PART 1: MGA TIRADOR NG TIRA-TIRA, PINAHIYA! PINASKIL ANG MUKHA!
01:07.3
Gusto ko rin kumain dyan sa restaurant, mag-oorder ako.
01:10.3
Napakaramit, itapon ko sa mukha ng may-ari, ipalamon ko sa kanya lahat, bastos kasi yung dating.
01:17.3
Bali, yung trato po nila sa amin, ma'am, nung nagsimula kami sa resort is okay naman po siya, ma'am.
01:22.8
Bali po, noong April 1 po, ma'am, is nagpatawag kasi sila ng general meeting po, with honor na po yun.
01:30.0
Ma'am, sa loob ng conference hall.
01:32.2
And then, sinabi po kasi ng owner doon na may bit-bit kasi siyang mga papel.
01:36.8
And then, sinabi niya po sa amin na kung hindi po kami magsasalita, is ipapaskil daw po nila yung mga mukha po namin sa halap po ng hallway ng Blupa Mountain Resort po.
01:47.8
Bali, lahat po kami ng mga staff doon, ma'am, pinatawag po kami doon.
01:51.9
Kaya po, yung ginawa po namin is sinabi po namin yung totoo.
01:56.7
Bali, sinabi po namin na kumain po kami ng pagkain.
02:00.0
Ma'am, pero sobrang na po kasi yun sa event namin.
02:03.7
And then, inalaw din po kasi ng owner namin.
02:08.4
Di plus kami na tinanggal sa resort, ma'am.
02:10.9
And then, yung iba, ma'am, is pinabalik nila.
02:13.1
Balik kami, ma'am, hindi na kami bumalik, ma'am, kasi pag bumalik daw po kami sa resort is one month po kami walang sahoy po, ma'am.
02:20.2
Usap po kasi namin yung general manager po namin, ma'am.
02:23.4
Sinabihan po kasi kami kasi yung gusto lang po kasi namin, ma'am, is yung separation fee namin, ma'am,
02:28.5
or yung mga ibang mga claims namin is makuha namin.
02:31.8
And then, sinabihan po kasi kami na hindi daw silang magbabayad, ma'am, kasi wala daw po kami pinag-aralan, ma'am.
02:38.4
Good morning sa inyo.
02:39.5
Good morning po, Sir Ben.
02:41.7
Kayo yung mga empleyadong tinanggal sa resort at pinaskil ang mga mukha ninyo para ipaalam sa publiko na hindi na kayo empleyado ng resort, tama?
02:54.0
Anong nakikita ninyo rito pagpapaskil na mukha?
02:56.6
Kayo ba'y siniba?
02:57.7
Dahil merong kayong ginawa, nagnakaw ba kayo?
03:01.2
Or nahuli ba kayo na nag-mimisrepresent, pumupunta sa mga tanggapan, nagsusulisit, nakakuha ng pera gamit yung pangalan ng resort?
03:10.8
Bali po, Sir Ben, pinaamin po kasi kami kung ano po yung ginawa namin.
03:15.7
Yung inihingi po namin na pagkain po sa chef po namin sa resort is sobra lang po talaga sa event.
03:21.5
And then, pagkatapos po ng araw na nun, Sir Ben, tinanggal na po kami, Sir Ben, na hindi man lang po.
03:27.7
Dumaan po sa legal na proseso po.
03:30.1
Ang ginawa ng resort management, pinaamin kayo sa pagkain ninyo mga natira doon sa catering.
03:38.9
Anong kasalanan ninyo kung kinain ninyo yung mga tira?
03:43.5
Nakakain na yung mga guest, binayaran nila yan, pero may mga natira, tama?
03:48.0
Anong masama ang nakita ng may-ari ng resort na kinain ninyo yung mga tira-tira na lang ng mga sa catering?
03:55.2
Na naging sanhe na parang pinaamin.
03:57.7
Kayo? Bakit kayo pinaamin?
03:59.5
Yung bali ninakawan daw po namin yung kumpanya, Sir.
04:02.5
So, ang pakiwari nila, ang suspecha nila, nagnakaw kayo ng mga pagkain tira-tira.
