00:57.8
Dear Nicole and Chris
01:02.8
Itago nyo na lang ako sa pangalang Debbie,
01:08.0
tambalanista simula college.
01:11.5
Ngayong nasa mid-thirties na ako at may sarili ng pamilya,
01:16.4
tambalan pa din ang source of happiness ko.
01:20.2
Kaya naman ngayong medyo naguguluhan ako kung ano ang dapat kong gawin.
01:26.1
Kayo agad ang naisip ko.
01:27.8
Sigurado ako na mabibigyan ninyo ako ng makabuluhang payo.
01:36.0
Huwag ka masyadong pakampante.
01:38.4
Pwede makabigay ng payo pero di mo sure kung makabuluhan.
01:43.2
Anyways, dati po ako nagtatrabaho pero nagdesisyon maging stay-at-home mom
01:50.0
nang isilang ko ang panganay namin.
01:53.3
Kaya naman, o kaya naman kasi ng asawa ko,
01:56.6
nabayaran ang lahat ng gabi.
01:57.8
May sarili kaming bahay, may sasakyan at may konting ipon din.
02:03.3
Building contractor si mister.
02:05.1
Ah, kaya pala. Baka naman sir.
02:08.1
Pa-building ka naman.
02:08.7
Oo, pa-building ka naman.
02:10.5
Masipag at magaling sa trabaho kaya hindi nawawala ng projects.
02:14.5
Madalas nga, sabay-sabay pa.
02:17.7
Masaya akong nasa bahay lang kasi natututukan ko ang mga bata.
02:22.6
Hindi din ako masyadong pagod kasi parehong mayaya yung dalawa naming anak.
02:29.1
Pwede magpayaya naman kayo dyan.
02:30.7
Oo nga, payaya ka naman dyan.
02:32.9
Meron din kaming kasambahay na gumagawa ng mga gawaing bahay.
02:40.0
Ang ginagawa ko lang, menu for the week at pag-grocery.
02:43.1
Ay, sana all may pang-grocery.
02:45.2
Sana all may pang-menu.
02:47.1
Sana all may menu for the week.
02:49.5
Kami kasi isang kahit isang tuka eh.
02:51.5
Anong ula mamaya?
02:54.3
Sinisigurado kasi ng asawa ko na komportable kami ng mga anak niya.
02:57.8
Ay, sana all komportable.
03:02.0
Lagi niyang sinasabi na importante sa kanya yun at deserve namin ang komportabling buhay.
03:07.4
Ay, sana all importante.
03:10.1
Sana all deserve.
03:12.3
Alam mo, iingit mo na kami.
03:12.8
Ano ba yan? Nakakaingit naman? Tapos may problema ka pa ba?
03:19.4
Noong nakaraang buwan, isinugod ang asawa ko sa ospital habang nasa site visit.
03:26.1
Ang sabi ng doktor,
03:30.7
Mabuti na lang daw at naagapan.
03:33.6
Wala namang masyadong epekto sa kanya.
03:36.7
Ngayon nga, baliktrabaho na.
03:39.1
Pero simula nang mangyari yun, napagtanto ko na kapag biglang may nangyari sa asawa ko,
03:44.7
hindi ko alam kung paano ko bubuhayin ang mga anak ko.
03:48.9
Wala akong kinikita at nakaasa lang kami sa kanya.
03:53.2
Kaya tambalan iniisip ko na magtrabaho ulit.
03:57.8
Pwede pa naman siguro, iba din pala kapag may trabaho kayong mag-asawa.
04:03.1
Kapag may nangyari sa isa, meron isang sasalo ng lahat ng responsibilidad, lalo na ng pinansyal.
04:10.5
Kaso, ang liliit pa ng mga anak ko.
04:15.3
Three and five years old lang.
04:17.8
Tama po kaya itong naiisip ko na bumalik sa trabaho?
04:21.8
O nag-overthink lang po ba ako gaya ng sabi ng asawa ko?
04:27.8
Salamat po sa inyong payo.
04:29.9
Ang inyong tambalanista,
04:33.3
Hello sa'yo, Debbie!
04:57.2
Hello sa'yo, Debbie!
04:57.8
Maraming maraming salamat sa pag-antabay sa amin.
05:01.9
Thank you very much for sharing your story with us.
05:11.4
Kung tinatanong mo sa amin kung nag-overthink ka, yes, probably may overthink.
