19 Side Effects ng Chemo-therapy at mga Dapat Gawin. - By Doc Liza Ramoso-Ong
00:29.0
yung mga fast growing cells na tinatawag
00:33.2
so apektado ang mga normal na cellula ng
00:36.5
ating katawan Hwag matakot inuulit ko
00:40.9
huwag kayong matatakot sa
00:43.4
chemotherapy kailangan natin yung
00:45.9
chemotherapy ano nga ba ang
01:00.2
d sa bibig natin hanggang sa pu natin
01:02.6
ito yung digestive system natin number
01:07.7
mga blood cells natin white blood cell
01:11.4
red blood cell platelets yung mga
01:14.2
ginagawa sa bone marrow o doon sa loob
01:16.6
ng ating buto yung mga cancer cells kasi
01:20.1
mamamatay siya kapag na chemotherapy
01:24.0
siya So kaya lang ang
01:27.5
problema maaapektuhan din yung nor
01:29.9
normal cells pero Hwag ho kayong
01:31.8
matatakot kasi m- naman o magre ang
01:36.5
inyong normal cells ang pagki
01:40.5
chemotherapy may side effect so ito pong
01:43.6
mga sasabihin kong side effects para sa
01:46.1
mga adult at ganun din para sa mga pedya
01:50.4
o yung mga bata kasi hindi ba
01:52.4
nagkakaroon din ng cancer ang ating mga
01:55.4
bata so ito pong mga payo ko para d sa
02:00.4
patients para dun sa nanay nung mga
02:04.1
pedia cases o yung mga bata na
02:07.6
nagkaka-anak yung kanilang mga
02:09.9
caregivers Hindi ba may mag-aalaga doon
02:12.7
sa ating mga cancer patients halimbawa
02:15.3
yyung anak yung asawa yung kamag-anak
02:18.3
Okay number one na nararanasan ng isang
02:22.9
nagki na May cancer number one fati
02:26.8
sobrang pagod so drain na drain kung
02:29.9
kumbaga sa baterya ng inyong cellphone
02:31.8
na drained para kayong tuyot na tuyot
02:34.7
ano ang gagawin ninyo Matulog lang ho
02:40.5
magpahinga konting lakad lang muna yung
02:43.3
gagawin niyo kung pwede nga huwag munang
02:45.2
gagawa sa bahay Pwede naman kilos-kilos
02:48.0
konti sa bahay tantsahin niyo yung
02:51.0
energy levels niyo kayo lang ang
02:53.4
makakaalam nian So kung hanggang saan
02:56.0
ang kaya niyo pwede naman malalaman niyo
02:59.0
rin so lalaman ng sariling pasyente Yung
03:01.7
kanyang energy level So doon ibabase
03:04.6
Anong mga paggalaw ang pwedeng gawin or
03:07.9
pagtatrabaho sa bahay or doon sa kanila
03:12.4
ah ang pwedeng gawin ng isang cancer
03:15.0
patient Actually yung iba
03:16.2
nakakapagtrabaho pa rin sa office kahit
03:20.1
k-kung buhok malalaglag o mahuhulog ang
03:23.9
ating buhok 3 weeks after the start of
03:26.5
the chemo pero Hwag ho kayong mag-alala
03:29.8
tubo din yan 3 months after ihinto yung
03:33.0
chemotherapy ninyo at pagtubo medyo
03:36.8
nag-iba nga lang yung kind nung buhok
03:39.6
niyo ah pwedeng mas kumapal yung iba
03:42.4
medyo mas kumukulot Pero basta wala ng
03:46.0
chemotherapy tutubo din ang ating buhok
03:49.3
at saka ang tip pa natin bago kayo mag
03:52.0
chemotherapy pwede na ho kayong maghanap
03:56.0
sumbrero ng mga scarp ng turban
03:59.0
kailangan niyo rin kasi yon kasi magina
04:01.9
win o mabilis maginaw ung anit o kaya
04:04.1
ma-burn so laban sa ginaw at sunburn
04:08.3
Kaya kailangan niyong takpan yung inyong
04:12.0
anit Okay number three Ah pwede rin kayo
04:16.1
mags block ha number three pagdating sa
04:18.8
balat makikita niyo very dry ang inyong
04:21.3
balat parang nangangaliskis so magtataka
04:24.6
kayo Bakit gann ung iba nga nagkaka kema
04:27.0
pa ang gamutan po don maglagay ng
04:30.7
maglagay ng lotion So yung lotion na
04:35.0
ginagamit niyo Pwede po yung mga mild
04:38.1