04:08.0
Pero itong pagkain na ito, tira-tira, ito ba'y may pahintulot ng chef sa inyo?
04:12.8
Sige, mga tira na lang yan. Okay. Pwede nyo kainin yan.
04:17.5
Yung mismong chef na sabi, okay, bayad na yan. Tira-tira na lang yan.
04:20.9
Yes po. Pati yung mga manager po namin, Sir Ben, is minsan po kasama din po namin silang kumakain.
04:28.1
Kasi hinahanap ko kung tama ba ang ginawa ng resort management dahil kinain yung mga tira-tira, bayad na,
04:35.9
kumbaga kaysa naman itapon, kaysa naman mapanis, kinain nyo, hiningin nyo doon sa kanino, sa chef?
04:43.4
Anong gusto ng may-ari? Siyang kakain ng tira-tira?
04:46.1
Parang ganun ang tingin ko. Parang nagagalit siya kasi gusto niya sabihin, ako may-ari.
04:51.1
Ako munang unang kakain ng mga matitira-tira at kung ano yung matitira sa inyo.
04:56.0
So gusto niya sabihin, kasi tira-tira.
04:57.7
Bayad na yun eh. Parang ganun.
04:59.7
So pinaaaming kayo na parang kinain nyo yan dahil hindi nyo ako tinawag, aminin nyo, nagnakaw kayo sa akin. Parang ganun?
05:09.7
Five million na daw po yung balinalugi daw po nila, Sir Denza, nagnakaw daw po kami.
05:15.4
Iba yung nagnakaw, nagkawat, iba naman yung gikaon ninyo, mga tira-tira, kinain yung tira-tira.
05:23.7
Anong gagawin niya ngayon pag hindi nyo kinain? Gusto niya mabulok yung pagkain.
05:27.0
So pinaaaming kayo, ano sinabi? Umaming kayo na kumakain kayo, tirador kayo ng mga tira-tirang pagkain ng mga guests. Parang ganun?
05:34.5
Yes po. Kung hindi po kasi kami aamin, Sir, ipaskil daw nila yung mga mukha namin sa huling.
05:39.1
So hindi kayo umamin na kayo ay nagnakaw, kinain nyo lang tira-tira at baypahintulot sa chef?
05:45.7
So nung hindi kayo umamin, pinaskil agad ang mukha nyo?
05:49.0
Ipapaskil daw po, Sir.
05:50.9
Ay napaskil niya na eh, di ba? Ay tarantado itong mayari nato. Sino ba mayari dito? Gusto mong bisitahin ko yan?
05:57.0
Mudmudgu yung mukha niya sa mga tira-tirang pagkain. Ako mag-oorder, ako magkikatering ako.
06:01.0
Malupit to, hindi mga katao. Nakausap ng BITANG ang isa sa mga staff ng Blue Palm Resort.
06:06.2
Ayon, sa kanila hindi sila magbibigay ng pahayag sa programa ng BITANG dahil inilapit na ng empleyado ang issue sa NLRC.
06:13.2
Hindi yung issue ng NLRC kasing NLRC labor yan eh. Dito ang pag-iimbestiga, makatao ba? Nag-aakusa ka ng pagnanakaw?
06:21.6
Pagdating sa NLRC, ayan ay nauukul doon sa karapatan ng empleyado kung binayaran mo ba?
06:27.0
Kung tama ba? Ang ating pag-iimbestiga rito kung nakikinig mayari, makinig ka eh, dik-dik mo sa kukote mo itong sasabihin ko.
06:33.8
Hindi ako interesado sa labor and kung totoong may pang-aabuso, may panlalait,
06:39.8
ang trato na para ang mga tao ay para mga alipin, walang masama kung kakainin yung tira-tira ng guest na tapos na nabayaran na may pahintulot ang host.
06:49.8
Iba yung nagnanakaw ka na hindi alam na mayari, iba yung naiwang tira-tira at kinain nila. So hindi pagnanakaw yun.
