas ang kula, naagnas ang isang paa at hinala ay diabetes noon.
05:56.6
Ang tamis sa dugo ayon sa doktor.
05:59.4
Impiksyon umano ang nakikita noon.
06:02.3
Pero magpaganon pa man.
06:04.8
Kailangan umanong ipaputo lang isang paa.
06:09.4
Pero nang ilapit daw nila ito kay Tia, ay gumaling daw yon.
06:14.8
Pinapasok ng bahay ni Tatay ang dalawa.
06:18.3
Sabi ng aking ama ay antay na lamang umano at babalik yon mamaya-maya lang.
06:24.5
Hapon na ng mga sanaling yon.
06:26.6
Palubog ng araw at tandang-tanda ko ang mga puntong yon.
06:34.5
Kinagabihan, dumating si Tia.
06:39.2
Dito nga at napatunayan na siya talaga isang manggagamot.
06:44.0
Napakagalante niya magsalita.
06:48.8
Yung lita niyang napakalalim ang mga kahulugan ang nanggagaling mismo sa kanyang bibig.
06:54.9
Si Tatay noon ay hindi nanggagalim.
06:58.2
Maging ang nanay at ang kapatid ko.
07:01.0
Para bang hindi na namin kilala si Tia.
07:05.7
Hindi na lang sana kayo nagpunta dito.
07:08.8
Hindi na importante sa akin yung salapi.
07:11.8
Mas kinakailangan niya yan.
07:14.3
Walang problema hanggang may natutulungan ako.
07:17.6
Pero sa susunod pakiusap ha.
07:19.9
Huwag na kayo magpunta dito.
07:22.2
Sinabi ko naman na doon na lang kayo sa kabilang bahay.
07:25.4
Pwede na kayong umalis.
07:26.5
Walang nasabi yung dalawang babae.
07:31.1
Tumanguna lamang at tumalis sa mga yon.
07:34.8
Malaking katanungan ang nabanggit na kabilang bahay.
07:38.7
Kung kaya naman matapos umalis ng mga tao.
07:42.6
Dali-daling nagtanong ang Tatay noon.
07:51.2
Sige na at maghapon na tayo.
07:55.2
Kunin mo yung mga nabili.
07:56.5
Ako na yung maganda sa pagkain.
08:00.1
Hindi na kumibuhang Tatay.
08:02.5
Pero natitiyak akong kakausapin niyang Tia noon.
08:06.9
Kaya noong matapos maghaponan,
08:09.4
nagmasid-masid lamang ako noon.
08:12.8
Si Tia ay nasa likod ng bahay.
08:15.9
Ang kapatid ko naman at nanay ay naroon-roon na sa may itaas.
08:20.8
Para bang matutulog na ang mga ito.
08:23.9
May tatlong silid sa taas, Sir Seth.
08:27.1
Habang sa baba naman ay may isang silid na ang katabi nito
08:30.3
ay ang kusina at banyo.
08:33.7
Ang umuuko pa sa kabuan ng baba ay ang malawak na sala.
08:38.5
May biranda din ang bahay.
08:40.7
At ang likod ay may kamalig doon na siyang tambakan ng mga gamit na mga magsasaka.
08:47.2
Gaya nga ng sinabi ko,
08:49.4
asyenda ito at siguro
08:50.7
hindi na may pagkakailan na may malawak na lupain ang angkan namin
08:55.3
sa side ng pagkain.
08:56.3
Sa side ng aking ama.
08:58.4
Ang ilan sa mga lupain ay pinamamahalaan naman ng dalawang kapatid ni tatay.
09:05.6
lalo na yung may mga tanim na palay,
09:10.6
Malaking bahagi yun.
09:13.6
Dahil ito sa pagkamatay ni lalolo at lola,
09:16.9
isinangla gawa ng nalugi ang negosyo.
09:20.0
Hindi na kasi napapamahalaan ng maayos.
09:23.1
Balak ang ibenta ng tatay ang bahaging mapupunta sa kanya.
09:26.3
Si tiyan noon ay nakatambay lamang sa may likuran.
09:33.0
Nagtataba ko ito.
09:35.0
Nakaupo sa gilid ng dingding.
09:37.4
Kung saan ang karap naman ito
09:39.4
ay ang sirang kulungan o rancho ng mga hayupan.
09:44.5
Naroroon lamang ako sa salanuan.
09:47.9
Inaantabayanan ko talagang lumapit ang tatay.
09:51.7
Hanggang sa ilang saglit lang,
09:54.2
pumunta nga si tatay sa likuran.
09:56.3
Mabilis akong sumunod noon at nagpagilid sa kusina.
10:02.9
Sa likod kasi ng kusina ay nakaupo itong si Tia Corazon.
10:07.6
Lusutan ang banggera sa likod.
10:10.1
Kung kaya maririnig ko kung sakaling mag-usap silang dalawa.
10:15.1
Maya-maya lang ay nagtanong ng tatay
10:17.0
kung ano o mano ang nangyari kay Tia Corazon.
10:21.7
Bakit wala daw kaming alam sa pagkataon niya
10:23.9
samantalang kapatid naman siya.
10:25.9
Kapatid naman siya ni tatay.
10:30.2
maging iba nating mga kapatid dito,
10:32.8
hindi nila alam kung sino ako.
10:35.8
May naririnig silang manghihilot.
10:38.1
Pero hanggang doon lang,
10:40.4
doon lang yung alam nila.
10:44.2
Mahirap ding ipaliwanag sa'yo kuya kung ano ang punot dulo eh.
10:48.3
Personal ko na kasi ito.
10:51.7
Nagtuloy-tuloy ang pag-uusap nila.
10:54.5
Nabanggit na rin ni tatay ang sinasabi.
10:55.9
Ito ang sinasabi ni Tia na bahay.
10:58.1
Ito yung isang bahay na kung saan doon niya pinapapunta mga bisita.
11:06.3
ito yung dating bahay ng katiwala
11:08.1
na siyang lumisan na noong malugi ng pamilya.
11:12.9
Alam ko ang bahay na ito, Sir Seth.
11:15.4
Katunayan ay madadaanan lamang bago pa makarating dito sa malaking bahay.
11:21.6
Looban kasi ang kinaroroonan ng malaking bahay na yun.
11:27.2
Ang nakapalibot naman dito,
11:30.1
mga nagtatayugang mga puno ng niyog at mga mangga.
11:34.2
Maraming mga kakaudin at kape.
11:38.4
Matagal na kitang hindi nasusubaybayan, Corazon.
11:41.7
Pero alam ko ang nangyari sa'yo.
11:44.3
Nung mabuntis ka at patay ang bata, alam ko yun.
11:47.5
Pero Corazon, kapatid mo pa rin ako.
11:51.2
Medyo nababahala ako kasi nga,
11:53.2
pinasok mo yung paggagamot.
11:54.3
Hindi ba sumasapat yung kita dito?
11:58.0
Tsaka ano bang day na? Bakit na nagkakaganyan?