lotion yung mga Walang amoy katulad ng
04:40.4
mga Johnson's Baby lotion or kung ano
04:43.2
man yung lotion na pangata pwede po yon
04:46.9
gamitin niyo doun sa inyong balat tapos
04:50.5
pwede kayong magmas mag guwantes yung
04:53.3
gloves o mag-jacket pag giniginaw kayo
04:56.2
palagi at mapapansin niyo ung mga
04:58.0
kukunin niyo medyo mangingiti yan dun sa
05:00.9
nail beds ah Hwag ho kayong matakot pag
05:05.1
Nagkape mawawala po yung pangingitim
05:07.8
hindi naman ho yun ah permanent number
05:10.6
four marami nagsusuka o
05:14.8
so kakain kayo yung small frequent
05:18.6
feedings konti-konti
05:20.2
pero dalasan niyo na lang para maiwasan
05:23.8
yung yung Grabeng pagsusuka number five
05:28.0
walang ganang kuma
05:30.5
Parang ayaw mong kumain kasi lahat
05:32.4
lasang bakal lalo na kung yung gamot na
05:36.0
ginamit sa inyo ay platin yung nag-end
05:38.2
doon sa mga platin ito iyung mga
05:40.1
Platinum based chemotherapy ending in
05:43.3
platin mga cis platin tsaka lahat
05:45.9
matabang ang tabang tabang or very
05:48.3
sensitive kayo sa maalat o matamis sa
05:51.1
iba hindi naman siya maalat o matamis
05:53.0
pero sa inyo Sobrang alat sobrang tamis
05:55.5
so pag ganon yung magpeprepare ng inyong
05:58.6
pagkain medyo mas tabangan kung very
06:02.2
sensitive pero kung wala namang panglasa
06:05.2
eh mas dagdagan ninyo ng mga herbs o ng
06:07.9
mga pampalasa bawang sibuyas kamatis
06:10.8
Hwag Hong masyadong salt mas maganda
06:13.3
yung mga natural na
06:16.3
pampalasa tapos ah pag walang ganang
06:19.3
kumain Syempre small frequent feedings
06:22.6
din ah yung pakurot kot kayo ng pagkain
06:26.4
pakonti-konti parang makarami tsaka mas
06:29.2
Kaka kainin ninyo pag
06:37.1
nagke-kwento so ito yung manggagaling sa
06:40.6
mga Munggo maraming protina yon ah tokwa
06:45.2
Isda Maganda po ang isda kapag
06:48.0
nag-chat Pero pwede rin po ang manok ang
06:51.3
beef at saka Ang pork so kailangan niyo
06:53.7
lahat ng protein na pwede niyong kainin
06:56.4
Actually pwede din yung mga nakalata na
06:58.7
iniinom kasi malakas sa protein yon yung
07:02.4
makikita niyo po yun halimbawa yung mga
07:04.4
birch tree advance yung mga ensure yung
07:06.3
mga ganong inumin makakatulong na
07:08.9
Magpalakas sa inyo tapos yung mga
07:11.9
malalambot na pagkain para mas madaling
07:14.1
lunukin yung mga sopas scrambled eggs
07:17.6
High protein din po kasi yang mga iyan
07:20.2
kailangan niyo ng mga high protein High
07:22.2
energy na pagkain para bigyan kayo ng
07:24.6
lakas kasi bumababa nga yung inyong
07:27.1
energy level number six lagi kayong may
07:30.2
sugat sa bibig o may singaw ung mga
07:32.2
puti-puti pag nakakita na kayo ng
07:34.0
maraming puti-puti Hingi na ho kayo ng
07:35.9
gamot sa inyong doktor kasi baka fungal
07:38.6
infection yon So parang laging may
07:41.2
singaw ang mga gamot po diyan yung mga
07:43.4
tinatawag na nystatin na pwede niyong
07:45.6
imum og O i-go tsaka yung mga
07:48.6
number seven chemo brain yung parang
07:52.3
bakit ba ako naging makakalimutin or
07:54.5
Parang minsan parang h mo maintindihan
07:56.4
nawawala ung shortterm memory mo at saka
07:58.5
yung judgment mo Huwag po kayong matakot
08:01.0
pansamantala lang yon after ilang days
08:03.9
babalik na ulit yon So yung mga
08:05.9
kamag-anak o relatives nung mga pasyente
08:09.3
kung may kailangan siyang
08:11.1
ah pag-isipan na tulungan niyo siya na
08:14.8
i-judge or kaya i-decipher
08:30.1