06:55.9
Dagdag naman ng staff na mga dating empleyado ay tinanggal dahil sa nakasanay nilang gawin ng paghingi ng pagkain sa mga tira-tira ng pagkain sa mga event na hindi na pinapayagan ng resort.
07:07.8
So ang gusto ng resort, di bali mabulok yung pagkain mapanis, huwag nyo nang hingiin.
07:12.4
Parang gano'n na po, sir. Parang gano'n na po.
07:14.7
May mga nangyari na ba na may natirang pagkain na tinapo na lang dahil hindi na po kinagaba?
07:19.5
Mas gusto ba makita na mayari yung mga pagkain mapanis na lang, itapo na lang kaysa kainin nyo?
07:23.9
Ang lahat ng mga negosyo, kinakailangan may business permit and licensing office.
07:29.8
Ano mang permit na binibigay na business permit ng munisipyo or sabihin natin city hall,
07:37.2
ay may katumbas na responsibilidad at pananagutan.
07:40.6
Nakinakailangan magandang standing mo, hindi ka malupit sa tao, kaya ka binigyan ng pribilehyo.
07:46.3
Kapag ang negosyo ay tinayo mo, pagkatapos bastos ka sa mga tao mo, malupit ka sa mga tao mo,
07:51.8
wala kang karapatan na dapat mabigyan ng sinasabing pribilehyo or business permit kasi bastos ka eh.
07:58.1
Yan ang gusto kong sabihin. May karapatan ba yung mga bastos na mga negosyante, malupit sa mga tao,
08:02.3
bigyan ng business permit? Yan ang gusto natin tanongin dito sa BPLO,
08:07.0
Designate Libungan, North Cotabato, si Virginita, Aduarte, magandang umaga po, Ma'am Aduarte.
08:13.9
Ano ang comment nyo, Ma'am, sa ginawa dito sa mga pobring empleyado?
08:18.9
Sir, sa akin, sir, ha?
08:20.2
Wala naman din talaga mali doon sa mga empleyado na kumain sa mga leftover nila na binigay na po.
08:26.8
Sa palagay mo kaya, Ma'am, good standing yung ugali na may-ari sa ginawa nila sa mga empleyado nila?
08:32.9
Alright. So therefore, dapat ipatawag nyo paimbestigahan. At kung maaari, may kunting situations, hindi na ito labor problem.
08:40.7
Wala po kaming pakialam kung pumunta sa Department of Labor, yung pong makatao, di makataong pagtrato sa mga empleyado.
08:46.7
Hindi naman nagnakaw kung nagugutong. Walang masama kung tira-tira lang naman.
08:50.2
Yan, bayad na yan eh. Eh hindi po sila umamin, kaya pinaskil sila yung mga mukha nila, sinibak na sila.
08:55.7
Yun pong issue rito, Ma'am.
08:57.3
Kaya, Ma'am, do you think na pwede nyo pong patawagin yung employer na gusto po namin makita ang kanilang rason,
09:05.4
hindi po kami makikialam sa labor, dito lang po sa hindi makataong pagtrato sa mga empleyado na wala naman pagnanakaw,
09:11.6
kumain lang ng tira-tira ng pagkain, siguro nagugutong, Ma'am. Yun lang pong issue rito.
09:15.7
Do you agree with us, Ma'am?
09:20.2
Sa isang linya ng telepono si Atty. Batas Mauricio, ito yung aming legal counsels at pagdating sa programa,
09:26.8
lahat ng batas tingnan natin. Atty. Batas Mauricio, magandang umaga sa iyo.
09:30.3
What do you think, Atty. Batas Mauricio?
09:32.6
Pangunahin po dyan, tratong makatao dapat ang kanilang ginagawa. Pero dito po, hindi makatao.
09:38.0
Maniwanag naman, hindi na po ito sakop ng pag-aari ng kumpanya dahil bayad na ng ibang tao at nakikinabang lang naman yung mga manggagawa.
09:47.3
Pangalawa po, yung pagkakatanggal sa kumpanya.
09:50.2
Illegal dismissal po yun.
09:52.6
Pangatlo, yung pong pagpapaskyal ng kanilang muka, yan po ay cybercrime, cyber libel at maituturing pa rin pong data privacy, violation of data privacy.