12:02.4
Nagkaroon ng katahimikan nun.
12:05.2
Hindi ka agad nagsalita si Tia.
12:08.2
Ilang minuto pang nakalipas.
12:14.2
sumimple ako ng labas.
12:16.6
Umupo sa may baitang ubukana ng pinto sa kusina.
12:21.2
Nasa tabi ko lamang sila Tatay at Tia.
12:24.3
Hanggang sa nagsalita na si Tia.
12:26.3
At dito'y binalot ng kilabot at pagkamangha ang bukong katawan.
12:35.3
Nagsimula umano ito noong ipanganak niya ang bata.
12:40.3
Kasama noon ang isang kumadrona.
12:43.3
Sila lamang dalawa at walang ibang kaanak na tumulong.
12:47.3
Ayaw niya namang malaman ng iba niyang mga kapatid kasi nga,
12:51.3
ikinakahiya niya ang pagkabuntis na hindi pinanagutan.
13:03.3
Hindi umano kapustura ng sanggol na bagong silang.
13:08.3
Medyo mahaba ang kamay at paa.
13:11.3
Tapos yung tenga.
13:13.3
Parang tenga ng isang malaking tao.
13:17.3
Pero patulis yun.
13:20.3
Gulat na gula tumano ang kumadrona.
13:24.3
Patay na ang bata pero hindi talaga pangkaraniwan ang sanggol na iyon.
13:30.3
Mabilis nagtanong ang kumadrona na kung sino ang ama ng sanggol.
13:34.3
Pero hindi kaagad nakapagsalita ang Tia noon.
13:38.3
Dahil bukod sa sakit sa pagpapanganak sa kanya,
13:41.3
ay naroon din ang hinagpis na patay na palang bata.
13:46.3
Itong batang to, hindi to tao-korason.
13:51.3
Muling tanong ng kumadrona.
13:57.3
ang pangalan o manunoon ay kasanto.
14:00.3
Nakikilala niya ito doon lang sa dulo ng pastulan ng mga hayop.
14:05.3
Nagkausap sila at nagkapalagay ang loo pero,
14:09.3
hindi alam ni Tia-korason kung saan ito nakatira.
14:13.3
Basta nagpapakita lamang sa kanya ito tuwing dapit hapon.
14:17.3
Hanggang sa naging sila na.
14:19.3
At makailang beses na may mangyari sa kanila.
14:23.3
Pero bigla na lamang daw itong nawala makalipas ng ilang buwan.
14:28.3
Hinanap ito ni Tia-korason.
14:31.3
Hinagilap niya kung saan mang dako kasi nga,
14:34.3
nagbubuntis na siya noon.
14:37.3
Pero hindi na nagpakita pa si kasanto.
14:41.3
Ayon naman sa kumadrona,
14:44.3
hindi umanotaw yon.
14:46.3
Bagko sa isang lamang lupa.
14:49.3
Kung ano ang figura noong bata na ipinanganak niya,
14:53.3
ay yun din ang pagkatao ni kasanto.
14:57.3
Hindi makapaniwala ang Tia noon.
15:01.3
Hindi pa nga talaga niya pinaniniwalaan ng kumadrona kasi nga,
15:05.3
napaka imposible namang inkanto si kasanto dahil,
15:08.3
tao talaga ito para sa kanya.
15:11.3
Ang kumadrona lamang din ang naglibing sa bata.
15:14.3
Dahil mahina pa ang katawan ng Tia noon.
15:16.3
Maging ang pag-aalaga sa kanya ay ang kumadrona din ang nag-asikaso.
15:22.3
Nang bumalik ang lakas ni Tia,
15:25.3
ang mga kapatid namang nasa kabilang lupain,
15:30.3
Bakit hindi man lamang umano ipinalam sa kanila ang panganganak ni Tia Corazon?
15:35.3
Dapat ay nabuhay pa umano ang bata pero,
15:38.3
nagsasawalang kibuna lamang si Tia noon.
15:42.3
Wala naman siyang karapatang magalit dahil nga kasalanan niya.
15:46.3
Ilang araw pang lumipas,
15:51.3
parating napapanaginipan ni Tia si kasanto.
15:55.3
Nagpapakita ito lagi sa kanyang diwa,
15:58.3
sa tuwing pipikit ng mga mata para magpahinga.
16:02.3
Isang buwan din iyon,
16:05.3
hanggang sa nagpakita na sa kanya ito,
16:10.3
napagtantunyang totoo ang mga sinasabi ng kumadrona.
16:13.3
Hindi tao ang nagpakita sa kanya.
16:18.3
Napakapangit daw nito pero,
16:21.3
inamin nito na siya umano si kasanto.
16:25.3
Halong galit at pagkatakot ang nararamdaman ng Tia,
16:30.3
hanggang sa nawala na si kasanto pero,
16:33.3
bago pa nawala ito,
16:36.3
may binitawan itong mga kataga.
16:39.3
Nakaugnay na umano si Tia sa kanya,
16:41.3
at kung anong abilidad niya,
16:44.3
ay kayang gawin daw ni Tia iyon.
16:47.3
Dulot ito ng batang nagsilbing tulay kung bakit nahaluan na umano ng dugong inkanto si Tia.
16:55.3
Sobrang hirap paniwalaan.
16:58.3
Ako noon ay talagang iniisip ko na baliw na si Tia.
17:01.3
Maging si tatay nga napapailing at sinabing napakaimposible daw ng mga sinasabi ni Tia noon.
17:11.3
Gusto mong malaman yung dahilan kung bakit kaya kong manggamot?
17:15.3
Ayan na, sinabi ko na sayo.
17:18.3
Hindi na lamang nagsalita pa si tatay noon.
17:21.3
Makakalata sa mukha nito ang pagiging diskumpyado.
17:25.3
Samantala, nung umalis ang tatay,
17:29.3
lumapit ako kay Tia at talagang kinulit ko siya.
17:33.3
Tutal, mabait naman sakin iyon.
17:37.3
Doon ko nalaman na nagpapakita pa umano sa kanya si kasanto.
17:42.3
Matagal na umano ang pagkakamali niya.
17:45.3
Hindi na umano galit si Tia sa kanya.
17:48.3
Si kasanto umano ang gumagabay dito kay Tia Corazon.
17:53.3
Walang ano-ano, Sir Seth.
17:56.3
Bigla niya akong tinanong kung gusto ko daw bang makita si kisanto noon.
18:01.3
Nagdadalawang isip ako noon.
18:04.3
Hanggang sa umiling na lamang ako at pinilitlukohin ang sarili ko.
18:08.3
Ipinagpalagay ko na lamang na totoo nga ang sinabi ni Tia Corazon.
18:15.3
Kinabukasan, malaki ang pinagbago sa kinikilos ni Tia.
18:21.3
Ilag na ilag na ito sa amin.
18:24.3
Maging ang tatay ko noon ay hindi na siya kinakausap pa.
