14 Bawal Gawin sa May Diabetes.- By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:30.2
pinapalitan ung gamot o
00:58.9
dini-deliver pag sinabi sinasabay sa
01:01.3
pagkain sabay sa pagkain Hindi siya
01:03.0
after meals hindi rin siya before meals
01:05.9
na mas matagal so do not skip or delay
01:08.4
your dose number two na bawal gawin self
01:13.0
adjustment of medicines may mga pasyente
01:16.9
binabago tinataas yung dose binababa
01:20.0
yung dose minsan pati insulin tinataas
01:23.0
yung dose binababa
01:25.0
ah kung hindi kasi doktor mahirap eh Oo
01:29.2
mahirap i-adjust yung dose base lang sa
01:31.9
nakikita niyong number eh Hindi po ganon
01:34.8
kadali kaya pinakamaganda tanong niyo na
01:37.2
lang sa doktor niyo kung itataas ba
01:39.2
gamot o ibababa Mahirap yung sariling
01:43.0
adjustment palagay natin naka-uli kayo
01:47.5
ang mataas na blood sugar niyo sa gabi o
01:51.5
Sabihin niyo Mataas yung blood sugar ko
01:53.3
sa gabi so a-adjust ko sa gabi Actually
01:56.1
mali po yun eh Dapat ag yung sa gabi
01:59.2
mataas ang ina-adjust yung sa umaga may
02:03.3
mga timing pa kasi yun hindi ganon
02:05.2
kadali Gaano ba kahaba yung epekto ng
02:08.1
insulin minsan yyung gabi sa umaga pala
02:10.9
i-adjust so hindi po ganon kadali do not
02:12.8
self adjust itanong sa doctor number
02:16.0
three pagkakamali ng mga may Diabetes
02:19.2
nakakalimutang dalhin yung mga gamit
02:21.4
nila kung nagta-travel sila nakalimutan
02:24.4
yung pang blood sugar pang insulin yung
02:27.2
gamot ah delikado paano kung maipit kayo
02:30.5
sa ibang lugar number four ayaw
02:33.9
magpa-checkup Isang taon dalawang taon
02:36.6
wala walang checkup Hindi po pupwede pag
02:40.3
Diabetes at least siguro every si months
02:43.0
o every three or 4 months may checkup
02:45.9
para ma-monitor yung blood sugar level
02:48.5
hindi pwede hindi naka-monitor
02:50.3
sasabihin ano blood sugar ay hindi ko na
02:52.8
chinin Nung isang taon pa eh eh
02:54.9
nagbabago-bago po yun bawat buwan
02:57.4
nagbabago yun base sa kondisyon ng
03:00.2
katawan sa edad so kailangan macheck
03:05.1
niyo number five ito hindi Binabantayan
03:10.6
yung mga high blood sugar symptoms ibig
03:14.4
sabihin Alam mo na may Sintomas ka pero
03:17.8
binabaliwala mo ibig sabihin Namamanhid
03:20.3
na yung kamay Namamanhid na yung paa
03:22.9
hindi na maganda daloy ng dugo namamayat
03:26.6
na o ihi ng ihi nila langgam na yung ihi
03:31.0
hindi pinapansin Hindi po pupwede kasi
03:33.7
kung may high blood sugar symptoms ibig
03:35.8
sabihin kulang na yung dose mo kulang na
03:39.8
okay kaya ina-adjust ang problema nga
03:42.0
kasi yung katawan natin yung pancreas
03:45.1
niyo yung lapay hindi na kaya mag-adjust
03:47.9
mag-isa kaya kailangan tayo ng
03:50.0
magaadjust Paano nga Nasira na yung
03:52.0
lapay e kaya hindi na gumagawa ng
03:54.4
insulin kaya pag kain niyo ng marami
03:56.7
tataas pag kulang ang kain pwede mo ba
04:00.0
number six dahil nga hindi niyo
04:02.7
chine-check yung blood sugar number six
04:05.0
hindi mo rin alam kung bagsak na yung
04:07.0
blood sugar hypoglycemia symptoms Yun
04:10.2