So yung Sintomas nito pagkahapo medyo
08:33.4
parang dizzy o parang Lio parang pagod
08:35.9
may palpitasyon Kasi nga kulang yung red
08:38.4
blood cell hindi makadala ng oxygen doun
08:41.7
sa inyong buong katawan so dito
08:44.4
makakatulong yung mga inhale exhale pag
08:46.9
naalala niyo mag inhale exhale kayo
08:51.1
covid number nine pagdurugo So makikita
08:54.8
niyo bakit mas marami akong pasa kasi
08:57.3
apektado din ang platelets ang tinatawag
09:00.1
dito thrombocytopenia o bumababa ung
09:03.2
ating platelets Ang solusyon dito
09:05.9
ah Kailangan lagi tayong magpapa-blotter
09:09.1
kasi meron pong mga gamot na pwedeng
09:11.9
ibigay para tumaas yung ating platelets
09:14.5
ganun din yung ating RBC tsaka yyung
09:16.4
hemoglobin tapos yung mga toothbrush
09:18.5
natin malalambot lang iwas muna sa
09:21.0
dental floss baka Magdugo ang inyong
09:23.1
gilagid magsuot ng mga rubber shoes o
09:25.8
gwantes para maiwasang magsugat ung
09:28.4
inyong paa t saka kung inyong kamay so
09:31.4
obserbahan baka magkaroon ng
09:33.0
pagbibingi-bingihan
09:59.5
gulay prutas meron din pong tinatawag na
10:02.2
mga lactulose isang kutsara two times to
10:05.4
three times a day pag naman sa iba naman
10:07.7
nagtatae naman sila Pag
10:23.1
mga nawawalang mga sodium chloride
10:27.2
potassium kasi yung iba nga nag tatae
10:30.2
number 11 pakiramdam mo pag
10:38.2
parang may Fever may konting ubo mainit
10:42.1
ang pakiramdam masakit yung mga buto at
10:44.4
kasu-kasuan so effect ho yun so
10:47.0
pansamantala lang yon pag nag-win off na
10:50.5
or tumatagal na from your chemotherapy
10:53.3
days Mawawala din dapat number 12
10:57.2
Syempre mababa ang immunity mo kapag
11:10.4
nagke-kwento sobrang saba ng pakiramdam
11:13.0
mo hindi ka makabangon sa kama mataas na
11:16.3
lagnat so dito importante yung pagkuha
11:19.7
ng vital signs ng isang
11:28.2
nagkikimkim kasi pag meron ng impeksyon
11:31.2
mababa immunity mabilis yung tibok ng
11:34.3
puso nila bumababa yung kanilang blood
11:37.0
pressure laging may mataas na lagnat so
11:40.3
kailangan mahuli nung caregiver o yung
11:43.4
nag-aalaga ina doun sa kanyang anak or
11:45.9
doun sa kanilang sa kanyang asawa o yung
11:48.4
anak sa kanyang magulang para mabilis
11:50.6
niyong madala sa ospital sa doctor or sa
11:54.9
emergency room kasi nga ah kailangan na
11:58.3
agad nito na ng antibiotics ah
12:22.8
apy baka naman sobrang pula na O may
12:25.9
nana na Aba eh baka nai-in na yon so ah
12:30.7
titignan ninyo Tignan niyo
12:33.0
palagi kapag ang pasyente hindi na rin
12:35.6
umiihi ah hirap huminga o habol ang
12:39.4
hininga tapos yung balat niya parang
12:41.6
mapula maputi ang tawag doon mottled eh
12:43.9
Ah hindi hindi equal tapos BP na mababa
12:48.8
Tapos sinabi niya pakiramdam niya
12:51.1
mamamatay na siya or iba-iba na yung
12:52.8
sinasabi niya nagdedeliryo na dalhin
12:55.5
agad sa doktor number 13
12:59.2
dinig apektado din Parang humihina yung
13:01.5
pandinig ng mga pasyente o kaya naman
13:04.1
may umuugong tinit toos so pansamantala
13:08.0
din lang iyon habang
13:24.1
nagke-kwento iche-check lang para
13:26.4
mapangalagaan kasi may mga gamot naman
13:28.8
na na pwedeng magprotekta dun sa heart
13:31.4
sa lung sa liver nung pasyente na
13:35.3
nagkakaroon ng chemotherapy pati kidneys
13:38.8
papangalan yan ng doktor niyo number 15
13:42.2
nagkakaroon ng peripheral neuropathy o i
13:44.8
sabihan may problem sa nerves ng
13:46.4