18:28.3
Umaalis si Tia Corazon tuwing hapon at hindi ko alam kung saan siya pupunta.
18:34.3
Ang tatay ko naman ay walang paki sa kanya.
18:38.3
Naiintindihan ko ang tatay.
18:40.3
Maaring dismayado ito.
18:42.3
Ikaw ba naman ang sabihan ng ganun, di ba?
18:45.3
Mga bagay na hirap paniwalaan.
18:49.3
Pero ang tanong, bakit kaya niyang manggamot?
18:54.3
Kaya habang nagbabakasyon pa kami sa lugar ay sinasamantala ko talaga ang oras para magmatchag ay Tia.
19:01.3
Hanggang sa isang hapon, kung hindi ako nagkakamali ay malapit ng magdilim noon.
19:08.3
May dumating na isang matandang lalaki.
19:12.3
Hinahanap nito si Tia pero ako ang nagkataong naroon sa bahay.
19:17.3
Sila kuya, nanay at tatay.
19:23.3
Nagpunta sila sa isang kaanak namin noon.
19:26.3
Nagtanong ako kung bakit niya hinahanap si Tia.
19:32.3
Mamayang gabi pa ang balik noon.
19:34.3
Hanggang sa ganoon na lamang ang pagkawindang ko nang magwika ito ng...
19:40.3
Pakisabi sa kanya, dumalaw ang kaibigan niya.
19:44.3
Casanto ang pangalan.
19:47.3
Sabihan mo siya na magkita kami mamaya doon sa bahay sa baba.
19:52.3
Napangangako noon, Sir Seth.
19:55.3
Itong kausap ko ay si Casanto na.
19:58.3
Pero ang tanong ay bakit matanda na?
20:01.3
As in sobrang tanda noon.
20:05.3
Tumangu lamang ako.
20:07.3
Hindi na ako kumibo pa.
20:10.3
Hanggang sa tumalikod na iyon.
20:13.3
Sinundan ko pa ng tingin at sa maniwala man kayo o sa hindi.
20:17.3
Naglaho na lamang ito bigla.
20:21.3
Isipin niyo Sir Seth.
20:23.3
Isang pitik lang ng mata ko.
20:26.3
Nawala nang matandang iyon.
20:28.3
Kasunod noon ay parabang inihipan ng malamig na hangin ang bato ko.
20:32.3
Nagtayuan talaga ang balahibo ko sa katawan.
20:40.3
Dumating na ang tiya.
20:42.3
Madilim na sa puntong ito at sinabi ko kaagad na may dumating na matanda.
20:46.3
At nagpakilala sa pangalang Casanto.
20:50.3
Tia, bakit matanda?
20:53.3
Diba sabi niyo, inkanto?
20:55.3
Makita daw po kayo doon sa bahay.
20:58.3
Tingin ko doon ito sa bahay ng katiwala dati.
21:00.3
Pero tia, iyon na ba si Casanto?
21:06.3
Hain ako Hippolyto.
21:08.3
Minsan paslit pa yung dumadalaw sa akin.
21:11.3
Pero si Casanto lamang din to.
21:14.3
Maraming kayang gawin ng lamang lupa ang Hippolyto.
21:19.3
Magantay ka lang dito.
21:21.3
Uwi ka ng tia, Corazon.
21:23.3
Nagtungo ito sa itakas ng bahay.
21:26.3
Tapos pagbaba ay may dala ng maliit na sisidlan.
21:30.3
Nagtanong naman ako noon kung ano ang laman.
21:34.3
Ipinasilip sa akin ni tia ang laman noon.
21:37.3
Mangakagamitan itong bago pa lamang sa aking paningin.
21:41.3
Nakakakilabot tingnan niyo na parabang gamit ng isang mangkukulam.
21:48.3
Umalis kami kaagad noon pero nababahala ako kasi nga baka magalit si tatay.
21:55.3
Sinabi ko naman kay tia iyon.
21:57.3
Pero ayon sa kanya ay saglit lamang daw kami.
22:02.3
Hanggang sa nakarating na kami sa bahay ng katiwala.
22:06.3
Dito ay nakita ko ang matanda.
22:09.3
Nagyakapan pa sila ng tia tapos nagusap silang dalawa.
22:15.3
Kitang kita kung para bang sobrang lapit nila sa isa't isa.
22:19.3
Nakaholding hands ba naman iyon habang naguusap? Siyempre, halatang may relasyon.
22:25.3
Pero sagwatingnan.
22:27.3
Kasi nga nasaan yung matanda si Casanto?
22:32.3
Maya maya pa, lumabas na si Casanto at doon ko na amoy ang samyo nito.
22:39.3
Amoy bulaklak na parabang sampagita.
22:43.3
Kahit na napakadugyot tingnan at parang walang ligwang postura noon.
22:50.3
Kaagad naman sinabi sa akin ni tia na umalis na kami.
22:54.3
Nagreklamo ako gawa ng
22:56.3
akala ko ay doon lamang kami noon sa bahay ng katiwala.
23:03.3
Pero gaya ng sinabi niya, saglit lang kami sa lugar.
23:08.3
Gabay ko si Casanto.
23:10.3
Kadalasan sa mga tinutulungan kong tao.
23:13.3
Siya yung nagbibigay hudyat sa akin.
23:16.3
Sa lugar ng bako tayo pupunta.
23:19.3
Sa bahay ng kakilala kong isang albularyo.
23:22.3
Huwag kang mag-alala.
23:23.3
Ako nang magpapaliwanag sa mga magulang mo.
23:27.3
Teka tia, bakit naman po tayo pupunta doon?
23:33.3
Pero hindi na nagsalita ang tia Corazon.
23:36.3
Kung kaya noon ay pinili kong tumahimik na lang.
23:39.3
Kaagad kaming nakasakay ng habal noon.
23:42.3
Wala na kasing pasaherohan tuwing gabi.
23:46.3
Maliban na lamang kapag nakiusap sa isang habal driver.
23:49.3
Kalahating oras nakarating na kami kaagad.
23:54.3
Inaasahan ko noon na baka sa liblib ito kasi nga.
23:57.3
Ang albularyo para sa akin ng mga panahon yun.
24:01.3
Nasa tagong lugar nakatira.
24:03.3
Pero nagkamali ako.
24:06.3
Pagkababa pa lamang namin noon ay yun na ang bahay ng nasabing albularyo.
24:12.3
Maliit na bahay lamang ito.
24:15.3
Tinawag siya ni tia.
24:16.3
Ginamit niyang pangalang Mang Tibo.
24:20.3
Nakita kong isang matanda na waribay gulat na gulat ng masilayan kami noon.
24:27.3
Sinabi nito na ano daw sadya namin sa lugar.
24:31.3
Alam kong nangangailangan ka ng tulong Mang Tibo.
24:35.3
May pasyente kang may malalang sakit.
24:42.3
Samahan mo kami doon.
24:44.3
Sabi ni tia Corazon.
24:48.3
Paano mo nalaman?