din naman ang problema pag sumobra naman
04:13.3
diet sumobra naman exercise bagsak naman
04:16.2
ng blood sugar pag hindi kumain bagsak
04:18.4
na naman kaya dapat alam mo yung
04:20.5
sintomas ng high sugar ah feeling ko
04:23.1
High sugar ako Actually yung high sugar
04:26.2
nga minsan mas walang Sintomas eh kahit
04:29.1
300 400 Parang okay lang sa kanila pero
04:32.8
ang low blood sugar malalaman mo agad
04:37.1
nanginginig parang matutumba pinapawisan
04:41.4
nahihilo iritable parang hihimatayin
04:45.4
yan low blood sugar yun Okay bakit na
04:49.4
low blood sugar Ah bumaba yung sugar mo
04:54.2
hindi ka kumain o ba depende yun sa
04:58.4
gamot mo okay Number seven ito malaking
05:02.6
pagkakamali to turo to ng kaibigan kong
05:06.0
ah vascular Surgeon number seven marami
05:10.6
daw sa Pilipinas diabetic may sugat ang
05:14.1
paa yan ang parang number one na na
05:18.5
marami sa Pilipinas Maraming diabetic
05:21.2
kasi nga mataas ang blood sugar hindi
05:23.0
chine-check hindi pinapansin magugulat
05:25.9
na lang sugat-sugat na ung paa namaman
05:29.8
yung paa madalas yung mga ugat artery sa
05:33.5
paa nasisira at maraming napuputol ang
05:37.0
paa impeksyon napuputol ang paa dahil sa
05:41.6
nerve problem doon sa paa hindi lang
05:43.8
nerve pati yung artery Nagkaka ulcer
05:46.8
Kaya nga dapat ang diabetic chine-check
05:48.9
lagi ang paa kung may maliit na sugat
05:51.6
ingatan na hindi na pwedeng nagpaa sa
05:53.6
bahay dapat laging naka-rubber shoes
05:57.0
stable lalo na yung kuko yung kuko dapat
06:00.9
tamang-tama lang yung gupit kasi pag
06:02.9
namali ng gupit mai ingrown
06:06.0
tunnel number 8 ito kwento rin ng
06:09.8
kaibigan kong doktor Si Dr RORO magaling
06:13.4
na opthalmology siya e Sa Chinese G Si
06:16.4
Dr ror classmate ko yan sabi ni Dr ror
06:19.8
very common daw sabi niya Willy very
06:22.3
common ang diabetic retinopathy halos
06:26.1
yan daw yung parang marami siyang
06:30.3
Diabetes agag may Diabetes Yun na nga
06:33.0
Binabantayan yung paa din Bantayan yung
06:35.4
kamay yung sugar binabantayan Pero yung
06:38.1
mata hindi chine-check pagpunta sa kanya
06:41.6
Bilang ophthalmologist malapit na
06:43.9
mabulag diabetic retinopathy ang
06:46.7
nangyayari daw po retinal
06:49.4
detachment Ano ang Sintomas ito yung
06:52.3
Secret Eh sabi ko anong Sintomas yan
06:55.0
para maagapan unang-una pag blood sugar
06:57.0
mo mataas second yung Linaw ng mata mo
07:00.2
agag Nagbabasa ka May araw malinaw May
07:04.5
araw malabo O lumabo bakit kaya mamaya
07:08.9
ay luminaw naman a siguro Okay na ako
07:12.0
lumabo luminaw Yun pala ang symptom ng
07:14.7
retinal detachment nagde-detalye
07:29.6
ugat hinihila niya ung retina hinihila
07:33.4
pag hila lumalabas pag
07:38.5
na-detain langan to ng ophthalmologist
07:41.2
na inaayos kaya lang eh aayusin maganda
07:44.2
prevention ano prevention control yung
07:46.6
blood sugar number nine bawal gawin ng
07:49.8
diabetic ito ito kasalanan ng maraming
07:54.2
eating sobra kain dahil nga may Diabetes
07:58.8
ka tapos meron kang gamot na iniinom
08:03.3
dapat ang kain mo
08:05.1
