00:46.0
Ang cause neto ay mga combination ng mga iba't ibang bagay tulad ng ating genetics, environment, at lifestyle.
00:52.0
Ibig sabihin neto ay maiiwasan ito.
00:55.0
At ang nagko-cause netong mga sakit neto ay ang ating mga poor diet o kaya poor lifestyle choices.
01:01.0
At tulad ng nabanggit ko, yung diabetes, hypertension, at obesity ay ang mga type of NCDs or non-communicable diseases.
01:09.0
Ngayon, pag-usapan natin muna ang diabetes.
01:11.0
Okay, may type 1 at type 2 diabetes. Karamingin sa atin hindi natin ito alam.
01:14.0
Ang type 1 diabetes is an autoimmune disorder where the pancreas or yung katawan natin hindi na nakakapagproduce ng tamang levels of insulin.
01:23.0
Kaya kailangan na mag-inject ang isang tao na may type 1 diabetes para lang mamanage yung kanyang blood sugar levels.
01:29.0
Ngayon, meron naman type 2 diabetes.
01:31.0
Ito naman, yung katawan natin nagpaproduce ng insulin pero hindi na effective yung pagproduce niya.
01:36.0
Resulta ito ng ating poor diet at poor lifestyle.
01:39.0
At alam mo ba na ayon sa International Diabetes Federation,
01:43.0
4 million Filipinos have type 2 diabetes.
01:46.0
At 90% ng lahat ng diabetes ay type 2 diabetes.
01:50.0
Ang ibig sabihin niyan ay preventable itong type 2 diabetes.
01:54.0
Kaya natin itong iwasan. Ayusin lang natin ang ating diet at ang ating lifestyle.
01:59.0
So ano ba yung objective ng health bill na ito?
02:01.0
Ang objective na ito is to discourage Filipinos from buying junk food by making them less accessible to the masses.
02:07.0
Ngayon, dahil mas mahal na siya, karamihan sa ating mga mamamayan pipiliin na lang yung mga mas healthy na pagkain kumpara dito sa mga junk food na ito.
02:15.0
Ngayon, ano ba yung goal ng health bill na ito?
02:18.0
Ang goal ng health bill ay mabawasan yung ating consumption ng junk food at mga sweetened drinks by about 21%.
02:24.0
Kasi pag nabawasan yung pagkakain natin itong mga masasamang pagkain na ito,
02:28.0
ang inaasahan ng ating gobyerno ay mabawasan na ang population natin na may diabetes, may obesity at hypertension.
02:35.0
At dahil dito, mas magaganda yung kalusugan nating lahat
02:38.0
at mababawasan yung ating gastos sa pag-oospital at pagbabayad ng mga gamot
02:43.0
para lang panlaban dito sa mga sakit na ito.
02:46.0
Kaya ano ba yung pinopropose ng health bill para mabawasan yung access to this junk food?
02:51.0
Ang proposal ng gobyerno is to tax the junk food by 10 pesos per 100 grams.
02:58.0
Tapos, yung mga sweetened drinks naman, tataasan yung tax nila to 12 pesos per liter.
03:05.0
So, anong ibig sabihin na ito para sa ating lahat?
03:07.0
Okay, I'll give you an example.
03:09.0
For example, yung isang maliit na bag ng chippy,
03:14.0
Ibig sabihin nun, tataas yung presyo niyo by 2 pesos and 70 cents.
03:17.0
For example naman, yung bag ng barbecue chips na Lay's,
03:20.0
mga 150 pesos siya.
03:22.0
E yung isang bag na yun is about 170 grams.
03:25.0
So, ibig sabihin nun, tataas yung presyo by 17 pesos.
03:28.0
So, magiging 167 pesos na yung isang bag ng Lay's na barbecue chips.
03:33.0
Para sa mga soft drinks o kaya mga iba't ibang mga matatamis na inumin,
03:37.0
so isang litro ng soft drinks ay tataas by 12 pesos.
03:40.0
Alam mo ba, in 2022, yung soda tax was able to generate
03:44.0
an additional 105 million pesos araw-araw.
03:48.0
Nagtototal yan ng 38 billion pesos in revenue annually.
03:52.0
Ngayon, itong bagong health bill at yung bagong tax na pinapropose nila
03:56.0
should generate another 76 billion on the first year alone.
04:00.0
Ngayon ang mas importanteng tanong,
04:02.0
ano ba yung gagawin nila sa pera na makukuha nila?
04:05.0
Well, ang balak ng gobyerno ay gagamitin daw nila yung fund na ito
04:09.0
in socio-economic programs such as the DSWD's food stamp program
04:13.0
para malaban yung food insecurity at pakainin yung mga 1 million poor households.
04:18.0
Sounds good, diba? Pate ko, approve ako dyan.
04:21.0
Pero ano ba yung mga iba't ibang mga iniisip ko pa about this health bill na ito?
04:25.0
Unang-una, this is a great start and I applaud our government for doing this
04:29.0
kasi sobrang importante talaga na maayos yung kalusugan ng ating mga mamamayan.
04:33.0
Pero this strategy is not complete. Maraming pagkukulang ito.
04:38.0
At para maging effective yung laban sa mga non-communicable diseases,
04:42.0
kailangan meron siyang multi-pronged approach.
04:45.0
At ano ba yung tamang approach laban sa problema ng kalusugan?
04:48.0
Okay, the first one the government's already doing is to limit accessibility.
04:53.0
Limiting accessibility by increasing the taxes.
04:56.0
Ang tanong, saan gagamitin yung additional revenue na makukuha nila?
05:00.0
At dapat hindi lang ilalagay sa mga socio-economic programs tulad ng DSWD
05:05.0
yung budget ng health bill.
