01:21.2
Sigurado ka bang kumain yan sa inihanda natin?
01:25.1
Sabi ng tito nito.
01:28.1
Opo, maraming nga sa'yo.
01:30.0
Ano silang nakain eh?
01:31.7
Halos mga lahati na yung karnin na inihanda niyo, tito.
01:37.5
E di maganda yun.
01:41.1
tayo naman ang kakain.
01:45.2
Alam mo, Sir Seth,
01:47.0
nang marinig ko yun,
01:49.4
gusto kong maglaho sa lugar na ito.
01:53.3
Nakakatakot ang tono ng pananalita ng tiyo niya.
01:58.5
Dagdag pa na mga ito.
02:00.8
Hindi na umano kami dapat magising
02:03.0
dahil sa inihalo sa pagkain kanina.
02:07.6
Kahit anumanong gawin nila,
02:10.6
hinding-hindi na kami magigising pa.
02:14.2
May kaya pang manakit ng kalahin natin.
02:17.9
Akala mo makakalabas pa sila ng buhay.
02:21.1
Nahirapan pa akong magkunari kanina.
02:25.3
Tumawa ito ng pagkatakot-takot.
02:28.0
Kaming lahat ay nagkunwaring
02:30.4
at pinigilan ang sariling gumawa
02:32.8
ng bagay na ikakapahamak namin.
02:39.2
ang pumasok sa kapahamakan.
02:43.2
Ihanda ang ihawan at mga kawali.
02:46.1
Palakasin ang mga apoy.
02:48.4
Tawagin mo ang lahat
02:49.7
para makapagpipon muna.
02:55.0
unahin natin yung lalaking unang kumain.
02:58.6
Baka kasi mawala yung mga kapay.
02:59.6
Baka yung bisa nang nilagay ko
03:00.8
at unang magising yan.
03:03.9
Sabay alis ng dalawa nun.
03:06.8
Kaya pala may inilagay sila sa pagkain namin.
03:10.2
Buti na lang talaga at hindi kami kumain.
03:15.5
kaya pala tulog na tulog ito
03:17.2
dahil nakakain talaga siya.
03:23.1
Angil at babahong amoy
03:24.6
ang nakapagimbal sa amin nun.
03:29.1
ang kagimbal-gimbal na pangyayari
03:33.1
Ang karanasang sobrang
03:36.1
at trauma sa akin nun.
03:40.5
Bumangon kaming lahat.
03:42.8
Maliban kay Jackson
03:44.1
na tulog na tulog.
03:46.5
Umiiyak na ang dalawang babae
03:48.2
kaya maingat namin itong ginapang
03:53.0
Kumapang kami para hindi kami
03:54.4
makasanin ang ingay.
03:58.6
sa konting siwang ng dingding
04:00.2
para tingnan sa labas.
04:03.2
Halos mabaliw ako
04:06.1
ang mga malalaking baboy na maiitim.
04:09.8
Mga nilalang na may
04:11.1
maiitim na balahibo.
04:13.9
Mga pangit na muka
04:17.2
May mga asong itim rin.
04:19.9
Manok na malalaki
04:21.1
at mga ibon na kagaya
04:23.2
ng nakita kanina namin
04:31.7
na nasa harapan nila.
04:36.3
ang tito ni Isabel.
04:40.3
ang lahat ng mga nilalang
04:42.7
ay may mga matang nagbabaga.
04:46.6
Umaapoy na sa tanambuhay ko
04:48.5
ay ngayon ko lang nakita.
04:53.1
Halos mangisay ako
04:56.5
Paano kami makakaligtas
04:58.5
Napaupo na lamang ako
05:04.9
Ayoko pang mamatay.
05:07.0
Gusto ko pang umuwi ng buhay.
05:10.5
pag wala kaming ginawa
05:11.9
ay kami ang ihahanda
05:17.3
Nang napagtanto namin
05:18.9
na nagtipon pa mga nilalang
05:22.7
sa labas tapos lahat kami
05:24.3
ay nahindik sa nakita nun.
05:28.5
Sinipa ako si Jackson siya tiyan para magising.
05:36.5
Hanggang sa makarinig ako ng pagungul
05:41.3
Nagising na ito pero
05:42.2
umuungul sa sakit nun.
05:55.5
Mga aswang ang mga tao
05:58.5
Tatakas na yung lahat
06:01.3
Kung gusto mo pang mabuhay
06:02.7
at hindi gawing handa nila.
06:05.4
Iiwan ka namin dito!
06:09.2
Nanlaki ang mga mata nito
06:10.5
pero hindi pa rin naniwala.
06:14.9
Huwag nyo nga akong pagtiripan.
06:17.2
Alam kong iniwan ko kayo kanina
06:18.5
sa disco pero hindi ito oras nang...
06:22.8
sa pagsasalita ng makita si Anna
06:24.7
na umiiyak sa gilid nun.
06:28.5
Piningot ko ang tenga ni Jackson.
06:35.0
At doon ay nakita niya rin lahat.
06:39.2
Mga aswang nga yung mga yan ha!
06:42.9
Alam ko! Alam namin!
06:45.6
Kaya nga tumakas na tayo dito
06:46.9
habang hindi pa nila napapansin.
06:49.9
Sabi ko sa kanya,
06:52.2
Natatandaan nyo bang may bintana
06:54.1
sa tinutulugan ni Jackson?
06:55.1
Doon namin napagdisyos nang dumaan
06:59.3
para sa likod ng bahaya
07:01.5
hindi kami makita.