pare-pareho sa umaga pareho ang dami
08:08.1
kunyari Half o dalawang pandisal sa
08:11.0
umaga tanghali 1 cup rice ulam gabi 1
08:15.0
cup meryenda ganito karami so dapat
08:18.6
pare-pareho araw-araw boring nga eh
08:21.5
boring so hindi pwede ay ayoko
08:23.8
mag-breakfast ngayon o Kakain na lang
08:26.4
ako ng marami mamayang tanghali mamayang
08:28.3
gabi Hindi nga po pwede kasi nga
08:30.0
diabetic na nga eh ibig sabihin hindi na
08:33.1
kaya ng katawan i-control yung blood
08:35.5
sugar pag kumain ka ng marami tataas
08:38.4
hindi ka kumain babagsak So hindi na
08:41.0
pwede mga overeating
08:42.8
kasi magloloko na yung sugar mo
08:46.3
magkakasa number 10 Bukod sa overeating
08:49.9
Bawal din yung irregular eating ibig
08:53.0
sabihin minsan diet ng diet Okay
08:56.3
mag-diet kaya lang pag binigla mo yung
08:59.0
diet eh papaaano Yung gamot mo nakainom
09:01.7
ka pa rin ng gamot so Baka bumagsak
09:03.4
blood sugar mo diabetic gusto mo mag
09:06.9
midnight snack o papaano yan Matutulog
09:09.7
ka na ng 12 nagutom ka kakain ka pa ng
09:12.6
pizza so nagulo na naman yung blood
09:15.1
sugar mo o minsan ayaw mong
09:17.6
mag-breakfast nagulo na naman ' ba So
09:20.6
Papaano yung gamot na iinumin mo kasi
09:22.5
yung metformin O yung mga glip side
09:25.4
glyde with meals yun eh pagkain mo
09:28.1
isasabay mo eh Kahit yung insulin
09:30.2
pagkain mo sabay injection eh so pag
09:33.0
ginulo mo yung kain mo hindi pupwede
09:35.9
tsaka ang magandang Kain sa Diabetes
09:38.5
hindi na yung three times a day medyo
09:41.0
hahatiin mo na medyo five times a day
09:44.2
Pero mas konti breakfast konti lang
09:46.6
tamang-tama pwede ka 10:00 isang apple
09:50.0
apple maganda apple and pairs tanghali
09:52.9
tapos sa hapon May maliit na meryenda
09:55.6
tapos sa gabi nakahiwalay ihiwalay para
09:58.8
ung blood sugar mo hindi masyadong
10:01.3
magloko mamaya tuturo ko bakit delikado
10:05.0
ang pagloloko ng blood sugar pag hindi
10:07.4
niyo to sinusunod sabihin mo doc ang
10:09.7
strikto naman eh konting taas lang ng
10:11.5
sugar ko Maraming gayang pasyente
10:13.4
konting taas lang naman eh bale wala yan
10:15.4
Konting taas mamaya Papakita ko sa inyo
10:18.1
bakit ang konting taas ng Sugar ay
10:21.0
delikado din yan turo yan ng mga
10:24.9
endocrinologist number 11 puro unhealthy
10:28.2
foods puro carbohydrates puro kakanin
10:32.0
yan ang yan ang pagkakamali ng pilipino
10:34.5
lagi yung kakanin ah suman bibingka
10:39.4
lahat buko pie o hindi lang ice cream
10:43.1
hindi lang cake hindi donut yung mga
10:44.8
kakanin natin mataas yun tsaka may mga
10:48.2
prutas na ito rin malaking pagkakamali
10:51.2
ng diabetics Yung prutas isip nila p
10:55.2
prutas Okay maraming prutas ang medyo
10:59.9
dapat talaga bawasan sa Diabetes pakwan
11:03.8
babawasan pinya ah melon ah ubas lalo na
11:09.4
ang mangga lahat yan puro matatamis yan
11:12.0
eh mangga pacwan pinya yung mga overripe
11:15.3
Oo saging Okay huwag lang overripe
11:18.2
sabihin mo doc ano lang Pwede pwede
11:21.0
mansanas kahit ilang Apple Okay yan
11:23.4
Apple pears Pwede rin pears peras suha
11:27.5
pwede na rin orange medo medyo Dalan