24:50.3
Oh at may pasyente nga ako at ilang linggo ko nang ginagamot.
24:53.3
May pangitain ka na ba Corazon?
24:58.3
Ang sabi naman ng tia.
25:00.3
Wala siyang pangitain at hindi siya manghuhula.
25:06.3
Hindi na importanteng malaman ni Mang Tibo.
25:09.3
Ang mas importante makatulong sa kinukulam.
25:14.3
Napangangan na lamang ako noon.
25:16.3
Sino ba namang hindi?
25:22.3
Kaagad kong naalala ang sinabi niya sa akin na gabay niya si kasanto at ito ang nagbibigay hudyat sa kanya.
25:30.3
Siguro ay ito ang napag-usapan nila kanina.
25:34.3
Napawaw na lamang ako noon.
25:36.3
Basta parang sasabog ang isip ko sa pangyayaring iyon.
25:42.3
Pumayag naman ang albularyo pero ang sabi nito ay bukas nalang.
25:46.3
Pumayag naman ng umaga namin sasadyay ng lugar.
25:49.3
Gabi na at sobrang liblib noon.
25:52.3
Pero ang sabi ng tia.
25:55.3
Nagmamadali umano kami.
25:57.3
Sa lalong madaling panahon ay kailangan niyang makita at masaksihan ang kinukulam.
26:04.3
Hanggang sa sumang-ayon na lamang itong matandang si Tibo.
26:08.3
Umalis nga kami noon.
26:10.3
Siguro ay mga isang kilometro ang lakaran bago pa makarating sa lugar.
26:14.3
Walang kailaw-ilaw.
26:17.3
Sobrang dinim ng landas.
26:20.3
Maliban na lamang sa mga panakanakang tanglaw noon na animoy na mimitwing kapaligiran.
26:27.3
Batid kong mga bahay ito na ang ginagamit na ilaw ay lampara.
26:33.3
Habang binabagtas namin ang daan,
26:36.3
nagtanong si tia kung ano ang posibleng sanhi kung bakit kinukulam at sino ang kinukulam.
26:41.3
Ayon naman kay Mang Tibo.
26:47.3
Nagkaroon ng bukol sa bandang leeg.
26:50.3
Naipatingin umano sa doktor at ang sabi ng doktor noon.
26:56.3
Pero nang masuri ito ni Mang Tibo ay napagalaman niyang isang malakas na kulam iyon.
27:02.3
Nagtanong siya sa magulang ng bata kung may nakaalitan ng mga ito.
27:08.3
Doon ay nalaman niyang meron.
27:11.3
Patungkol daw ito sa may lupain.
27:14.3
Balika anak lang din umano nila noon.
27:17.3
Ang nangyari ay binakuran daw ang lupain na sakop ng pamilya.
27:22.3
Noong kumprontahin naman nila ang nagbakod,
27:25.3
inangkin nito na pagmamay-ari ng kabilang panig kaya binakuran.
27:32.3
Dahil hindi naman daw totoo iyon.
27:34.3
Hanggang sa umabot na sa punto na nagkademandahan.
27:38.3
Pero sa huli ay nadala sa isang pag-uusap.
27:41.3
Humarap sila sa abogado at iyon.
27:44.3
Pinasukat ang lupa at inalam ang mga humon o palatandaan.
27:48.3
At doon napatunayan na hindi umano sakop ng kabilang panig ang lupain iyon.
27:54.3
Ipinaayos sa abogado ang titulo kasi nga baka ito ang dahilan kung bakit naggalit-alito na ang pag-angkin sa lupa.
28:02.3
Inalis na ang bakod noon pero galit na galit ang kabilang panig.
28:07.3
Iskandalo kasi at malamang sobrang nahiya ang mga ito.
28:11.3
Hanggang sa makalipas lamang ng ilang buwan, doon na dinapuan ang sakit ang bata at ang mga magulang na itago na lamang natin sa pangalang Fatima at Carding.
28:25.3
Nang malamang cancer, sinubukan nilang lapitan si Mang Tibo at iyon na nga ang kinalabasan.
28:35.3
Pero hindi napapagaling ito ni Mang Tibo.
28:38.3
Lumalaki umano nang lumalaki ang bukol sa leeg ng bata noon.
28:45.3
Tingnan natin kung hindi ba gagaling kapag ako nang humawak.
28:49.3
Ito talagang lupain, maraming napapahamak eh.
28:55.3
Nakarating na kami sa bahay at doon ay nakita ko ang isang batang paslit na sa tingin ko ay nasa edad 7 pa lang.
29:04.3
Ang laki ng bukol sa leeg sir Seth.
29:06.3
Sa bandang pa nga.
29:09.3
Sa kaliwang bahagi.
29:11.3
Parang dalawa na nga ang ulo ng batang iyon.
29:15.3
Yung katawan pa nito, naapektohan dahil nga magang maga.
29:21.3
Kagadi na si kaso ito ng Tia.
29:24.3
Hinahapuhap lamang yung bukol tapos nagutos ang Tia kay Mang Tibo.
29:30.3
Mga dahon umano ng atis at mayana ang dalhin sa kanya.
29:34.3
Para pantapal ito sa bukol.
29:37.3
Yung batang iyon sa tingin ko ha.
29:40.3
Yun pa lamang ang anak ng mag-asawa.
29:43.3
Kasi nga, ang babata pa ng mga ito kung titignan eh.
29:47.3
Parang wala pang 30 ang edad noon.
29:50.3
Nagtanong naman si Mang Tibo kung bakit pa na pa lamang eh nasubukan na daw ito ng matanda.
29:56.3
Ang sabi naman ng Tia.
29:59.3
Huwag na lamang mag-ingay.
30:01.3
Basta sundin na lamang daw ang ipinag-uutos niya.
30:04.3
Napapailing na lamang ako noon.
30:07.3
Batid kong kinatatakutan ng Tia.
30:10.3
Manta kinyo ay parang natataranta pa yung albularyong si Mang Tibo.
30:14.3
Hindi naman maipagkakaila dahil unang bungad pa lamang sa bahay noong makarating na kami.
30:21.3
Halata na sa matanda na natatakot ito kay Tia noon.
30:26.3
Nang makabalik na si Mang Tibo at bitbit ang ipinag-uutos niya.
30:30.3
Tinapal kaga ni Tia ang kuraso ng mga dahon doon sa leeg.
30:35.3
Nakakakilabot tingnan yung bukol.
30:38.3
Na parabang ang laman nito ay isang katutak na nana.
30:42.3
Manilaw nilaw yun.
30:44.3
Na parabang puputok na.
30:46.3
Hanggang sa matapos ng Tia at nakita ko siyang tila kinakausap ang sarili.
30:52.3
May dinukod na si Mang Tibo.
30:54.3
Ngunit hindi si Mang Tibo nakakausap ang sarili.
30:57.3
May dinukod ito doon sa sisidlan niya.
31:02.3
Telang kulay pula na parang panyo.