07:05.6
Naunang lumabas si Jackson
07:07.1
na noong mga panahon na yon
07:08.6
ay parang pagod pa rin.
07:11.2
Mabisa ang nilagay ng mga animal na yon
07:15.3
Sumunod ay ang dalawang babae.
07:18.0
Huli akong lumabas kawanang
07:19.3
naganap ako ng patalim.
07:23.7
Isa lang ang nakita ko.
07:28.1
Kinawa ko rin pantali sa pintuan
07:29.8
ng sinturon ko para hindi nila ito mabuksan
07:34.3
At abutan pa sila ng minuto
07:35.8
hanggang sa mabuksan ito.
07:38.6
Ito rin ang magbibigay ng pagkakataon
07:40.6
para makatakbo kami ng malayo
07:42.9
nang hindi nila nararamdaman nun.
07:47.6
Tumalon ako sa bintana.
07:50.2
Hinaantay na pala ako
07:51.2
ng mga barkada ko.
07:53.8
Tumakbo agad kami
07:54.7
kahit hindi nila nararamdaman.
07:56.8
Takbo lang ng takbo.
07:59.7
Nauna na si Elson at Pedro
08:01.6
kasamang dalawang babae
08:03.4
para tulungan ng mga ito.
08:06.4
Wala pa kaming naramdamang
08:07.6
sumusunod sa amin.
08:11.0
kung saan namin binaybay
08:12.6
ang daan papuntang Sapa kanina lang.
08:16.6
Hindi ko inalintana ang mga bato.
08:19.8
Mga dambo na may tinik
08:21.1
na sumasalo sa paa at katawan ko nun.
08:25.1
Ilang minuto lang
08:26.1
nagkagulo na sa malayo
08:28.6
kung saan ang baryo nila Isabel.
08:31.7
Rinig na rinig namin
08:33.0
ang sigawan ng mga nilalang.
08:37.2
nabibiktima sa amin.
08:40.2
Wala kaming tigil
08:41.9
habang tinitingnan ang mga palatandaan
08:44.9
na hindi naman namin agad makita
08:49.7
Nasa hulihan na kami ni Jackson
08:51.0
para maging tagatingin sa likod.
08:52.7
Hanggang sa iyo na
08:55.6
biglang lumakas ang hangin.
09:00.0
Habang tumatakbo kami nun
09:01.6
may bigla na lamang
09:03.7
bumulusok na malaking ibon sa amin.
09:07.8
Alam kong isa na ito
09:09.0
sa mga kauri nila.
09:13.3
Huwag kayong matakot!
09:17.8
Nararamdaman ko na ang pagod nun.
09:20.5
Maliban sa dilim at mga nilalang
09:23.1
ay kalaban na rin namin
09:24.8
ang mga punong na babangga namin
09:26.8
kapag hindi namin ito makita.
09:31.5
Patuloy ang makapanindig
09:34.6
ng nilalang o ng ibon
09:36.8
sa may itaas namin.
09:40.9
Bumulusok ulit ito
09:42.0
sa hindi inaasahang pagkakatawan.
09:45.5
Kitang kita kong papunta ito
09:52.4
Gumulong sila sa madahon
09:54.3
at mapunong gubat
09:55.4
kaya napahinto na rin kami nun.
09:59.1
Natakot kami at nangamba
10:01.3
sobrang laki ng ibon
10:03.5
ang dumamba sa katawan ni Pedro.
10:07.4
Dagli ko itong sinunggaban
10:11.0
Humiyaw ang nilalang
10:12.9
hiyaw ng isang tao.
10:16.4
Lumayo ito kay Pedro.
10:18.5
Tinulungan namin itong tumayo
10:29.1
Para na itong naligo
10:35.6
Hindi sila tumigil
10:40.1
kasama na si Anna
10:46.4
Nabahali yata yung pa ako.
10:49.1
Pinatayo namin ito
10:51.6
napakabigat niya.
10:58.7
Kaya mo pa ba Pedro?
11:03.7
dahil naririnig ko
11:06.3
tinig na mga nilalang
11:07.6
na papalapit sa amin.
11:12.2
makasagad ng takbo.
11:20.4
ang desisyon namin
11:21.6
kung isasama pa namin
11:25.7
ang magiging karne
11:27.4
na sumusunod sa amin.
11:30.7
Anong ginagawa nyo?
11:32.8
Bakit kayo huminto?
11:36.0
Baka maabutan tayo
11:41.5
ang kamay ni Anna
11:49.1
kay Anna na umiiyak
11:52.5
na umiiyak na rin.
11:55.7
Nagmakaawa si Anna
12:00.5
Mapapahamak tayong lahat
12:01.5
pag may isa sa ating
12:02.6
hindi na kayang tumahakpan
12:15.1
Gusto ko pang mabuhay.
12:17.0
Huwag niyo akong iwan.
12:19.0
Ayoko pang mamatay.
12:23.4
Tumingin nito sa akin.
12:27.9
Hindi ako nakinig
12:28.9
at parang wala akong narinig.
12:31.6
Mas nanaisin ko lang
12:33.3
kesa mamatay kasama nila.
12:36.7
Inaamin kong sarili ko lang
12:41.7
pagpipilian sa dalawa nun.
12:46.3
ang kamay niya sa akin
12:47.2
at tumabi kay Pedro.
12:49.9
hindi niya umano iiwan yun.
12:53.1
Tumingin ako kay Jackson
12:54.5
saka mabilis kaming tumakbo
12:56.6
nang hindi na tumitingin pa
13:02.2
Narinig pa naming
13:03.0
sumisigaw si Pedro
13:09.3
Basta mabuhay ako.