11:30.2
dahan pwede Pwede huwag lang yung
11:32.2
sobrang tamis so ingat sa mga unhealthy
11:35.8
carbs bad carbs tsaka mga fruits na
11:38.1
mataas sa sugar number 12 Syempre ito
11:41.4
pinak pagkakamali sugary drinks ' ba ang
11:45.0
dami gusto ng ice tea milk tea Anong ano
11:48.6
pang inumin honey honey healthy pero
11:52.3
hindi pang Diabetes ' ba ano lang
11:55.3
iinumin ko doc tubig Okay buko
11:59.4
ah Huwag na lang magbo pwedeng magbo
12:02.6
kaya lang 50 calories yun gusto mo
12:05.2
magsawang buko Kumain ka na lang isang
12:07.6
apple isang apple na lang isang apple
12:10.1
mga ganon pareho din ng isang apple sa
12:12.6
buko tubig ng sabaw ng buko eh kasi ang
12:15.9
buhok ko 50 calories din mataas din siya
12:19.7
kahit hindi siya matamis so tubig lang
12:22.3
talaga gusto mo black coffee gusto mo
12:25.4
camomile tea ganyan pero wala ng wala ng
12:30.0
number 13 alak Syempre pag diabetic alak
12:34.2
eh beer beer 200 calories ang beer eh
12:37.2
red wine ang tamis ng red wine ' ba o
12:40.6
alcoholic drinks ang taas non mas hindi
12:43.4
talaga pupwede Tsaka pag umiinom ka ng
12:46.5
gamot bawal yung alak yan ang problema
12:49.5
pag umiinom ka ng gamot sa Diabetes may
12:52.1
depression ka may nerbyos ka gamot sa
12:54.8
depression bawal ka na uminom ng alak
12:57.1
sasabih ng doktor mo bawal ka na uminom
12:59.8
magugulo yung dose ng gamot mo yung alak
13:02.7
at gamot naghahalo naglalaban sa liver
13:06.2
kasi sa liver yun yung taga metabolize E
13:10.4
14 tamang exer bawal yung hindi
13:13.5
nag-exercise bawal din yung sobra
13:15.8
exercise Mahirap ' ba hindi nag-exercise
13:18.8
Hindi pwede dapat nag-exercise ka pero
13:21.8
agag nag-exercise ka dapat may Kain ka
13:24.4
rin afterwards kasi pag Nanggigil ka
13:27.3
minsan sobra exercise bababa naman blood
13:29.8
sugar mo Inom ka pa ng gamot so dapat
13:32.5
tamang-tama so habang nag-exercise
13:34.8
habang nagda-diet doon mo doon babawasan
13:39.0
ng doktor pakonti-konti Yung gamot mo
13:42.4
pero pinakamaganda talaga i-monitor yung
13:44.7
blood sugar Papaano imo-monitor yung
13:47.4
blood sugar Ayan sinabi ko na 14 na
13:50.1
bawal pag monitor bago kumain sa umaga
13:54.4
may testing fasting blood sugar
13:57.2
pagkatapos kumain sa Tang tanghali Meron
13:60.0
pa Ong isang testing eh Pagkatapos
14:02.3
kumain sa tanghali 2 hours after 2 hours
14:05.6
after k lunch mo 12 12 noon Kumain ka na
14:09.1
o hanggang 12:15 Kumain ka na mga 2:15
14:12.8
iche-check mo ang normal ng after meals
14:16.8
ha yung pinaka normal niya 140 migr per
14:20.6
DL Pababa Pwede ph0 pero after meals yun
14:25.7
yung before eating kailangan 100 lang
14:28.0
yun 100 lang minsan 105 Minsan 100 So
14:32.0
yun ang limit pag walang kain 100 pag
14:34.9
after meals 140 ituturo ko sa inyo ito
14:38.7
mga hindi niyo alam pitong bagay na
14:41.5
hindi niyo pa alam sa Diabetes ah Hwag
14:45.0
lang magagalit kasi sinasabi ko lang
14:47.2
yung datos okay sasabihin mo doc Ba't
14:50.6
sinasabi mo yan natakot ako h naman kayo
14:53.4
Tinatakot kasi kasi nakakatakot siya
14:59.6
sabihin ko lang yung datos E 1 to se