pasyente parang tusok-tusok doon sa
13:48.3
kamay at paa huwag ho kayong mag-alala
13:50.9
babalik din after ilang months na
13:53.4
paghinto ng chemotherapy ung parang mga
13:55.5
pamamanhid babalik din ho yan sa inyong
13:57.9
kamay at paa number 16 ung iba laging
14:02.0
may pain o may kirot ah humingi ho kayo
14:05.3
sa doktor niyo ng mga pain relievers Ah
14:09.0
kasama ho yan Pero pwede Hong mabawasan
14:12.7
hindi dapat kayong nakakaramdam ng pain
14:15.8
mabibigyan ho kayo ng pain management ng
14:18.7
inyong doktor okay ang Yun nga lang yung
14:23.5
mga pain relievers medyo nagko-cause din
14:26.4
constipation so kailangan kain kayo ng
14:28.7
mas maraming prutas tsaka gulay
14:31.0
nakakatulong din yung music at saka
14:34.5
meditation Number 17 maging matapang Be
14:38.7
strong kailangan Brave kayo malakas yung
14:41.3
loob niyo laban lang Journey to biyahe
14:44.2
niyo Toto paglalakbay niyo ' isipin niyo
14:47.5
kaya niyo I can I will dasal dasal dasal
14:51.8
tsaka dapat meron kayong goal para
14:54.9
malagpasan niyo ung gamutan Halimbawa
14:58.1
gusto niyo ah sa darating na March
15:00.2
ga-graduate na ung anak ko kailangan
15:02.2
makita ko yun para ma maibsan ung sakit
15:06.1
at saka umabot tayo doon ng hindi hirap
15:09.7
na hirap so kailangan yan yung Bakit
15:14.9
mabuhay number 18 doun naman sa mga
15:18.3
pamilya or caregivers nitong mga May
15:29.1
naging mas masungit siya laging galit
15:32.0
Syempre masama ung nararamdaman niya so
15:35.0
medyo mas habaan niyo ung pcy ninyo mas
15:37.7
mapagpasensya kayo Tsaka kayo yung
15:40.3
maghahanap ng pera Alam ko mas mapapagod
15:43.3
kayo so humingi kayo ng tulong Tapos
15:47.2
ipasa Diyos niyo ah kung ano yung will
15:50.7
ni God Sabihin niyo lang magpasalamat pa
15:54.4
kayo yung mga pamilya at saka caregivers
15:57.6
Hwag ho kayong mah hiya humingi ng pera
16:00.3
at saka ng tulong dun sa mga kakilala
16:03.6
ninyo Huwag na Hong utang kung pwedeng
16:05.9
hingi Hingi na lang para makabawas doon
16:08.1
sa problema niyo and number 19 yung mga
16:12.7
nag-chat lalo na yung mga Platinum
16:15.7
chemotherapy iung nag-end nga doon sa
16:17.8
platin ah hingin niyo sa doctor niyo
16:20.9
weekly blood test kasi bumababa din yung
16:23.9
mga magnesium nila potassium calcium
16:26.6
phosphate sodium so mag na che-check yun
16:30.0
palagi para pagbaba mabibigyan na kayo
16:32.2
agad ng gamot ng inyong doktor so ito
16:35.6
yung mga nararamdaman nila sa mga
16:37.6
patients huwag ho kayong matatakot
16:41.2
Ituloy niyo yung gamutan ninyo kasi
16:44.5
syempre gagaling din na isipin niyo na
16:47.4
gagaling din kayo basta lakasan niyo
16:50.1
lang yung loob niyo alam ko masakit
16:52.0
konting tiis Hwag ho kayong magtatago
16:55.0
magpagamot kayo sa doktor niyo at pag
16:57.2
sinabing balik for your check up Hwag ho
17:00.2
kayong tatamarin o ipagpapaliban kahit
17:02.6
wala ho kayong pera Bumalik kayo sa
17:04.4
doctor niyo kasi yung time na gusto
17:07.9
natin sunod-sunod yung chemotherapy e
17:10.2
Para yung pagpatay doon sa mga cancer
17:13.5
cells tuloy-tuloy kasi pag tinigil natin
17:16.4
ng matagal ang problema diyan
17:19.0
ah tutubo ulit yung cancer cell So gusto
17:22.4
natin talagang kumbaga nga eh yung
17:24.7
kaaway natin patay na patay na siya para
17:28.0
hindi na yung ating cancer so sana sa
17:31.5
ating mga may sakit may nag chemotherapy
17:36.1
May cancer isipin natin may hope may
17:39.0
pagasa kayano Salamat po