31:05.3
Ibinalot ito sa leeg ng bata ngayon.
31:08.3
Mang Tibo, bantayan mo ang bata dito.
31:12.3
Aalis ako at pupuntahan ko lamang iyong kumukulam.
31:16.3
Malapit lang dito nakatira.
31:19.3
Mungkahi ng Tia noon.
31:21.3
Nakikita ko kay Mang Tibo na parang gulat na gulat.
31:24.3
Tumangu lamang ito hanggang sa kinalabit ako ng Tia at sinabi niyang sumama daw ako noon.
31:32.3
Hindi naman ako nagreklamo.
31:35.3
Sumama nga ako sa kanya.
31:37.3
Doon lamang din kami sa dinaanan naming dumaan.
31:41.3
Balipabalik na kami noon sa kalsada.
31:44.3
Nang makarating sa kalsada,
31:47.3
mga dalawang kilometro ata ang lakaran,
31:50.3
doon na sinabi ng Tia na nakarating na kami sa kalsada.
31:56.3
sa lugar namang kukulam.
31:59.3
Tinuro niya pa sa akin kung saang direksyon ang bahay.
32:03.3
Nagtanong naman ako sa kanya,
32:06.3
Kako, paano niya nalaman?
32:09.3
Ang sabi naman ni Tia,
32:12.3
sa pamamagitan naman noon ng paghawak doon sa bukol,
32:16.3
naramdaman niya kaagad kung nasaan ang salarin.
32:20.3
Dagdag pa ng Tia,
32:21.3
mahinang albularyo daw si Mang Tibo.
32:25.3
Hindi na lamang ako nagsalita noon.
32:28.3
Hanggang sa ilang saglit pa,
32:31.3
nakarating na kami sa bahay.
32:34.3
Sinabi ng Tia na magantay lamang daw ako sa labas,
32:38.3
papasukin niya umano ang loob noon.
32:41.3
Bukas naman naman noon pintuan.
32:43.3
Pero aminado akong kinakabahan na talaga ako, Sir Seth.
32:47.3
Ramdam ko noon na may mangyayaring hindi maganda.
32:52.3
Ilang saglit lang matapos makapasok ng bahay ni Tia,
32:57.3
rinig ko na noon ang tila nag-aaway na tao.
33:01.3
Yun bang nagsasagutan?
33:04.3
Maliit lamang ang bahay na iyon.
33:07.3
Isa itong palapag na nasa tabi ng ilog.
33:10.3
Mabilis akong sumilip at doon ay nakita ko ang isang ubod ng tandang babae.
33:17.3
Nanlilisik ang mga mata
33:19.3
at panaybitaw ng mabibigay.
33:21.3
Sinasagot naman ito ng Tia na kung hindi umano puputulin ang kulama,
33:29.3
ay may mangyayari umano sa matanda noon.
33:32.3
Sino ka? Sino ka para sabihan ako ng ganyan?
33:37.3
Ang lakas ng loob mong pumasok sa pamamahay ko ng walang pahintulot.
33:41.3
Alam mo bang pwede kitang idimanda?
33:44.3
Kilala kita, pero hindi mo ako kilala.
33:49.3
Tingin mo nagbibiro ako?
33:51.3
Hindi kita hinahadlangan sa pangkukulam dahil ito ang ikinabubuhay mo.
33:56.3
Pero piliin mo yung taong tingin mo dapat lang kulamin.
34:00.3
Gusto mo ng pera?
34:04.3
Magkano bang ibinayad sayo?
34:06.3
Idadaan natin ito sa mabuting usapan hanggat kaya ko pero
34:10.3
kapag nagmatigas ka pa,
34:12.3
babagsak ka dyan sa kinakatayuan mo.
34:15.3
Sa kabila ng mga sinabi niya ng Tia,
34:18.3
hindi pa rin nagpatinag ang matanda.
34:22.3
Dinuduro na ito si Tia hanggang sa bigla na lamang napaupo yung matanda ngayon.
34:29.3
Naparabang nanghina na lamang ito.
34:32.3
Nahirapang huminga.
34:34.3
Sapu ang dibdib na tila ba inaatake.
34:39.3
Ang sabi naman ng Tia ay huwag daw siyang duduruhin ng kamay.
34:45.3
Hindi naman din nadadala sa pakiusap.
34:49.3
Ay idadaan na lamang ni Tia sa dahas.
34:54.3
Doon na nagmakaawa ang matanda.
34:57.3
Hindi ko alam kung bakit.
34:59.3
Ang sabi kasi nito ay huwag daw siyang papatayin.
35:03.3
Walang ginagawa si Tia sa kanya nun.
35:06.3
Pero tatanggalin niya na daw ang kulam huwag lamang daw siyang papatayin ni Tia Corazon.
35:12.3
Sinabi ko naman sa iyo.
35:15.3
Babagsak ka sa kinatatayuan mo.
35:18.3
Mabuti at sumuko ka na.
35:21.3
Ilang segundo na lang sana ipatay ka na.
35:24.3
Hinutusan nito ni Tia Corazon na tanggalin ka agad.
35:28.3
Babalik ka naman na siya ni Tia kapag nalaman niyang may kulam pa ang bata nun.
35:34.3
Hinulit ni Tia na hindi siya humahad lang sa pangkukulam ng matanda.
35:39.3
Gawa nang ito ang ikinabubuhay niya pero piliin nito ang taong dapat kulamin.
35:48.3
At sana umano hindi na sila magkita pang muli ni Tia sa ganung sitwasyon.
35:54.3
Dahil kapag nangyari yon papatayin siya ni Tia Corazon.
36:00.3
Doon na ako niyaya ni Tia na umalis na.
36:04.3
Walang ano anong sumunod kagad ako kay Tia noon.
36:07.3
Sabi ko pa sa kanya, babalik pa kami sa bahay ng may sakit pero sad naman ni Tia, hindi na.
36:16.3
Bukas o hindi naman umano sa makalawa, may bibisita na naman sa bahay.
36:22.3
Gaya nang nangyari nung unang may bumisitang dalawang babae ay mangyayari daw ulit yon.
36:29.3
Huwag na lamang umanong magulat dahil mag-aati dito ng balitang, gumaling na ang bata.
36:37.3
Dagdag pa ni Tia Corazon, dadalaw din yung si Mangtibo dahil ihahatid nito ang kanyang kagamitan na naiwan doon sa bahay ng may sakit.
36:49.3
Ganoon na lamang ang panlalaki ng mata ko.
36:53.3
Kung hindi ako nagkakamali, maaaring ganito din ang nangyari nung una.
36:59.3
Partikular sa mga bumisitang dalawang babae.
37:03.3
Gulam din kasi yon.
37:05.3
At siguro, sinugod ng Tia ang mangkukulam.
37:10.3
Yun lamang ang pumapasok sa isipan ko.
37:14.3
Gawa ng sinabi na ni Tia ang mangyayari sa susunod na araw, na para bang alam niya na ito.