15:01.6
hindi niyo to alam number
15:03.5
one mga pasyente base sa pag-aaral hindi
15:07.3
kino-control ang blood sugar basta
15:09.7
diabetic karamihan hindi controlled
15:13.3
Bakit karamihan ah mga 130 140 pa rin p
15:19.3
chineck mo yung fasting blood sugar
15:21.3
mataas pa rin yung after eating nila
15:24.3
umaabot ng 200 karamihan ganon ang level
15:29.6
so ang gusto natin mababa Okay ag yung
15:33.8
kumbaga sa numero gusto mo sa umaga mga
15:36.3
11 lang o less pa o 120 o sa diabetic
15:41.2
yung iba sabihin 140 150 200 Okay na
15:45.0
hindi po pwede mas mababa sa normal mas
15:49.4
maganda Okay Hindi pwede yung pwede na
15:53.4
kasi yung medyo mataas delikado na y
15:55.7
number two ito ah hindi it alam ng
15:59.9
karamihan Pero ito Ito talaga yung tunay
16:03.3
p ang isang tao naging diabetic na let's
16:06.6
say na test ang blood sugar niya lampas
16:09.5
sa 126 mg per DL na test 2 times 126 up
16:14.1
diabetic na iyon ang ibig sabihin noon
16:17.8
ay yung lapay natin may beta cells yun
16:21.2
eh yyung beta cells gumagawa ng insulin
16:23.5
yung lapay natin na may Bal cells 50% ng
16:27.5
beta cells ay Sira
16:30.6
na nakakatakot kasi konting taas sabihin
16:34.5
mo doc ang blood sugar ko 126 lang eh
16:37.3
Bakit mo sinabi 50% ng beta cells ko
16:40.0
Sira na Ganun daw kasi talaga eh kasi
16:43.2
nga p ang sira Magaling kasi yung lapay
16:45.8
natin ag 10% paang sira ng pancreas mo
16:49.5
okay pa blood sugar mo ag 30 40% na sira
16:53.7
ang pancreas mo okay pa rin blood sugar
16:56.0
mo nagtatrabaho pa yung 60% ng pero pag
16:59.8
50% na sira ang pancreas 50% hindi na
17:04.2
gumagana yung cellula doun pa lang
17:06.3
tataas so Late na late na pala yun kahit
17:09.9
konting taas ng blood sugar sirang-sira
17:12.5
na yung pancreas 50% at after 5 years na
17:18.2
diabetic after 5 years na diabetic yyung
17:21.5
lapay ay 25% na lang gumagana ganun na
17:25.5
parang sa kidney yan eh Pag tumaas ng
17:28.1
creatinine sirang-sira na yung kidney
17:30.6
medyo may sira na siya Okay Hindi sa
17:33.4
tinatakot ko kayo Yun talaga ang datus
17:35.4
Eh yun ang problema sa mga sakit ng tao
17:39.1
basta may Sintomas na medyo late na lagi
17:42.9
' ba tulad ng cancer malalaman mo yung
17:45.4
cancer late na ayan na ' ba habang
17:48.0
maliit pa yung bukol wala tahimik eh yan
17:50.7
ang problema Diabetes Ganyan din eh Kaya
17:53.3
nga high blood Ganyan din konting high
17:55.0
blood h mo pa naramdaman Mararamdaman mo
17:57.2
may komplikasyon na kaya nga kailangan
17:58.6
ni niyong testing kailangan niyong
18:03.2
three kahit mild na Diabetes kahit
18:06.4
konting taas lang ng blood sugar ito
18:09.0
yung mga mild Diabetes 110 to 125 mg per
18:13.0
DL nung chinek nila Ong mga pasyente
18:15.9
nung ah tumanda namatay in autopsy nila
18:19.8
May sira na rin daw yung pancreas eh 40%
18:23.0
sira May sira na So kahit konting taas
18:26.3
ibig sabihin ah ingat na tayo sa pag
18:28.8
Kain yung mga bawal ah babawasan na
18:31.8
natin number four Madali lang
18:34.4
mag-monitor ng blood sugar blood sugar
18:36.4
test ah lalo na kung diabetic kayo bili
18:39.5