13:11.4
Basta ligtas ako.
13:17.4
Sabi ni Jackson sa akin
13:19.9
Ayaw niyang sumama.
13:27.7
Nararamdaman pa namin
13:29.6
kaya walang humpay
13:30.7
at tigil na takbo
13:32.5
sa gitna ng kagubatan.
13:35.3
Ni hindi namin alam
13:36.4
kung saan kami pupunta.
13:39.0
Hindi na rin namin
13:39.9
nakita si Elson at Marie.
13:44.4
Baka nahuli na rin sila
13:45.7
ng mga nilalang na yon.
13:49.1
ay makaligtas niya.
13:49.2
Ay makaligtas kami ni Jackson.
13:52.4
Halos maganda ugaga kami
13:58.8
ang ginagawa namin.
14:00.9
Walang katapusang
14:03.2
ang ginagawa namin
14:05.7
at matigilan lamang
14:07.0
ng mga nilalang na yon.
14:11.0
kaming dalawa ni Jackson.
14:14.1
mga lalamuna namin
14:16.9
halos dalawang oras
14:19.2
na kaming tumatakbo
14:20.3
sa gitna ng kagubatan
14:23.6
kung saan pupunta.
14:28.0
sinusundan at tinigilan na.
14:34.8
Pasandal na sana ako
14:37.7
Pero bigla na lamang
14:38.8
may dumamba sa akin.
14:44.6
ang hawak kong patalim.
14:47.5
Kinapakapakaw ito
14:52.4
ang nilalang na yon
14:54.6
na napakalaki talaga.
14:58.4
at hindi ako natamaan.
15:05.2
kung nasaan si Jackson
15:06.3
pero hindi ko na ito makita.
15:12.3
na baka iniwan na rin ako nito.
15:17.2
sa ikatlong pagkakataon
15:19.2
ang malaking nilalang na yon.
15:22.7
kahit mamatay ako
15:24.9
basta masaksak ko lang yon
15:28.9
Mabilis itong tumakbo
15:32.6
Pinikit ko ang mata ko
15:34.3
ang sarili at patalim
15:38.3
ng barilang narinig ko.
15:41.7
Mula sa tatlong putok
15:47.7
Nakikinig sa mga putok
15:51.1
ng mga kalalakihan.
15:55.2
Tumakbo ang nilalang palayo
15:56.8
at sigurado akong
15:59.1
ito ang pinapapatukan nila.
16:03.3
ang mga tuyong dahon
16:07.5
na papunta sa akin nun.
16:10.6
Ang buong akala ko
16:14.2
ang mga nilalang.
16:16.3
Pero maliulit ako.
16:21.1
ang mga kalalakihan
16:34.7
na nagpupumiglas nun.
16:43.4
Tumango si Jackson.
16:50.2
Hinahabol pala kayo
16:51.2
ng mga nilalang na yun ha.
16:57.3
na hayok sa laman.
16:59.5
Sabi ng isang lalaking
17:00.7
kalbo na may hawak
17:01.8
na malaking baril
17:02.6
at naninigarilyo.
17:08.0
Sami ng bagsak nyo.
17:10.7
Tumawa sila lahat
17:22.1
Sigurado akong kasama rin
17:23.6
nila yung dalawang nauna.
17:31.2
si Nelson at pariyon
17:32.5
dahil walang ibang dalawa
17:34.6
kanina na nauna sa amin
17:42.9
ang pulan ng baril
17:46.8
nawalan ng ulirat.
17:47.7
Nagising akong may tumatama
17:52.0
ng liwanag sa mukha ko.
17:57.6
Pag-asa na makakauwi pa ako
18:02.5
Pero pagkabangon ko
18:03.9
ay agad akong tinutukan
18:05.5
ng isang lalaking
18:07.3
na nakatali sa ulo
18:10.6
na may pulang panyo
18:19.3
dahil tinuturo ito
18:21.0
sa eskwelahan namin
18:24.0
at hindi magpakuha
18:27.6
Uhaw na uhaw ako.
18:31.2
ang buong katawan.
18:35.5
si Maria at Elson
18:39.3
habang pinapalibutan
18:40.7
ng mga kalalakihan
18:42.7
na may hawak na baril.
18:45.8
Pahingi po ng tubig.
18:47.7
Mahina akong sambit
18:50.0
nakabantay lang sa akin noon.
18:54.0
Tumingin muna ito
18:56.8
na bigyan ako ng tubig noon.
18:59.7
Halos wala akong sinayang
19:01.9
dahil halos nilagok ko lahat.
19:05.5
Nagwi kang lalaki
19:06.5
na hindi kami makakauwi
19:09.0
dahil hawak na kami
19:11.2
at kung magtatangka
19:14.4
ay papatay nila kami
19:15.7
ng walang pagdadalawang isip.
19:23.1
Nakatakas nga ako
19:23.9
sa mga hayok sa laman
19:25.5
napunta naman kami
19:28.4
sa laman ng mga tao
19:29.5
na makumpara mong
19:33.0
sa mga nilalang na yon.
19:37.3
Sa loob ng tatlong araw
19:39.6
wala kaming ginawa
19:41.6
kundi ang pagsilbihan
19:45.8
na malaki ang sugat
19:47.3
na mayroon na siya
19:48.5
ng mga tuyong kahoy
19:53.6
pero bantay sarado kami
19:57.7
Ako naman ang ginawa nilang
20:00.6
Tagalinis na mga dumi.
20:02.8
Tagapunas na mga sugat
20:06.7
dahil konti lamang
20:16.1
Hindi ako nasanay
20:17.4
sa mga gawain na iyon.