37:22.3
Dalawang araw ang makalipas, may bisita nga.
37:27.3
At ito ay walang iba kung hindi yung mga magulang ng bata.
37:31.3
Para akong sinimento noon at hindi nakagalaw.
37:35.3
Si Tia ang bumungad dito.
37:38.3
Galante ang pakikitungo ni Tia.
37:41.3
Si nanay at tatay noon ay naroroon at nagtataka din.
37:46.3
Umiiyak pa yung nanay ng bata noon.
37:49.3
Matindi ang pasasalamat ng mga ito.
37:52.3
Gumaling na umano ang anak nila.
37:55.3
Gaya nung una, inabutan din ang pera si Tia pero,
38:00.3
gaya din nung una, narinig ko muli ang mga katagang,
38:04.3
hindi niya kailangan ng pera.
38:10.3
Napapaw ulit ako, Sir Seth. Sobrang namang haako noon.
38:15.3
Kinahaponan, dumating naman itong si Mang Tibo at totoo ang sinabi ng Tia.
38:22.3
Inihatid nga ang mga kagamitan niya.
38:25.3
Hanggang hatid lang at pasasalamat at hindi naman nagtagal ang manggagamot na iyon.
38:29.3
Wala na akong masabi pa kay Tia pagkatapos noon.
38:35.3
Para na siyang sugo.
38:38.3
Sugo ang pagkakakilala ko sa kanya.
38:41.3
Si Tia din ang naging inspirasyon ko kung bakit ako pumasok sa karunungan.
38:47.3
Kahit hindi pa ako napagkakalooban ng pahintulot pero, nag-aaral ako ng karunungan noon.
38:53.3
Ibang karunungan ang meron si Tia, Sir Seth.
38:56.3
Organikong manggagamot ito.
38:59.3
At ang taas niya, hindi ito sinasadyang kumapit sa kanya.
39:04.3
Nang dahil lang sa isang lamang lupa ito na naging karelasyon niya noon.
39:10.3
Nga pala, nakita ko na si Casanto.
39:15.3
Yung totoong mukha niya.
39:17.3
Hindi naman pangit ang mukha.
39:23.3
Ang kaibahan nga lang ay maputi at mahaba ang buhok na parang ugat ng balete.
39:27.3
Yung maliliit na ugat.
39:34.3
Hindi ko mawari kung bahag ba o balute.
39:37.3
Basta makapalyo na parang balat ng akasya.
39:40.3
Yun namang ang nakita ko.
39:43.3
Hindi kasi ako lumapit talaga nang ipakita sa akin ito ng Tia.
39:49.3
Isa o manong tamawo si Casanto.
39:54.3
Talon tayo sa susunod na kwento.
39:57.3
Gaya ng sinabi ko ay dalawa ang kwentong kababalagan sa buhay ko.
40:02.3
Pero sa ikalawang kwento.
40:04.3
Maedad na ako noon.
40:07.3
Nangyari ito kamakailan lang.
40:11.3
May karunungan na ako pero hindi ganun kabisa.
40:15.3
Nakadepende kasi ang pagkakaroonbisa ng karunungan sa mga taong nabibihayaan talaga ng taas noon.
40:21.3
Yun bang may pahintulot na?
40:24.3
Ang iba ay dinadaan sa debasyon.
40:27.3
Pero alam kong hindi yun ganun kapulido para isipin na may basbas na pagkatapos ng seremonya.
40:36.3
Walang kapangyarihan para sa akin ng pagdidibosyon.
40:39.3
Dahil nagawa ko na yon.
40:41.3
Kung ang tao ay may likas na kakayanan talaga, yun na ang nabigyan ng pahintulot.
40:47.3
Yung mga bertudes, dibino at dibina.
40:51.3
Sila ang mga yon na kagaya ng Tia.
40:53.3
Tapos tandaan natin na ang taas ay nanggaling sa iba't ibang aspeto.
40:58.3
May sasugo amang Diyos at may galing din sa mga diwata at inkanto.
41:05.3
Pero sa kabuuan ay sa Diyos din galing ang lahat.
41:09.3
Huwag nating ipagsiksikan ng sarili kung hindi tayo karapat-dapat.
41:14.3
Yung karunungan ko, pangkalahatang proteksyon lang.
41:19.3
Hindi ito magagamit sa paggagamot.
41:21.3
At hindi din ako makakapagkana ng mga tigalpo.
41:25.3
Gumaga, hanggang proteksyon lamang talaga.
41:31.3
Sa taong nasabi ko kanina, nadistino ako sa Cebu.
41:36.3
Foreman din ako sa isang construction.
41:39.3
Ito ang pinasa kong trabaho.
41:42.3
Dapat kasi engineer ako kaso ang aga kong naglandi kaya nakapag-isawan ng hindi pa natatapos ang pag-aaral.
41:49.3
Kaya foreman na lang.
41:51.3
Ang nagudyok sa akin nito ay ang tatay ko naman na siyang dating foreman din.
41:57.3
Ang tinatayong establishmento namin noon, malapit sa isang abandonadong gusali.
42:03.3
Na kung saan doon kami tumatambay kapag break time.
42:07.3
Iba ang tauhan ko dito.
42:10.3
Tagabuhol lahat ang nakuha ko.
42:13.3
Alam niyo ba Sir Seth?
42:17.3
Isa sa naging tauhan ko na iyon.
42:23.3
Walang wala lang talaga ako noon.
42:26.3
Hindi ko na iniisip ang karunungan ko kasi nga nakataon ako sa trabaho.
42:31.3
Nandun talaging atensyon ko.
42:34.3
Itong tauhan ko na itago na lang natin sa pangalang Wano.
42:39.3
Kapag uwian na ay hindi ito nakikisabay sa amin.
42:43.3
Nasa isang pasilidad lamang kami noon nangungumpahan pero
42:47.3
hindi umuuwi itong si Wano.
42:53.3
Darating na lamang bigla kapag umaga na at naghahanda na kami noon patungong trabaho.
43:00.3
Hindi ko naman pinagtutuunan ng pansin baka kasi nambababahi lang.
43:06.3
Marami din kasing chicks sa Cebu.
43:09.3
Tapos may iba pang pwedeng arkilahan maparousan lamang ng pagkalalaki.
43:13.3
Pero nagtuloy-tuloy yun.
43:16.3
At nakakaramdam na ako ng mali.
43:19.3
Palagi siyang balisa.
43:24.3
Yun bang sa tuwing nagtatrabaho siya ay panay paalam na magsisi-R lang.
43:29.3
Bibili ng sigarilyo at kung anong alibay para lang makaalis noon.
43:35.3
Ako naman ay hindi ko sinisita ang ganyan.
43:38.3
Kung magagagat natatapos ang pinapatrabaho ko.
43:43.3
E mabilis din naman kasi natatapos ni Wano.
43:45.3
Kaya walang problema.
43:47.3
Pero yung kilos na parang hindi mapakali.
43:51.3
Hindi ko na nagugustuhan noon.