10:04.5
Pagpapaskyal ng litrato, nang may litrato, nang walang pahintulot yung taong nakalitrato.
10:10.8
So ang dami pong pwedeng ipatong dyan.
10:13.2
Ngayon po, doon sa agulo ng labor, kailangan pong ipatawag yan.
10:16.9
Alam po ninyo, may mandato ang Department of Labor and Employment.
10:20.2
At maging ang City Hall sa business permit tungkol po doon sa paggalang o pagbibigay ng katarungan sa mga manggagawa sa kanilang karapatan sa pagpapatuloy sa trabaho.
10:30.3
Security of tenure po ang tawag dyan.
10:32.8
Nakita ko lahat, Atty., yung mga sinasabi ninyo.
10:36.5
Yung may-ari ayaw sumagot kasi nasa labor run na rao ito, finaward na nila.
10:40.9
Ang nakalimutan dito, Atty., hindi makataong pagtrato.
10:43.6
Wala pong pagnanakaw yung mga empleyado at kinain na yung mga tiratirang bayad na.
10:49.5
Iba po yung interpretasyon ng may-ari.
10:51.4
Dito po, ano pong magagawa ng City Hall? Nakikinig natin ng City Hall.
10:55.3
And as far as the business permit doon sa licensing office na pagbigay ng lisensya,
10:59.4
ang permit, pribilihyo, katumbas yan ay pananagutan, responsibilidad, and good standing in the community.
11:07.4
Matuturing bang tamang asal nitong mga negosyanteng nagmamay-ari ng negosyo na hindi maganda ang pagtrato sa kanilang mga tao?
11:14.7
They're not good standing in the community. It's causing, siguro, shameful act.
11:19.5
Ito sa ginagawa ng isang mga empleyado.
11:21.5
Pwede ba itong ipatawag at may kondisyon ay kanilang malilintikan ang kanilang business permit?
11:27.7
Because isa sa mga kondisyon, you must be good standing in the community.
11:30.8
Ito bang ginawa ng may-ari ng resort? Good standing ba sa community? Ang asal?
11:35.3
Hindi po eh. Bahagi po ng tungkulin ng isang nabibigyan ng business permit,
11:41.2
ang igalang ang karapatan ng kanilang mga manggagawa, igalang ang karapatan ng sambayanan,
11:47.3
at bahagi po sa karapatan ng kanilang mga manggagawa na igalang, nabigyan sila ng pagpapahalaga sa paghanap sa kanilang tungkulin.
11:54.9
Pagka po ganito, may pinakikita ng may-ari ng kumpanya na hindi po sila nagbibigay galang sa karapatan ng kanilang mga manggagawa,
12:04.1
revocable business permit po yan. Ibig sabihin, bahagi po kasi ng kanilang prangkisa doon po sa business permit and licenses na inilalabas ng City Hall,
12:13.7
yung pong maayos na paglilingkod hindi namang sa sambayanan.
12:17.3
Kundi higit po dito po sa mga manggagawa, kasama po yan doon sa business permit conditions sa Local Government Code of 1991, Republic Act 7160.
12:28.6
Sa makatawid attorney, yung sinasabing prebileyo, it comes with responsibility and accountability with a condition as long as you're good standing
12:36.2
and tama yung pagtrato mo, yung human rights ng mga empleyado na hindi mo binabalahura, hindi mo ginagamit yung sinasabing panggigipit at pangaape
12:46.3
na parang ganito po ang nangyayari. So pwede bang i-revoke, pag-aralan, ipatawag, ipagharap sa mga empleyado at saka itong sinasabing may-ari?
12:54.4
Kasi yung kanilang lisensya, pwede ma-revoke to. Sa isang kondisyon na hindi sila makatao at hindi nila ginagalang ang pagkatao ng kanilang mga empleyado,
13:02.5
ay pinaaamin sila ng sinasabing pagnanakaw, hindi naman.
13:05.5
Malaki po ang batayan sa batas, particular sa binabanggit natin, Local Government Code of 1991, Republic Act 7160, na ang pamahala ang lokal.