20:20.7
ay natanggap ko na rin
20:21.7
na doon na ako mabubuhay
20:23.0
at hindi na makakatakas
20:28.3
ay ginawa kaming alipin.
20:32.0
ay ginawang parang
20:33.0
kabiyak ng leader doon.
20:35.7
Wala itong ginagawa
20:36.8
kung di nasa loob
20:37.8
lamang ng kubo palagi.
20:40.9
Ni hindi ko ito nakikitang
20:42.1
lumalabas ng kubo
20:43.3
kung hindi inuutos
20:45.0
ng leader ng grupo.
21:00.5
ang mga kamay namin
21:01.5
at may piring kami
21:05.0
kung saan kami pupunta
21:14.7
ang leader ng grupo
21:20.0
ng mga baboy ramo
21:20.9
para sa pagkain namin.
21:26.3
ang natitira kong
21:30.8
lamang ang natira
21:32.8
mukhang tinatamad
21:49.4
walang makakakita
21:53.5
naman itong si Jackson
21:55.4
nang marinig niya ako.
22:17.7
sa ganitong paraan
22:47.7
na iniwan ko sila.
22:55.4
bali ang mga kamay,
23:09.6
ko sa mga nakaraang
23:17.3
iyak at pag-amin ko
23:20.8
may sumisitsit sa amin
23:23.7
nakalagi si Marie.
23:27.1
Mahina lamang yun.
23:34.8
habang tumitingin
23:40.9
Boses yun ni Marie.
23:50.6
Pinunasan ko muna
24:05.4
na sabihin sa amin
24:06.6
naghahanap lamang
24:08.8
ng tamang oras nun.
24:15.4
bago mag alas 12.
24:18.4
si Elson at Jackson.
24:20.7
May ibibigay umano
24:28.4
na maliit na bote
24:32.9
sa butas ng pader
24:33.9
na kasha lamang dito.
24:40.3
sa gilid ng kubo.
24:43.4
at gumapang palabas dito.
24:45.7
Baka magising sila.
24:54.8
Pag lumihis kayo,
24:56.3
hindi ko masisigurado
24:57.5
kung maliligtas ba kayo.
25:03.2
kung papano siya.
25:05.4
Huwag umano siyang
25:08.6
ang pinuno sa kanya.
25:14.1
Isipin umano namin
25:15.2
ang sarili namin.
25:17.2
Huwag na huwag na kaming
25:28.6
umano noong nakarang gabi
25:29.8
nung naguusap-usap
25:31.4
kasamang pinuno nun.
25:35.0
Gawin na lamang daw
25:35.7
namin ang pinapagawa niya.
25:40.5
Mabilis akong umalis,
25:42.4
dala ang maliit na botelyang
25:43.8
nakabalot sa pulang tela.
25:47.1
sa bulsa at lumapit
25:50.1
Sinabi ko kay Jackson
25:51.3
ang plano at nabuhayin ito
25:53.3
hindi pa kami makachempong
25:56.0
sabihin ito kay Elson
25:57.2
dahil wala naman ito
26:05.7
ng mga kalalakihan.
26:07.9
May daladala silang patay
26:09.0
ng malaking baboy damo
26:10.2
habang nagsisitawanan
26:15.6
Gusto ko mang sabihin
26:16.7
ang plano namin pero wala akong
26:19.1
dahil nasa pwesto siya ng kalalakihan
26:21.7
at pagandito ang mga rebelde.
26:24.9
Bawal kaming maglapitan
26:26.2
sa isa't isa dahil nga baka
26:27.6
gumawa kami ng plano na tumakas.
26:34.7
Ang paraan ng pagluto ng karne
26:36.3
ay ilalagay muna namin ito
26:37.8
sa nagbabagang apoy.
26:40.3
Kukuskusin sa tubig tapos
26:43.6
Kawayan ang ginagawa
26:44.8
naming lutuan sa karne.
26:46.7
Nilalagay namin ang karne
26:49.4
nilalagyan ng sangkap at binubudburan
26:51.8
ng asin gaya rin ng kanin.
26:55.3
Minsan pag walang kawayan
26:56.6
ay nagkukupo kami ng lupa.
26:59.8
Ilalagay ang bigas sa plastic
27:01.2
na may tubig tapos
27:02.2
ililibing doon sa hinukay
27:03.8
at gagawa ng apoy sa taas nito
27:06.4
para uminit sa ilalim
27:08.8
at maluto ng konti dahil wala kaming kaldero.
27:13.6
Palaging hindi luto
27:14.5
pag yun ang ginagawa namin.
27:16.7
At kumakain na lang
27:17.7
dahil wala kaming mapagpipilian.
27:20.9
Pag hindi naman kami kumain,
27:23.0
mamamatay kami sa gutom nun.
27:28.6
inilagay ko ang laman ng botella
27:30.2
sa bawat kawayan na nilulutuan namin
27:32.4
pati na rin sa kanin
27:37.3
Nagnanakawan kami
27:38.0
ng tingin ni Jackson
27:39.0
na kami lang ang nakakaintindi
27:41.2
sa mga tingin na yon.
27:44.5
Tila ba nasa amin
27:46.7
Nang pinapunta si Elson
27:48.9
sa pinaglulutuan namin.
27:51.7
Maingay ang apoy.
27:53.7
Tama lang na marinig niya
27:55.1
ang sasabihin ko.
27:58.3
Sinabi ko sa kanyang plano
27:59.6
pero hindi ko sinabi kong galing
28:01.3
kay Mariam Plano.