43:54.3
Naiisip ko na kasi noon na baka...
44:00.3
Kung kaya naman minabuti kong matyagan si Wano.
44:04.3
Hanggang sa naisip ko noong ilibre sila ng inuman.
44:08.3
Maaga pa lamang ay sinabi ko na sa kanila na walang gagala pagkatapos ng sahod.
44:13.3
Ililibre ko sila.
44:15.3
Gastos ko lahat at wala silang ilalabas na pera.
44:19.3
Tinawag ko pa noon si Wano na huwag aalis dahil isasama ko ito sa ayaw at gusto.
44:25.3
Dahil kapag tumanggi ay magtatampo ako.
44:29.3
Sumang-ayon ang lahat.
44:31.3
Doses silang lahat noon.
44:33.3
Pero ang pinakatanyag lang sa akin ay itong si Wano.
44:38.3
Siya lang naman kasi ang nakakabati ng atensyon ko.
44:41.3
Pagsapit ng gabing yon, nagtipon kami sa kahabaan ng mandawe.
44:48.3
Naroon-roon lahat.
44:50.3
Ang naisip kong lugar noon ay sa A.S. Fortuna.
44:54.3
At doon nga kami pumunta.
44:57.3
Siyempre kain muna.
44:59.3
Pero napapansin ko si Wano noon na hindi kumakain.
45:03.3
Lumabas ito sa kainan at nanigarilyo.
45:07.3
Nilapitan ko naman siya at kunwari,
45:09.3
wala talaga akong motibo noon.
45:12.3
Tinanong ko siya kung bakit hindi siya kumain at ang sabi naman,
45:19.3
Nagtaka ako noon.
45:23.3
nakadroga talaga eh.
45:25.3
Kasi hindi ko din nakitang kumain noong tanghali ito.
45:30.3
Hinayaan ko lamang siya hanggang sa gumala na kami noon.
45:36.3
Naganap na kami ng lugar na maiinuman ng alak.
45:39.3
Sa natatandaan ko ay doon ito sa isang maliit na bar na nagkalat ang mga babae.
45:45.3
Sa mga tagamandawe, alam nila kung saan ito.
45:50.3
Binibila ng babae ng softdrinks na pagkamahal-mahal. May table lamang iyon.
45:57.3
Laklak ng laklak kami ng alak noon.
46:00.3
Yung ibang mga kasama ko ay nagkakabulungan na may babae o manong natitimuan nito at balakanuin.
46:07.3
Basta bayarang babae iyon. Alam nyo na iyon.
46:12.3
Hanggang sa bigla na lang nawala si Juano.
46:16.3
Nawaglit lamang ako ng tingin ay wala na ito pagsipat ko sa kinaroonan niya.
46:21.3
Mabilis akong lumabas noon.
46:24.3
Nakita ko siyang sobrang bilis na naglakad at patungo ito sa madilim na parte.
46:32.3
Sabi ko, kumpermado.
46:34.3
Nagdodroga na ata ito.
46:37.3
Sinundan ko siya.
46:39.3
Sa isip-isip ko na kapag nakita ko itong nagdodroga, sisibakin ko talaga ura mismo.
46:47.3
Pumunta ito sa isang eskinita.
46:50.3
Sobrang dilim gawanang. Ang bawat gilid nito ay matataas na building.
46:56.3
Walang ilaw sa gitna noon.
46:59.3
Nang makarating ako sa eskinitang iyon ay hinagilap ko siya pero wala akong nakita.
47:05.3
Nagtaka ako noon.
47:08.3
Gawanang maaabutan ko ito eh.
47:11.3
Mahaba kasi ang pasilyo sa gitna ng mga pasilidad.
47:15.3
Pumasok ako doon.
47:18.3
Kinakaban ako at baka may gwardiya.
47:21.3
Baka isiping nagnanakaw ako at mabaril pa ako kaya ingat na ingat ako.
47:27.3
Nang makarating ako sa dulo.
47:30.3
May eskinita pang pakaliwa.
47:33.3
Tapos ang dulo nito.
47:37.3
May ilang mga bahay doon na parabang squatter.
47:41.3
Wala namang ibang lagusan kaya inisip kong baka doon nagtungo si Wano.
47:47.3
Hanggang sa nakita ko na iyong nakikita ko mga bahay.
47:55.3
Tumagos ako sa isang kalsada.
47:58.3
Tapos ang tapat noon ay sementeryo na.
48:02.3
Hindi nalingid sa kaalaman natin ang sementeryo.
48:07.3
Nasa mismong sentro lamang ito.
48:10.3
Malalim na ang gabing iyon kaya walang katao-tao roon.
48:14.3
Sinipat ko magkabilang direksyon ng kalsada.
48:18.3
Pero wala akong makita.
48:21.3
Hanggang sa may napansin akong tao doon sa loob mismo ng sementeryo.
48:27.3
Mabilis akong tumawid ng kalsada.
48:30.3
Ang lakas na ng loob ko noon kasi nga.
48:32.3
May tama na rin ako ng alak.
48:35.3
Pumasok ako sa may tarangkahan at doon sa gilid ng isang puntod.
48:41.3
Nakita ko ang tao na nakaupo at nakasandal sa may pader ng puntod na iyon.
48:48.3
Kumabig ako pagilid.
48:51.3
Umakyat sa puntod.
48:53.3
Dahan-dahan kong nilapitan.
48:56.3
Hanggang sa nalaman kong si Wano iyon.
49:02.3
Ilang distansya lamang ako sa kanya.
49:05.3
Nasa ibabaw ako habang siya naman ay nasa baba noon.
49:10.3
Kumakain ito na parabang tumaliwas ang pananaw ko sa kanya.
49:16.3
Napalitan ng pagkaawa.
49:19.3
Baka kasi sobrang mahihay nitong si Wano.
49:22.3
Supot lamang yung bitbit niya na may kung anong laman.
49:26.3
Basta nakonsensya talaga ako sa maling hinala ko na iyon.
49:33.3
Babalik na lamang sana ako noon sa iniinuman namin at doon ko na siya aantayin.
49:39.3
Pero nakarinig ako ng kakaibang tunog.
49:43.3
Parang tunog ng dambuhalang baboy.
49:47.3
Kung kaya naman napahinto ako noon.
49:50.3
Sinipat ko kung saan ang galing.
49:53.3
Pahina ng pahina ang hilik na iyon.
49:57.3
Pero natuntun ko ito.
50:01.3
Kung hindi doon din mismo sa kung saan naroon itong si Wano.
50:09.3
Medyo nakiris ako.
50:12.3
Kaya naman lumapit na talaga ako noon.
50:15.3
Baka kasi nabiluhukan siya.
50:17.3
Tumuntung na ako sa puntod kung saan ito ang sinasandalan niya.
50:22.3
Pagkasilip na pagkasilip ko, Sir Seth.
50:26.3
Ganun na lang ang pagkawindang ko.