05:16.4
But, gets din naman namin yung fear na meron ka ngayon.
05:20.7
Kasi syempre, nangyari na.
05:24.1
Diba, nagkaroon ng mild stroke.
05:25.4
Buti nga, mild lang.
05:27.0
Buti nga, nakabalik.
05:28.6
So, it could have been worse, pero hindi.
05:30.8
Ngayon, kung tinatanong mo kung dapat maghanap ba ng trabaho, ganyan.
05:36.1
Hindi kasi namin masasagot yan.
05:38.1
Depende pa rin yan sa mister mo.
05:39.9
Tanongin mo pa rin sa kanya kung...
05:41.6
Kasi, yung sinabi mo sa amin na pag nawala ka pala,
05:46.0
hindi naman sa iniisip ko na mawawala ka.
05:49.3
But, anything can happen.
05:50.4
Sa totoo lang, diba?
05:51.8
Wala pala akong paraan para kumayod.
05:54.6
Or, wala pala akong alam na gagawin na iba.
05:58.6
So, sabihin mo sa kanya yung ganong klaseng concern.
06:01.1
Para, mapag-usapan ninyo, kahit hindi naman agad-agad na full-time,
06:05.9
baka may mga part-time.
06:07.2
Plus, nung panahon ng pandemia, nauso na yung mga work-from-home set-up.
06:11.6
Kasi, kung 3 and 5 years old yung mga bata, medyo bata pa talaga sila.
06:15.1
So, hindi pa ito yung pwedeng maiwan sa bahay.
06:17.6
Diba, kapagka medyo mga 10-11 na, parang nakakausap na yan.
06:21.1
Hindi na yan, hopefully, hindi na yan nauuto.
06:24.8
Pala-desisyon na nga yung mga yun.
06:26.5
Actually, maraming pala-desisyon.
06:27.6
Maraming pala-desisyon, true.
06:29.4
Marunong pa sa nanay at tatay.
06:30.7
Oo. Pero, pag 3 to 5 years old, medyo kulang pa sa decision-making.
06:35.0
So, bata pa talaga. So, dapat tutukan.
06:37.6
So, pwede naman, ano eh.
06:40.2
Pwede naman, yes, ang hahanapin mo ay yung part-time.
06:43.5
Ang hahanapin mo ay yung virtual assistant.
06:46.4
O kaya, yung mga may time ka pa rin for your family na magbantay habang doing some things.
06:54.4
Yun yung pwede mong gawin.
06:55.7
Hindi naman agad-agad na parang,
06:58.8
Siguro yun yung wag mong hanapin.
07:00.8
Yung 8 to 5 job, yung buong araw mawawala ka kasabay ng mister mo.
07:05.1
Pwede din na set up, gabi ka.
07:07.9
Nandun na yung mister mo sa bahay.
07:10.1
Diba? Gabi yung trabaho mo, pok-pok, ganon.
07:14.0
Eh, balita ako, malaki yan ang bigay ngayon.
07:17.5
Not sure. Diba? Depende din sa ganda.
07:19.4
Kung kulang din sa ganda, hindi kulang din ang bayad.
07:23.8
Diba, pwede yung ganon.
07:26.4
Pwede yung ganon eh.
07:27.6
Hindi kami yung talagang makakasagot kung dapat.
07:30.5
Kasi, being a stay-at-home mom is very noble.
07:33.1
Bonggang-bongga yan.
07:34.0
Ang swerte mo dahil stay-at-home mom ka.
07:36.6
Oo. Ang swerte mo talaga nakakatutok ka.
07:39.6
Being a working mom or working parent is also bongga.
07:42.7
Kasi nakakapag-provide ka for the family.
07:44.6
So, walang, walang masasabi mong ito yung mas tama.
07:48.3
It depends on your situation.
07:50.9
It depends sa inyong dalawa ng mister mo kung anong mapag-de-desisyonan.
07:55.4
Gets ko yung biglang fear eh.
07:57.0
Na parang oo nga no.
07:58.1
Kasi yun naman yung itinuro din ng mild stroke na yan sa pamilya ninyo.
08:03.0
Na hindi pala laging ganito.
08:05.3
Na ang eksena is menu for the week lang.
08:07.8
Yung mga hinirat namin kanina.
08:10.4
Na sana all komportable.