28:03.6
Sinabi kong ako lang.
28:06.2
May kutob kasi akong nagpadala na
28:07.8
si Elson sa mga rebelde
28:09.1
at inala kong nagiging
28:11.3
kaisa na niya mga ito.
28:13.7
Pero kaibigan ko pa rin siya
28:15.4
at gusto kong sabay kaming
28:18.1
Kaya sinamantala ko
28:19.1
ang pagkakataon na yon
28:20.3
na sabihin sa kanyang plano ko.
28:25.3
at tumingin sa akin.
28:27.7
Kunotno ko siyang tinignan
28:29.0
dahil wala man lang bakas
28:30.6
ang mga mukha niya.
28:33.8
Sasama ko sa inyo.
28:38.1
at iniwan ako sa apoyan.
28:41.9
Malalim na ang gabi
28:43.0
mihindi ako pumikit
28:46.6
Ang mga kalalakihan
28:47.3
na may katabing mga baril
28:49.4
sa kanilang katawan
28:50.4
na kung gagawa kami
28:52.8
ng ingay ay tiyak
28:54.1
bala ang sasaluhin namin.
28:58.3
Ninakaw ko ang baril
28:59.4
ng katabi kong rebelde
29:00.6
kahit hindi ko alam
29:02.5
kung paano ito gamitin.
29:06.6
ay may panangga ako nun.
29:11.6
Gumana ang plano namin
29:16.1
sa kabilang kahoy
29:17.1
at parehas kaming
29:18.7
dahan-dahang bumaba
29:19.9
at gumapang sa lupa
29:21.5
patungo sa kubo ni Marie.
29:25.0
Natanaw rin namin
29:25.7
si Elson na papunta sa amin.
29:29.3
ang mga kalalakihan na
29:30.6
animo ay hindi na magigising
29:32.6
dahil sa pagod ba
29:33.5
o dahil sa inilagay ko
29:35.6
na galing sa botelya na yon.
29:39.3
hanggang sa makalagpas
29:41.6
ng mukhang matarik na lupa.
29:44.7
Doon ay tumayo kami
29:46.0
at tumakbo papunta
29:47.2
sa kanlurang bahagi
29:50.8
Hawak ko ang kamay
29:52.2
dahil hindi pa man
29:54.3
ang malaking sugat niya
29:57.3
Ayoko siyang iwan
30:04.2
ang daan pa kanluran
30:06.6
ang naunang tumakbo
30:11.2
Huwag kayong minto!
30:13.4
Takbo kami ng takbo
30:14.8
katulad nung tumakas
30:16.0
Takbo kami sa baryo
30:18.9
Hindi namin inalintana
30:20.8
sa daraanan namin
30:25.0
Parang nasanay na rin kami
30:26.5
dahil nakapaalamang kami
30:27.7
pag lumilipat ng pwesto
30:29.1
at hindi lang matitinik
30:30.8
ang naaapakan namin
30:33.1
iba't ibang bagay pa.
30:37.0
Sumusunod lamang kami
30:37.9
sa kilos ni Elson.
30:41.3
ay hihinto rin kami.
30:43.8
Kung tatalo nito,
30:44.7
tatalo na rin kami.
30:48.1
Sa maliit na panahon
30:49.7
na inilagi namin sa grupo
30:52.1
indahin lahat ng sakit.
30:59.2
Iniisip ko kung paano
31:00.4
na ang kasamaan kong naiwan.
31:03.0
Iniisip ko ang paghihirap
31:06.1
na halos patayin na rin kami
31:12.1
Natigil ang pagyak ko
31:13.2
nang may marinig kaming
31:26.5
dahil konting bisa
31:28.5
lang talagang nilagay
31:31.6
kagadang epekto nito.
31:36.2
Nababahal ang sabi
31:37.8
habang tumatakbo kami.
31:43.8
kwelyo ng damit ko
31:44.8
na hindi pa napapalitan.
31:49.7
Henry, suntukin mo ako!
31:54.4
Bago pa nila tayo
31:57.3
Una niya akong sinuntok.
31:59.6
Kahit naguguluhan
32:00.9
nang matamaan niya ako
32:02.4
ay binalik ko ito
32:04.0
na ni hindi man lamang
32:08.9
tapos sinabi mong
32:13.8
Ayaw mo ba tayo makatakas
32:19.8
dahil nakadakan ako
32:26.7
Nadala ako sa emosyon ko
32:28.1
na baga tinraidor
32:30.0
at ayaw nga kaming patakasin ito
32:32.7
nagiging kasapi na siya
32:36.2
Pero natigilan ako
32:37.4
ng sabihin niya nga
32:40.8
sa pagtakas namin
32:42.0
ay tiyak malalagay
32:46.2
umanong siya titigilan nun.
32:48.8
Wala umanong pinagkaiba
32:53.1
Ginawa niya umanong yun
32:55.4
ng iilan sa kanila
32:56.4
at konti na lamang
32:58.1
ang hahabol sa kanila
32:59.4
mapupunta umanong
33:01.5
ng kalahati sa kanya nun.
33:07.6
Kabayaran ko na rin to
33:09.8
sila Ana at Pedro.
33:12.1
Binabangungot pa rin ako
33:15.5
Patawad at naging
33:16.5
makasarili kaming
33:22.9
Hindi ko inaakala
33:24.3
ang mangyari sa amin.
33:26.5
Fiesta lang naman
33:30.5
sa ganitong sitwasyon.
33:37.2
Sambit ni Jackson.
33:44.7
pa kayo ng liwanag.