na lang kasi mas kailangan pa rin
18:41.6
chine-check number five ang nagko-cause
18:45.1
isa nagko-cause ng Diabetes soft drinks
18:48.5
yung sobrang matatamis ganon lang
18:50.5
kasimple mahilig sa soft drinks kulang
18:52.9
sa exercise mas mataas ang chance
18:55.4
magkaroon ng Diabetes soft drinks
18:58.1
exercise mas tataba mas lalakihan tian
19:00.4
Hindi maganda ang problema pa sa soft
19:03.9
phosphorus ung mga dark color dark h ko
19:07.0
syempre hindi ko babanggitin yung brand
19:09.1
basta dark may phosphorus pag sobra dami
19:12.5
pag konti-konti naman h masama pero eh
19:15.8
Kung gusto niyo tubig tubig na lang ' ba
19:17.9
o hindi ko naman sinasabi let's say
19:20.2
nag-basketball ka nag soft drinks ka isa
19:22.2
pwede naman paminsan-minsan pero kung
19:24.7
isang araw-araw isang litrong softdrinks
19:27.0
' bang usapan na yun magiging day
19:28.7
diabetic talaga kahit diet soft drinks
19:32.1
ulitin ko may bagong pag-aaral tayo
19:34.2
kahit diet soft drinks hindi rin maganda
19:37.0
In The End nakakasira din number six
19:42.0
pinakamagandang test hindi lang yung
19:44.2
fasting blood sugar ito hindi alam ang
19:46.8
pinakamagandang test sa Diabetes ay yung
19:51.2
a1c okay tanong niyo to sa doctor niyo
19:53.9
punta kayo sa laboratory doc papa-check
19:56.3
ko ba fasting blood sugar kung gusto
19:58.0
niyo mas sigurado hemoglobin a1c ang
20:02.4
ipa-check niyo kasi ang lalabas diyan
20:05.3
blood sugar niyo for 3 months kasi nasa
20:08.6
red blood cell Iyun e ang buhay ng red
20:10.4
blood cell natin 3 months so chine-check
20:12.5
niya yyung sugar na na nakadikit sa
20:15.4
hemoglobin ng red blood cell So walang
20:18.9
daya iyon kasi yyung fasting blood sugar
20:21.1
maraming nagdadaya ah magpa-test ako
20:24.1
bukas Hindi ako kakain ngayon dinaya mo
20:27.0
sarili mo di ba kasi magpapa-check ka eh
20:30.3
magiging normal iyon pero itong
20:31.9
hemoglobin a1c Huli yung kinain mo last
20:35.5
3 months mahuhuli lalabas sa resulta and
20:39.7
seven sa Diabetes hindi unang tataas ang
20:44.1
fasting blood sugar ' ba madalas
20:46.8
chine-check natin fasting blood sugar
20:49.0
ang unang tataas ay ang post meal blood
20:53.8
sugar yung 2 hour 2 hours after eating
20:59.3
2 hours after eating ah ag hindi ka pa
21:03.4
kumakain normal ang blood sugar mo pero
21:05.6
pag Kumain ka na ng kanin tumataas na
21:08.7
yung blood sugar lampas 140 ibig sabihin
21:12.2
hirap na yung katawan mo pag n lo-load
21:15.1
ka ng sugar Yun ang una nakikita nilang
21:18.3
komplikasyon at yung iba nga eh So In
21:21.3
short ah Dahil puro fast food puro
21:24.6
masasarap puro matatamis siguro ingat na
21:27.4
lang tayo lahat dito sa Diabetes kasi
21:29.8
nga maraming komplikasyon Diabetes
21:32.6
masisira kidney pag nasira kidney
21:43.9
magda-diet nagbebenta ng matamis sa
21:46.7
supermarket hindi mo na pwede pagbawal
21:48.8
lahat eh ' ba So nasa sa inyo na sana
21:51.6
makinig tayo tiis-tiis tubig ang
21:55.1
pinakamaganda bawas kain ha Alam ko
21:58.6
makapigil tayo ng kain control a little
22:01.2
more exercise para ma-control ang
22:03.8
Diabetes Salamat po God bless