08:11.9
Sana all deserve.
08:13.0
Sana all may pakasambahay.
08:14.8
May dapat dalawang yaya.
08:16.9
Actually, pwede na nga nga yung pagtitipid or pag-iipon more.
08:20.7
Tapos magpagtitipid is considering just one yaya.
08:27.0
Ano pag ginagawa mo dyan?
08:28.1
Menu for the week lang talaga.
08:29.0
Walang pag-alaga, nay.
08:30.5
Walang pag-alaga, Mami Debbie.
08:33.1
Kailangan dala-dalawa.
08:34.4
Hindi ko sinasabing lang yung menu for the week.
08:36.7
Dahil napakahirap mag-isip ng menu for the week.
08:38.8
Pero madami nabubuhay na hindi kailangan ng menu for the week.
08:42.2
Pili ka na lang ng Bicol Express sa labas.
08:45.1
Anong bagong luto ni Aling Bebang dyan?
08:47.3
Naka-tulong ka pa sa...
08:48.4
O, menudo na lang siya.
08:50.0
Naka-tulong ka pa sa small business ng iba.
08:53.7
Kaya nga ako partner, naniniwala ko hindi kailangang magaling magluto ang isang babae
08:57.3
para sabihin, mabuti siyang misis.
08:59.3
Kasi ako, hindi ako ganun, eh.
09:01.0
Kasi ako, naniniwala ko na habang may mga tao nga hindi expert sa pagluluto,
09:05.5
may suporta sa mga business at mga paluto ni Aling Bebang.
09:11.6
Sobrang sikat na si Aling Bebang talaga.
09:13.7
Top of everybody's mind.
09:15.6
Top of mind si Aling Bebang.
09:16.8
Parang lagi talaga siya.
09:17.8
Kung hindi si Aling Bebang naglalabas, si Aling Bebang nagluluto.
09:22.5
Nagbibenta siya ng bigas.
09:25.4
May ganun si Aling Bebang.
09:26.9
So, habang may mga tao katulad ko na hindi ko kailangan gumawa ng menu for the week
09:31.1
at mag-grocery every week or every so often,
09:35.2
nasosuportahan ko ang negosyo ni Aling Bebang, ni Kuya Karding at ang kanyang mga anak.
09:40.1
In a way, diba, napapaaral ko din ang kanilang mga anak sa pag-suporta ko sa small business nila.
09:45.4
So, pwedeng ganun.
09:47.0
Hindi naman, porke ganyan na yung setup ninyo na parang perfect, almost perfect life,
09:51.3
eh hindi kayo magbabago.
09:52.5
Pwedeng, yun ang baguhin ninyo, eh.
09:54.8
Hindi necessary na trabaho agad ang hanapin, tas mawalang ka ng time.
09:59.4
Pwedeng, magbabawas ng mga expenses para idagdag sa ipon.
10:05.6
Makakong, makano sinug ni Ko Leala.
10:08.0
Kala mo daming ipon?
10:12.4
Makapag-advise ng matinding.
10:14.1
Magbawas ka ng gastos para makadagdag sa ipon.
10:16.8
Ako mismo nung sinabi ko, partner, umusok yung paako.
10:20.9
Ako mismo nung sinabi ko.
10:22.5
Sabi ng asawa, muna nanikinig sa'yo.
10:27.1
Pero, di ba paggipitan na kasi.
10:29.8
Paggipitan na kasi talaga.
10:31.2
Paggagawin mo lahat.
10:31.7
Gagawin mo naman din talaga.
10:33.3
Totoo naman din talaga yun.
10:35.9
Ako mismo yung parang naloka ako sa sarili kong sinabi.
10:41.5
Bawas ang expenses para magdagdag ng ipon.
10:47.8
Actually, that's one strategy.
10:51.0
Magbawas ng expenses.
10:52.5
Yung may mention mo sa amin kanina.
10:54.5
Habang kinikwento mo, nagkaroon agad kami ng impression.
10:59.4
Di ba may isipin mo yun.
11:00.7
Meron kayong taga-linis lang ng bahay.
11:03.1
Merong kasambahe naman na all around.
11:05.7
Taga-alaga nga ng bata, taga-linis din ang bahay.
11:08.0
Pero kayo separate yung taga-linis ng bahay.
11:10.7
May taga-pamalengke.