33:51.9
ni Elson na siyang
33:53.3
ng mga mata nito.
34:01.7
ang pagod at uhaw
34:04.8
ng mga rebelde na yon.
34:07.6
balak na magpahinga.
34:11.0
ang ginagawa namin
34:12.7
gaya ng sabi nila.
34:17.5
ay napagtantukong
34:27.2
Hindi ko rin alam
34:28.4
ayaw niyang sumama
34:30.1
at panigurado ako
34:31.6
makakatakas kami.
34:57.3
sa gitna ng gubat
35:04.1
na napapagod na siya.
35:07.2
sa isang malaking
36:08.0
Nagpalingon-lingon
36:13.1
ang iniisip ko noon.
36:17.7
sa hindi kalayuan
36:26.1
ang mga nagbabagang
36:33.4
Sambit ko kay Jason.
36:40.1
Nagkagulo kaming dalawa
36:41.2
dahil sa takot na kami.
36:43.7
ng mga nila lang.
36:47.6
ng mga panahon na yun.
36:49.7
Sabay kaming tumakbo
36:51.3
pero sa kasamaang palad.
36:55.0
at nagpagulong-gulong
36:56.1
paibaba ng kakahuyan.
36:59.3
Narinig kong sumigaw
37:00.9
na tinahanap ako.
37:12.5
at hindi na nakita
37:17.7
sumisigaw pa ito.
37:19.7
Sinisigaw ang pangalan ko
37:21.0
na parang hinahanap
37:22.3
at sinusundan ako
37:27.3
at hindi ko na alam
37:29.4
kung nasaan siya.
37:32.8
Sa sakit ng katawan ko
37:34.4
sa baling mga buto
37:36.5
nagawa ko pang bumangon
37:40.0
nakatumba na punong kahoy.
37:48.8
na animo ay hinahanap
37:51.1
ang nakawalang bihag
37:55.1
Alam ko sa sarili
37:55.9
kung hindi na ako
37:56.7
makakalakad ng maayos
38:02.7
ng mga panahon na yon.
38:05.5
Pumikit na lamang
38:07.3
na kung sa oras na yon
38:09.3
ay oras ko na talaga.
38:12.0
at pinanalangin ko
38:12.8
sa itaas na kung sanang
38:14.7
ay huwag sa mga kamay
38:24.2
sa kinauubuan ko nun.
38:27.0
Pero hindi dininig
38:28.6
ang panalangin ko
38:29.4
nang marinig kong
38:32.3
ng mga tuyong sanga
38:35.0
papalapit sa akin.
38:38.5
Inihanda ko na lamang
38:48.9
huwag kang maingay.
38:53.3
May inilagay na tela
38:56.7
Pamilyar ang boses niya.
38:60.0
at alam kong palagi
39:00.9
ko itong naririnig.
39:03.9
Huwag kang gumawa
39:04.9
ng kahit na anong ingay.
39:11.8
Nakapikit lamang ako
39:22.4
ay nakita ko itong
39:23.8
nakatakip ang kamay
39:25.6
at sumusulyap-sulyap
39:36.8
Tumingin ito sa akin
39:45.0
na inilingkis niya
39:49.1
na binigay niya sa akin
39:50.1
tapos tinapon ko lang.
39:53.2
Tinanong niya ako
39:53.9
kung kaya ko pa bang
39:56.7
Inalalayan niya ako
39:57.7
kung saan kami patungo.
40:08.7
Kumukuha lang ako
40:09.3
ng ugat ng mga halamang gubat
40:14.0
kaya kailangan kong kumuha
40:15.1
ng ganitong oras eh.
40:17.5
Alam ko ang pasikot-sikot
40:20.3
Dito na ako lumaki eh.
40:22.9
tungkol sa mga aswang.
40:26.0
nabibiktima sa inyo.
40:31.9
Hindi ito makalapit
40:33.4
puno yung bahay namin
40:45.2
malayo-layo na rin
40:47.1
pala ang naitakbo namin.
40:49.5
Malayo-layo na rin
40:50.5
ang narating namin
40:53.4
ng mga tulisan na yon.
40:57.2
Habang naglalakad
40:59.3
ang nangyari sa akin
41:00.3
sa mga kasama ko.
41:03.1
Pinagsabihan ko na kayo
41:09.5
Nakakita na nga ako
41:10.4
ng bahay na may mga
41:11.6
At mga tulis na kawain
41:21.4
dahil ligtas na ako noon.
41:27.5
ang sinasabi niyang
41:30.5
ang buong katawan.
41:33.0
Luma na yung kumot
41:40.0
masyadong kagamitan.
41:42.3
Payat ang lola nito
41:43.2
dahil makikita mo
41:52.5
ang kamoting nilagan
41:54.2
sa plastic na plato.
41:57.9
Ito lang yung may
41:59.0
muna sa'yo, Henry.
42:00.8
Hindi pa kasi ako
42:01.5
makababa ng bundok
42:02.4
dahil sa nagkalat
42:03.3
yung mga rebelde dito.
42:07.6
Isang linggo na rin
42:08.3
akong hindi nakakapasok
42:09.8
dahil sa mga rebelde
42:16.9
sa grupong pulahan.
42:26.6
kung malaman nila
42:32.8
Kumain ako, Sir Seth.
42:35.9
kumakain ng gano'n
42:40.5
ang laman ng tiyan ko
42:43.5
kahit handaan pa ako
42:46.2
na may lasa at sabaw
42:48.6
akong sasayangin nun.
42:52.8
Iyon ang naranasan ko
42:56.0
Konting paunlak lang
42:57.4
pero labis ng tuwa ko.