13:16.3
May karapatang tumingin, hindi lamang sa kahusayan ng pagnenegosyo, kundi sa kahusayan ng pagtrato at pagsisilbi sa mga manggagawa at sa mamamayang kinalalagyan o nakapaligid sa kanilang negosyo na pinatatakbo sa isang bayan.
13:30.6
Ma'am Virginita Eduardo, VPLO Designate, Libungan, North Catabato. Sa ipinakita po namin sa inyo ma'am, hindi na po labor issue rito to. It is an issue of treatment.
13:41.6
Yung pagtrato sa mga empleyado, hindi binigyan ng karapatan magpaliwanag at ayaw.
13:46.3
Hinggan, e pwede niyo po ba i-revoke under condition na magpatawag po kayo ng pagharap nito mga empleyado at may ari or HR nila para kayo po yung mediator na pwedeng gawin ng labor pero hindi labor ang pinag-uusapan.
14:01.9
Yung condition na sinasabing business permit na pinagkakaloob ninyo, bayitay ka muna, good standing ka sa community.
14:07.9
Sa sinabi na po ng Atty. Batas Mauricio, ito po ba pwede maging dahilan na para ma-revoke yung lisensya until after magkaroon ng mediation?
14:16.3
Yes sir, gawin talaga namin yun sir.
14:18.6
Alright ma'am, kami po ay nagpapasalamat po sa inyo. We look forward na ipatawag mo nyo po sila at mag-adjudicate na lang po kayo ma'am. Tingnan nyo na lang po kasi may condition po ang business permit.
14:29.4
Thank you so much ma'am. Anong gusto niyong sabihin at anong gusto niyong iparating sa nagmamay-ari? Pwede ka magbisaya, okay lang.
14:36.6
Ang hindi magun makatawag yung ibuhat sa among sir. Gipost namin nila sa page sa Blue Palm and then gipatarpulin pa nila sa National Highway.
14:46.3
And then sa resort na ulawan na po ni Sir Ben. Ulawan na kaayo sir. Wala pa man ang tayo kuha nga nagawas, nga nga wat me. Ang ila dahil ming usgahan dahil minila sir. Nga nga wat me.
15:03.5
Nga bali ang mulang muntang nabuhat sa iyo ha is katong sapagkaon, nga gipangayon na mo.
15:08.3
Okay sige, naawa ako sa inyo. Ilalaban namin kayo, di namin kayo iiwan. Okay. Itong si Eddie Vicente, siya yung sinasabing,
15:16.3
Employment Services Office ng Libungan, North Catabato. Magandang umaga sa iyo Sir Eddie Vicente.
15:22.2
Kayo po, anong magbibigay niyo po rito na walang sila ng trabaho, hindi po tama, hindi makataong pagtanggal sa kanila. Ano pong ma-offer ninyo po sa inyong public assistance?
15:31.0
Ang akin na kasi sir, yung unang pumunta sila sa office, pinaalam ko kayo regarding doon at naiprovide na rin. Pinasamahan ko ng staff ko sa Kinapawan City para idinulog sa NLRC.
15:41.6
Pagkatapos doon sir, naghintay ako sa kanila kung magbalik ba sila sa akin.
15:46.3
Pwede. So regarding the intervention, kung pwede namin maitulong sa LGU, maraming tayong mga agency, inline agency sir na pwede tumigyan ng intervention.
15:54.8
Tulad na nabawa ng TUPAD, tutulungan na po ang program ng DOLI. Pwede sila doon sa Emergency Employment. Mayroon din tayong DILIP yung sa Livelihood, pwede po.
16:04.3
At saka ongoing din po yung sinatawag natin ang PAPS and CDMS sir. Mayroon tayong hiring ngayon na 52 enumerators, dalawang census carrier supervisor,
16:16.3
nine na team supervisors, pwede silang pupunta sa titina para mag-apply. Every day qualify. So pwede silang mag-agarang magtrabaho within three months po.
16:24.2
All right. Sir, maraming salamat po sa sinasabi po ninyo ang inyong mga offer sa inyo. Parang nata-challenge po akong lumipad papunta rin sa Cotabato para makita po si Mayor.