11:13.6
Ang daming yung nakaluluwag na eksena o sitwasyon or pagkakataon na mag-asawa.
11:20.8
Na masasabi namin,
11:21.8
Ah, you're earning well.
11:24.2
So, kaya sinabi namin na parang marami kayong expenses.
11:28.6
So, that's one strategy.
11:30.6
Pwede magbawas ng expenses para makadagdag ng ipon.
11:33.9
Option lang din yung paghahanap ng trabaho.
11:37.2
Depende sa arrangement yung mag-asawa.
11:39.3
So, malinaw naman na nagkaroon ng mild stroke yung asawa mo.
11:42.6
Pero he's still able.
11:44.3
Nakabalik na nga sa work.
11:45.5
In fact, yung asawa pa nga nagsasabi sa kanya na,
11:47.7
Nag-overthink ka.
11:50.9
So, depende sa magiging...
11:51.6
Magiging arrangement.
11:52.3
Yung kung talagang sigurado yung asawa mo na kaya naman niya talaga.
11:56.5
Tuloy ang aligaya.
11:59.1
Wala kang dapat na ka-stress.
12:00.8
Go parang sa menu for the weekend groceries.
12:03.3
Sama nyo naman kami minsan.
12:04.9
Pa-grocery ka naman, John.
12:07.8
Totoo, nag-panic ka lang.
12:09.5
Pwede rin nag-overthink ka.
12:11.1
At dahil nag-overthink ka, you're trying to protect the future.
12:13.8
You're the future of your family.
12:18.8
Which is also good.
12:19.9
Which is also very...
12:21.6
Importante ba yung future ng family.
12:23.1
Yun naman yung isip mo eh.
12:24.3
Hindi ka lang basta YOLO.
12:26.4
So, marami kang options.
12:27.9
So, mag-a-apply ka ng trabaho.
12:29.3
Magbabawas ng expense.
12:30.3
Another strategy is...
12:32.5
Anong tao mag-business?
12:35.8
Since you're earning well, you have enough resources.
12:38.0
Hindi mo kailangan mag-commit ng 8-2 hours na trabaho sa isang business.
12:43.3
Kasi may mga business na kaya patakbuhin ng 3 hours lang.
12:48.8
Or kung mag-a-assign ka lang ng manager,
12:50.6
tas ikaw lang yung mag-a-assign ka lang ng manager.
12:51.5
Pag mag-o-oversee, not necessarily 8 hours.
12:54.8
So, in that case, meron kang business, earning, nagkakaroon kayo ng additional resources.
12:59.6
And at the same time, hindi nag-suffer yung time mo for your family.
13:02.2
Kasi mga bata pa sila.
13:06.0
Pwede mong gawin.
13:07.1
Parang nung sinabi namin, parang ang dali-dali.
13:09.9
Lalo-lalo na yung part na bawasan ng expenses, dagdagan ng ipon.
13:13.9
Ang bilis sabihin, ang hirap gawin.
13:16.3
Pero, diba, these are options that you can consider.
13:20.6
Mas ang pinaka-importante.
13:21.5
Ang pinaka-importante talaga, what is it that you both decide on na mag-asawa?
13:26.6
Na dapat nag-agree kayo.
13:29.0
Na-comfortable siya at nag-agree kayo.
13:30.9
Kasi mahirap yung gusto mo lang, tapos pinilit mo, tapos at the expense of, walang magbabantay.
13:36.7
Or yung asawa mo medyo nainis ng slight sa'yo dahil mas inuna mo pa yung pera versus pag-aalaga.
13:45.4
Eh yun naman yung...
13:46.2
Kasi obviously yun ang priority niya eh.
13:48.8
Alagaan mo yung mga bagets.
13:49.9
Comfort ng family.
13:50.7
Yun yung kanyang prioridad, diba?
13:53.2
Pero hindi ka mali ah.
13:54.6
Hindi ka mali sa takot mo.
13:56.2
Tama lang din yan.
13:57.6
Kasi ano yan eh, eye-opener din talaga yan eh.
13:59.6
Hindi lang para sa'yo, kundi para sa ating lahat na kung ano man yung na-experience po natin na comfort, it is not forever.
14:09.4
Actually lahat-lahat, everything is just temporary.
14:12.6
So kung pwede kang mag-save up for the rainy days, diba, gawin mo.