43:01.1
ng mga kaibigan ko
43:02.6
ay hindi nakaligtas
43:03.8
alam kong hindi sila
43:08.8
Ginamot ako ni Ronald
43:09.9
inantay na lamang
43:11.7
ang araw na ligtas
43:12.6
na bumaba ng bundok
43:16.4
Doon ko rin napagtanto
43:21.0
ng pamumuhay nila
43:22.3
ginagawa ko pa itong
43:24.0
alipin sa paaralan.
43:26.7
Sa lahat ng ginawa kong
43:27.7
pangmamalit kay Ronald
43:28.8
ay inalagaan niya ako
43:29.9
at sobrang mabait sa akin.
43:32.4
Pati na rin ang lola niyang
43:33.4
uugudugod at hirap
43:34.4
na makatayo at maglakad.
43:37.1
Kinikwentuhan ako nito
43:38.0
kung gaano sila kasaya
43:39.2
pag nagpapagawa ako
43:40.7
ng takdang aralin
43:41.6
sa apo niya dahil
43:42.5
may maibibili na silang
43:45.1
ng dalawang araw.
43:47.2
Minsan ay tatlo pa.
43:50.6
Nagpasalamat ang lola niya.
43:52.7
Kinuwento kung paano
43:53.9
lumaki sa piling niya
43:55.5
at hindi siya nito
43:58.1
nang siya ay nagkakasakit.
44:02.3
namalagi sa puder nila.
44:04.7
Hinaantay na sabihin
44:05.8
niyang ligtas na umuwi.
44:09.2
Isang hapon na makulimlim
44:12.2
Inaya niya akong sumama
44:13.9
kung may mga bakas pa ba
44:14.9
ng mga rebeldes sa bundok
44:18.3
na naroroon pa nga
44:24.3
at manguwa rin kami
44:25.9
ng hilaw na karnaba
44:27.4
pa uwi para sa hapunan.
44:31.5
dahil naging paborito ko
44:34.8
isinausaw sa tuyo
44:39.8
ay biglang napatigil
44:40.9
si Ronald at tumapa.
44:44.5
at nagmasid sa paligid
44:45.8
kung saan nakadapa kami
44:47.9
sa mga tuyong dahon
44:49.1
ng mga kakawat saging.
44:52.0
May marinig kaming
44:52.9
boses na mga kalalakihan.
44:57.8
na hindi ako mag-iingay.
45:06.5
na may mga nakatira raw
45:12.4
kung sino ang mga nakatira?
45:14.6
Sambit ng isang lalaki
45:15.9
na malalim ang boses
45:16.8
at medyo natatawa ito.
45:22.1
kaya wala kami makita.
45:26.7
tiyak na matutuwa
45:29.6
na naman tayo niyan.
45:33.8
ibigay kay pinuno, no?
45:40.5
nang napansin namin
45:45.6
kung saan nakatira
45:52.7
para mag-shortcut
45:55.4
ang mga lapastangan
45:57.4
sa bahay nila Ronald.
46:05.7
kahit anong mangyari
46:07.5
sa sagipin niyang lola niya.
46:12.7
nang wala pa namang
46:13.4
tawang nasa paligid
46:17.0
pumasok ni Ronald
46:20.6
ng malakas na ulan.
46:25.8
Hindi tayo ligtas dito!
46:29.9
ang lola niya ron
46:30.6
tapos tumulong ako.
46:37.9
may makasalubong kami.
46:39.1
Iyong baril Henry
46:44.8
Ihin yung dala mo
46:45.4
nung gabi na tumakas ka.
46:50.0
kung pano gamitin yun.
46:52.3
Tinuruan niya ako
46:53.1
na kadlitin lamang
46:54.2
umano ang taas noon
46:57.5
kung may makakasalubong
47:01.4
Hirap na hirap siyang
47:02.1
makababa ng maayos
47:09.1
Ang pinanggalingan
47:09.8
at sa paligid namin.
47:13.2
maputik ang daan.
47:30.1
Alam kong basa na rin
47:30.9
ang lola ni Ronald
47:31.7
dahil hindi naman
47:33.3
na binalot niya dito.
47:37.6
habang bumubusang
47:48.7
at nagkaroon ng ingay.
47:57.6
Pag minalas-malas
47:58.7
ka nga naman talaga
47:59.5
sana'y hindi na lang
48:04.4
Nang sinabi ni Ronald
48:05.8
na malapit na kami
48:07.2
sa ibaba ng mundok
48:10.4
naman sa hindi kalayuan.
48:12.7
Tandaan ang akala
48:15.5
at nangangainangan
48:20.3
sabi sa akin ni Ronald.
48:22.8
Alam kong pagod na ito.
48:26.6
kaya tinapon ni Ronald
48:28.4
dahil nakakadagdag
48:33.6
sa malaking dahon
48:35.8
para gawing payong
48:40.6
ng katawan namin.
48:44.0
Hanggang sa ayon na
48:46.7
ang simentadong daan.
48:50.0
sa panahon na yon
48:51.1
magkakaroon na rin
48:59.9
sa simentadong daan
49:07.2
Ang nararamdaman ko noon.
49:09.7
Isa pang ipinagpapasalamat ko
49:16.1
Dalawang ilaw ito.
49:26.9
sa alam kong sasakyan
49:40.9
ang kamay na bumaba.
49:45.3
Iligtas nyo lang po kami.
49:50.8
ang baril sa labas
49:52.2
hindi kami kaaway
49:53.2
at biktima lamang kami noon.