05:08.0
Dapat ilagay nila yan sa dalawang bagay na ito.
05:11.0
Kailangan gumawa ng comprehensive health education campaign.
05:15.0
Alam mo, importante talaga na ma-educate yung mga Pinoy
05:18.0
on the dangers of poor diet and lifestyle.
05:21.0
Kailangan ng multi-sectoral approach dito.
05:23.0
Kailangan i-include ang Department of Education.
05:26.0
Lahat ng mga LGUs at ang private sector laban dito.
05:30.0
Kasi education has to be on all fronts.
05:33.0
Sa skwelahan, sa media, sa social media, at sa ating mga bahay,
05:37.0
at sa ating mga trabaho, at sa mga ibat-ibang mga organisasyon na nasa Pilipinas.
05:42.0
Kailangan proactive tayo sa pag-i-educate ng ating mga mamamayan
05:46.0
to be healthier, to eat healthier.
05:48.0
Kasi hindi sapat yung tasa mo lang yung presyo ng isang masamang pagkain
05:52.0
para hindi kumain yung mga tao.
05:53.0
Kasi gagawa din sila ng paraan kung gusto talaga nakainin yun.
05:56.0
Pero pag binigyan mo sila ng tamang edukasyon,
05:58.0
ng tamang informasyon para malaman nila yung mga tamang gagawin at hindi gagawin,
06:03.0
pipiliin naman nila yung mas makakabuti sa kanila.
06:06.0
Ang isa pang kailangan gawin ng ating gobyerno
06:08.0
ay gumawa ng mga incentives for better health.
06:10.0
For example, encourage insurance companies to offer discounts sa premium nila
06:14.0
sa mga mas healthy na individuals.
06:16.0
O kaya mga kumpanya dapat mag-promote ng healthy lifestyle
06:19.0
and maybe magbigay ng mga free gym memberships
06:23.0
o isama yung gym membership sa mga medical plan.
06:26.0
O kaya kung may gym membership ka, may discount ka makukuha sa medical plan mo.
06:30.0
O isa pang idea, what if gumawa ng health tracker yung ating gobyerno
06:33.0
na parang siguro if you run 10 km a month or 20 km a month,
06:37.0
depending on how many km itatakbo mo,
06:39.0
ganun kalaki yung discount makukuha mo sa PhilHealth.
06:42.0
Or better, ganun kalaki yung discount makukuha mo sa mga medical bills mo
06:46.0
in case ma-hospital ka o kailangan mo ng gamot.
06:48.0
Ngayon, ano naman yung mga opposing views dito sa health bill na ito?
06:52.0
May mga ibang sektor na sinasabi nila na maapektado talaga dito.
06:55.0
Yung mga mahihirap lamang, dahil yung mga mayayaman,
06:57.0
kaya naman nila ma-afford yung mga pagkain na ito.
07:00.0
At yung mga mahihirap, umaasa sa mga pagkain na ito.
07:02.0
Pero that is precisely the point.
07:05.0
Na yung mahihirap nga ang dapat hindi kumakain na itong mga masasamang pagkain na ito,
07:09.0
itong mga junk food, itong mga matatamis na inumin,
07:12.0
dahil ito ang nakakasama sa kanilang kalusugan.
07:14.0
At pag nagkasakit sila, dagdag lang na ito sa kanilang gasos
07:17.0
at wala silang pambayad kung ma-hospital sila.
07:20.0
At hindi ko sinasabi na okay lang sa mga mayayaman na kumain na itong mga pagkain na ito
07:24.0
dahil kaya naman nila ma-afford yung pambayad ng mga gamot.
07:27.0
Actually, kung pwedeng lahat nga, iwasan na ito, iwasan na eh.
07:30.0
Pero personal choice pa rin yan.
07:32.0
Kaya tama yung ginagawa ng ating gobyerno.
07:33.0
Hindi mo pwedeng i-impose ito sa ating mga mamamayan.
07:37.0
Kailangan na ating mga mamamayan ang pipili.
07:39.0
Pero bibigyan mo sila ng mga tamang paraan para pumili.
07:41.0
Alam mo, kahit ako mahilig ako sa junk food, pero sangayon ako dito sa health bill na ito.
07:45.0
At tingin ko pa rin sa akin, mas lalo pa magiging healthy yung aking lifestyle
07:49.0
dahil sa health bill na ito.
07:50.0
Pero alam mo, isang bagay na inaasahan ko talaga.
07:52.0
Na sana talaga hindi magamit itong revenue na ito para sa korupsyon.
07:56.0
At ang takot ko lang ay pag napunta sa maling kamay,
07:59.0
itong pera sa health bill na ito
08:01.0
ay hindi yung kalusugan ng ating mga mamamayan ang gaganda,
08:05.0
kundi't ang kalusugan ng mga bulsa ng ating mga korup na politiko.
08:11.0
Kayo, anong tingin niyo?
08:12.0
Sangayon ba kayo dito sa health bill na ito?
08:14.0
At ano pang mga ibang paraan para makatulong sa gobyerno natin
08:18.0
para ma-improve ang kalusugan ng ating mga mamamayan?
08:21.0
Gusto ko marinig lahat ng mga opinion niyo,
08:23.0
pakilagay lang po yan lahat sa comment section.
08:25.0
At pag nagustuhan niyo itong video na ito,
08:27.0
please subscribe to my YouTube channel
08:29.0
at iklik mo na rin yung notification bell
08:30.0
para ma-notify ka of all my videos like this one.
08:33.0
Salamat sa inyong lahat.
08:35.0
at magkita tayo muli sa aking susunod na video.