50:29.3
Nagmakita ko ang mukha ni Wano na parang isang impakto.
50:37.3
Napakapangit niya.
50:39.3
Makapalang kilay.
50:41.3
Nakausli ang dalawang pisingi at ang lalim ng kanyang mga mata na parang purong kulay itim lang.
50:49.3
Nagulat pa siya nang makita ako.
50:52.3
Yumuko ito bigla at sinabing,
50:55.3
Sir, anong ginagawa mo dito?
50:59.3
Gasgas ang boses niya, Sir Seth.
51:06.3
At yung kinakain niya.
51:08.3
Mga laman na hindi ko mawari kung anong klaseng karne.
51:14.3
Doon ko palang naalala ang mga karunungan ko.
51:17.3
Kung kaya naman kaagad akong nagdasal ng pangbakod noon.
51:22.3
Nakayoko lamang si Wano.
51:24.3
Pag angat niyang muli sa kanyang mukha ay tao na ang nakikita ko noon.
51:30.3
Kung alam ako, hindi ako natakot kasi nga napakaamon ang mukha niya.
51:36.3
Parang bang takot na takot ito sa akin.
51:39.3
Mabilis pa nga niyang iniligpit yung pagkain niya.
51:42.3
Aswang ka, Wano? Aswang ka?
51:46.3
Hindi siya kaagad nakapagsalita.
51:49.3
Mga ilang segundo din yun.
51:51.3
Hanggang sa narinig ko ang pagigbi niya.
51:55.3
Umiiyak siya at kitang kita ko ang pagngilid ng mga luha sa kanya.
51:59.3
Aswang po ako, Sir.
52:01.3
Huwag niyo po ipagsabi sa iba.
52:03.3
Aalis po ako. Hindi na ako magpapakita sa inyo.
52:06.3
Pasensya na po. Kumakain lang po ako dito.
52:10.3
Hindi kasi ako kumakain ng kinakain niyo eh.
52:13.3
Pero hindi po tao to ah.
52:15.3
Mga bili ko lang na ritaso ng karnes sa merkado.
52:18.3
Eh hindi po ako kumakain ng tao.
52:20.3
Pasensya na po, Sir. May pamilya po akong binubuhay.
52:24.3
At hindi po ako kumakain ng tao.
52:25.3
Hindi po, Sir. May pamilya po akong binubuhay.
52:29.3
Katulad niyo po, namumuhay lang din po ako ng normal.
52:33.3
Hindi ako nakapagsalita nun.
52:36.3
Binalot ako ng pagkaawa sa kanya.
52:39.3
Lahat ng pagdududa ko, ang unang sagot ay mahihain lamang ito.
52:47.3
At sa tingin ko, gutom na gutom na ito ng mga sandaling yun.
52:52.3
Kaya hindi ito napapakali.
52:55.3
May aswang na nakakasalamuhan natin ang hindi natin namamalayan.
53:01.3
Katulad na lamang ni Wano.
53:04.3
Pero isipin niyo, napakabait pala nito.
53:08.3
Hinami niya ang pagkataon niya at hindi ito naging agresibo.
53:12.3
Dam ako ang pagmamakaawa niya nun.
53:17.3
Napaluwa pa nga ako nun eh.
53:20.3
Huwag ka maglalawa, Wano.
53:23.3
Wala makakalam dito. Ako lang.
53:25.3
Kilala naman kita eh.
53:27.3
May mga pagdududa lang ako at napagkamalan pa kitang adik.
53:31.3
Ito pala, ginugutom ka lang.
53:34.3
Hindi kita tatanggalin sa trabaho ah.
53:38.3
Kung masama ka pa, hindi ka magpapakahirap magtrabaho para makabili ng sariling pagkain.
53:45.3
Pwede kang kumitil ng hayop,
53:47.3
magnakaw at pwedeng pumatay pero,
53:52.3
Pinapaiyak mo ako.
53:53.3
Pasensya na rin, sinundan kita.
53:56.3
O siya, tapusin mo na yung pagkain mo at balik na tayo sa inuman.
54:00.3
Eh hindi po kayo takot sa akin, Sir.
54:03.3
Bakit naman ako matatakot sa iyo?
54:06.3
Ikaw pa nga tong tingin ko ang natatakot sa akin eh.
54:09.3
Kapag ginugutom ka, huwag ka na magpaalam sa akin ah.
54:12.3
Sumibat ka na kagad.
54:14.3
Alam ko na yung gagawin mo.
54:16.3
Eh gusto mo, ako pa yung bumili ng pagkain mo eh.
54:19.3
Nang makatipid ka para sa pamilya mo.
54:20.3
Pati ba yung pamilya mo aswang?
54:25.3
siya lamang umano.
54:27.3
Wala siyang balak na iyang gawin ang kanyang asawa at dalawang anak.
54:31.3
Ayaw niya maging aswang ang mga ito at nais niyang magkaroon ng magandang buhay.
54:36.3
Napabuntong hininga ako noon.
54:38.3
Bumaba sa puntod at tinabihan siya.
54:41.3
Nanigarilyo ako noon at inaantay siyang matapos kumain.
54:46.3
Nalaman kong kailangan siya.
54:47.3
Nalaman kong karne pala ng baka yung kinakain niya.
54:52.3
Naamoy ko yung lansa na mula sa baka noon.
54:57.3
Nilantakan niya ito na para bang gutom na gutom talaga.
55:01.3
Hindi ko siya inali sa trabaho.
55:06.3
Matapos ng proyekto namin sa Cebu.
55:09.3
Dinala ko pa siya sa iba pa naming mga proyekto.
55:12.3
Umabot pa ng Mindanao.
55:15.3
Sobrang lapit namin noon.
55:17.3
Masaya siyang kasama Sir Seth.
55:20.3
Lalo nagkampahanti na siya sa kanyang sarili.
55:23.3
Alam niyong may nagpapahalaga sa kanya.
55:26.3
Mga isang taon ata mahigit kaming nagkasama bago pa siya tumigil.
55:31.3
May maliit na negosyo na daw kaya doon na lang siya gugugol ng atensyon at isa itong palaisdaan.
55:40.3
Basta sa tuwing naaalala ko ang pagsasamahan namin ni Wano.
55:44.3
Naiisip kong dalawin siya pero
55:45.3
hindi lang nabibigyan ng pagkakataon.
55:49.3
Hinihiling ko na lamang nabuhay pa siya dahil nga hindi talaga may iwasan na sumpungin sa anumang oras.
55:58.3
at mapatay ng mga tao.
56:15.3
Ikaw ing tiwag na pag-aid.
56:16.3
Pinanak Mitte nila performa siya.
56:27.3
Masinak nila siya.
56:30.3
Ito ang parang sabi ko sa iyo.
56:32.3
Regional kasiya ang placenta siya.
56:37.3
selel ahit wilir rightly kayo dito...
56:39.3
Noен litos ng naalaman.
56:41.3
meron mo kQué sa lalabas.
56:43.3
Di sy Randy monza,