49:56.0
Pinaliwanag ko yun.
49:59.3
na si Manong Manuelito.
50:03.9
Si Manong Manuelito
50:05.9
ng truck ng Troso.
50:09.3
sa destinasyon nito
50:16.0
pero may nag-udyok
50:18.5
sa kanya na bumiyahe.
50:25.5
kung saan kami nakatira.
50:28.3
Nagpasalamat kami
50:31.5
Ako na ang nagdala
50:32.3
sa lola ni Ronald
50:37.9
nang matanaw ko ito.
50:42.8
ang paghihirap ko.
50:47.0
ng mga magulang ko nun.
50:50.2
at sumisigaw ako.
50:53.1
Bumukas ang pintuan
50:59.1
Umiiyak akong tumakbo
51:00.8
ang lola ni Ronald.
51:03.1
Pagkatapos makarating
51:04.8
ng mga kapatid ko
51:10.7
mga magulang ko nun.
51:14.4
Alam mo Sir Seth,
51:18.2
nagpapasalamat ako
51:19.3
sa puong may kapal.
51:22.9
ay hindi niya ako
51:25.1
niya ako sa gulo.
51:29.2
na mahal na malako
51:31.0
at ng mga magulang
51:39.8
at ang lola niya.
51:53.0
pumunta sa ospital.
51:56.4
kaming pinagahanap
51:59.7
na mga kasama ko.
52:07.2
kasabay ng mga magulang ko.
52:11.3
ng mga kaibigan ko.
52:13.8
Nagtanong sa akin.
52:30.3
alam ng Panginoon
52:39.6
at kumuha ng mga pulis
52:41.9
na pinuntaan namin.
52:44.9
Ang nakakamangapa.
52:53.1
dahil naaamoy niya
53:00.3
nagsisinungaling.
53:06.2
din nagsinungaling.
53:09.4
kaming paniwalaan
53:12.0
dahil walang bakas
53:15.2
ang naninirahan doon.
53:21.1
Pero nang maglakad
53:25.7
habang nakatingin
53:27.4
na malapit sa sapa
53:28.4
na niliguan namin
53:40.7
na parang sinabi nga
53:49.3
Naniwala ang lahat.
53:58.4
ay hindi namin matagpuan
53:59.5
dahil wala kaming alam
54:00.7
kung saan ang kuta
54:02.2
ng mga rebelde noon.
54:08.8
Hindi pa rin nakikita
54:09.8
ang tatlong nawawala pa.
54:12.3
Hindi ko na rin malaman
54:13.4
kung nasaan si Jackson.
54:16.8
Hanggang isang araw,
54:20.4
para magpahangin.
54:22.9
May dumaan na motor.
54:25.4
Nakita ko ang muka
54:26.9
na nakatingin sa akin
54:29.0
ang motor na yon.
54:36.3
Nagpatuloy lamang ito
54:38.6
at hindi na sumilipas
54:45.2
Kung siya man yon.
54:47.7
ay dumaan lamang ito
54:53.4
Lumipas sa mga araw.
54:57.1
kung lumipat sa Cebu.
55:01.0
dahil pinatira namin ito
55:04.7
ay naging helper namin
55:06.3
Naging kaibigan ko ito
55:12.2
tinuring nakatulong
55:14.5
ay gawain ko na rin.
55:17.2
Pinag-aral rin siya
55:18.1
ng mga magulang ko
55:19.0
bilang pasasalamat
55:20.1
sa pagligtas sa akin.
55:23.6
na nakatira sa amin
55:28.0
sa pamilya namin.
55:33.7
ng bahay si Ronald
55:34.7
at ang lola niya.
55:36.3
Katabi ng bahay namin
55:44.8
Natupad ang pangarap ko
55:45.9
kasama ng lalaking
55:50.5
dati sa paaralan.
55:53.8
Ngayon ay nasa Manila
55:57.9
dahil taga Mindanao
56:03.1
pumanaw ang lola niya
56:04.3
dahil sa sakit nito.
56:06.3
Tatlo ang anak ko
56:11.0
Dalawang beses na lamang
56:12.8
sa isang taon ngayon
56:13.6
dahil nga matatanda na.
56:20.3
Nagtatawagan na lamang kami
56:21.3
by a Zoom at video call
56:23.2
bilang nangangamusta.
56:26.4
Pag bumibisita kami
56:28.0
ay hindi namin makakalimutan
56:30.0
sa mga buhay namin
56:31.0
na naging dahilan
56:36.3
Nabalitaan ko rin
56:38.3
na buhay si Marie
56:40.9
ang mga magulang nitong
56:43.4
na dalawa na ang anak
56:44.4
kasama ang lalaki
56:46.5
na mas matanda pa
56:47.5
sa kanya ng sampung taon.
56:49.9
Pero wala na kaming
56:51.0
balita kay Elson.
56:53.7
Sa kabilang palad naman
56:55.2
isa ako sa naging
56:57.2
ninong ng kasal ni Jackson.
57:01.5
at bumalik lamang
57:04.4
Kinuwento niya rin
57:05.1
ang nangyari sa kanya.
57:06.3
At ang taong sumagip
57:08.4
ay siyang naging asawa
57:15.0
tinitigilan ng bangungot ko
57:16.5
na palagi kong nakikita
57:19.7
at nakakahindik na larawan
57:21.8
ng dalawa kong kaibigan
57:25.5
Nagpa-therapy na rin ako
57:27.2
pero walang nangyayari
57:29.3
at palagi pa rin silang
57:31.3
bumibisita sa panaginip ko.
57:34.9
Sa karanasan namin