16:33.8
At itingnan ko kung anong gagawin itong si Mayor kung talagang gusto ni Mayor manalo uli sa eleksyon. Yung pang-aapi na ginawa rin ito sa mga empleyado, gusto ko makita, hambalusin niya itong may-ari ng restaurant na ito.
16:45.3
Gusto ko rin kumain.
16:46.3
Gusto ko rin kumain dyan sa restaurant. Mag-o-order ako. Napakarami. Itapong ko sa mukha ng may-ari. Ipalamon ko sa kanya lahat. Bastos kasi yung dating eh.
16:54.3
Yung dagaling sir. Yung unang paglapit nila sa akin sir. Actually marami yan sila. Almost 30 plus.
16:59.1
Kaya nga. Napakarami sir. Sir, ito ano? Kayo tumutulong kayo. Bibigyan nyo ng tupad. Bibigyan nyo ng emergency assistance. Yan po'y action na after the fact na may ginawang kasalanan itong binigyan ng lisensya.
17:11.2
Ang gusto ko po, maghimasok po yung Mayor. Sino po ba ang Mayor ninyo?
17:14.1
Si Mayor Angel Rose Juan, sir.
17:17.2
Tahan ko na lang siguro si Mayor na yan para mabisita ko, para makausap ko. Ang sasabihin ko kay Mayor, ipatawag mo yan Mayor. Gusto ko marinig kung paano magpaliwanag itong hindi makataong negosyante na ito na ganito na lang kung bastosin ang kalamang empleyado.
17:30.9
Mayor Angel Rose Juan, we're coming for you and we want to see you intervene dito. Sa iyo naman Eddie, maraming salamat sa iyo mga bibigyan ng tupad, emergency assistance for three months.
17:40.7
Pero pag ganyan pong gagawin natin na hindi po natin bigyan ng justisya at bibigyan lang natin ng tulong, parang sinalba natin itong loko-loko na may-ari na ito.
17:49.2
Gusto ko mo makita na for a while being Mr. Eddie, patigilin muna ang negosyo nito. Siguro lilipad tayo rito Casey, samahan mo ako.
17:57.5
Magkatapos kung galing sa Hong Kong, bibisita ko. Resort ba yan? May swimming pool dyan? May higaan dyan? A dyan hihiga ako.
18:06.3
Pupunta tayo. Sige, punta tayo riyan.
18:08.0
Okay. Mr. Eddie Vicente, maraming salamat. Inexpect ko matutulungan po natin yan. Siguro baka magkita tayo riyan in the next couple of days. Darating po kami. Siguro, not this coming week, next week po. Lilipad ako.
18:22.1
Pupunta tayo nalang po sila dito sir. So, piti na yung pinto.
18:24.8
Okay. Kayo, narinig nyo? Punta kayo kay Mr. Eddie Vicente. Okay ba sa inyo?
18:29.5
Hindi ka sila nagbalik sir. Yung walang galing sila ginagawaan.
18:32.6
Okay. Sige, punta kayo kay Mr. Eddie Vicente. Tutulungan kayo.
18:36.1
Tapos, babalik ako sa inyo.
18:38.0
Not this week, not the next week, the susunod na week, bibisitahin ko kayo. Kain tayo sa resort.
18:45.2
Mr. Eddie Vicente, maraming salamat po sa inyo sir. At sa inyong pito, hindi pa tayo tapos. To be continued.
18:50.9
Ang nag-iisang pampansang sumbungan, may tatak. Tulong, servisyo, iba po yung tatak. Tatak-bitag.
18:58.1
Pag sinabi pong bitag, tatak-bitag, ilalaban ka. Hindi ka iiwan.
19:03.2
Ako po si Ben. Mas kilala si bitag.
19:08.0
Si Ben, bitag-tulfo. Ito po ang hashtag ipabitag mo.
19:12.2
Ito po ang hashtag ITO PAK ITAS.
19:42.0
BOMBA BOMBA BOMBA BOMBA BOMBA BOMBA