14:18.1
Kasi marami, marami kang kita ngayon.
14:20.7
Mag-save ka na lang ah.
14:22.6
Pwede, pwede naman talagang gawin.
14:24.0
Ang sabi nga dila, para masabi mong financially able ka or is that, ano ba yung nabasa ko?
14:32.0
Parang dapat ang ipon mo, yung emergency fund mo is worth parang six months of what you're earning.
14:38.8
Eh di oh, eh di sana all.
14:41.5
Kami six days lang eh.
14:43.4
Ibi sa six hours lang.
14:45.4
I was about to say.
14:47.1
At pag nagbabayad ka ng enrollment, hanggang six minutes lang yan.
14:51.3
Yung emergency fund, pinang ano na, pinang enroll na.
14:54.2
Pero yun yung masasabi mo.
14:56.0
So, may ganoon na ba kayo?
14:59.3
Oo, na good for six months na just in case.
15:01.6
Parang it gives you six months na makapag-isip kung ano bang pwedeng gawin.
15:06.6
Ganon na ba yung sinasabi mong ipon?
15:08.6
Kung hindi pa, eh di gawin nyo na.
15:11.7
Start na ng pag-ipon.
15:12.8
We say gawin nyo na kasi kami di namin nagawa.
15:14.9
At least kayo magawa nyo.
15:17.5
At least man lang kayo.
15:19.5
Sa inyo man lang.
15:20.4
Mga kabisyo, eh ano, maisa ka ito para ng pangarap ng pag-iipon.
15:24.2
At least nagaroon naman kami ng silbi sa buhay nyo.
15:28.6
Hindi man nagaroon ng silbi yung mga sinasabi namin sa buhay namin.
15:33.4
At least magaroon ito ng silbi or sense sa inyo.
15:38.3
Yun naman talaga ang goal.
15:41.1
Kasi lahat na sinasabi namin, hindi namin na-apply sa buhay namin.
15:44.3
Ang daling sabihin, mahirap gawin.
15:46.6
Wala kaming na-apply.
15:47.8
Lalong-lalo na yun.
15:48.8
Bawasan ang expenses, nagdaga ng ipon.
15:52.6
Yung nagulat ka rin sa sinasabi mo.
15:53.7
Oo, yung parang, wow, Nicole, you actually said that.
15:57.6
Sinabi mo talaga yung bakla ka ng taon, hindi ako naniniwala sa'yo.
16:01.4
Ako din mismo, na-plastic ka na ako sa sarili ko.
16:03.8
Yung alam mo, sarotera ka talaga.
16:05.8
Hindi kinayo ng pagiging sarotera mo yung sinabi mo.
16:09.0
Yung in-etches ko yung sarili ko, hindi kinayo ng sarili ko, hindi kinayo ng self ko.
16:18.8
Dapat mong gawin.
16:20.3
Na hopefully, meron kang isa-dalawa na pick-up mula sa aming set-up.
16:25.2
Pero for everyone else, totoo, nothing lasts forever.
16:28.5
So kung ano man yung comfort na nararanasan mo, talagang truly you enjoy it.
16:32.4
Pero hindi naman sobra-sobra to the point na pag nawala, eh nga nga ka din.
16:38.3
So huwag mo ding sasayangin yung biyaya na binibigay sa'yo.
16:43.0
Ngayon, kung on the other hand, nandun ka sa lusak, parang palubog ka na ng palubog sa kumunoy,
16:48.6
eh huwag ka ding mag-alala, eh dadaloy din ang ligaya, dadaloy din ang grasya, dadaloy din ang ginhawa.
16:56.1
O again, salamat sa iyo, Debbie, for sharing your story with us.
16:59.8
At kung ikaw, Kabisho, meron ka rin kwento na gusto mong i-share sa amin,
17:02.8
pwede mo kaming i-email, send your stories at
17:05.4
mayuwagangburnaystory at gmail.com.
17:07.8
Malay mo kwento mo na ang ating pag-uusapan sa mga susunod na araw.
17:10.6
Kaya send mo na yan, Kabisho.
17:12.0
Muli ako po ang inyong kumikinang-inaan na si Nicole Yala.
17:15.7
At ako naman si Cambio King Chris Chuper.
17:18.6
Walang matatag na relasyon sa malanding medeterminasyon.
17:24.0
Kailangan pa bang imemorize yan?
